Warszawa 2025-02-27

Warszawa Centralna.

Dworzec Warszawa Centralna znajduje się w Śródmieściu, przy Alejach Jerozolimskich, między Aleją Jana Pawła II i ulicą Emilii Plater, w tunelu średnicowym łączącym stacje Warszawa Wschodnia i Warszawa Zachodnia.

Dworzec Warszawa Centralna to główny dworzec kolejowy stolicy Polski, będący jednym z najważniejszych węzłów komunikacyjnych w Polsce. Jego budowa i historia są ściśle związane z powojenną odbudową Warszawy i rozwojem transportu kolejowego w Polsce. 

Pomysł budowy nowoczesnego dworca w centrum Warszawy pojawił się już w 30-latach XX wieku. Wówczas planowano stworzenie reprezentacyjnej stacji. Rozpoczęto budowę monumentalnego i nowoczesnego Dworca Głównego. Jednak jego ukończenie zostało przerwane przez braci germańców i moskali, którzy wspólnie napadli na Polskę, w dniu 1 września 1939 roku. 

Po drugiej wojnie światowej tymczasową funkcję centralnego dworca pełnił Dworzec Główny. Jednak był to dworzec tymczasowy, mały i ciągle zatłoczony. Nie spełniał on wymogów obsługi pasażerów na przyzwoitym poziomie. Obecnie jest to stacja Warszawa Główna, a w byłych halach dworcowych mieści się muzeum; Stacja Muzeum.

W 1949 roku, ogłoszono konkurs na nowy dworzec, ale projekt nie został zrealizowany z powodu braku funduszy. Dopiero w 60-latach XX wieku, powrócono do idei budowy nowej stacji. W 1972 roku, pod presją zbliżającej się wizyty Leonida Breżniewa (takiego moskiewskiego cara-komunisty), władze PRL podjęły decyzję o pilnej budowie dworca, który miał być wizytówką socjalistycznej Polski.

W dniu 28 maja 1967 roku, przyszła stacja Dworzec Centralny, zaczęła pełnić rolę przystanku osobowego. W 1967 roku, były dwa perony i drewniane pawilony kasowe, tymczasowego przystanku Warszawa Śródmieście zostały przekształcone w przystanek Warszawa Centralna.

Projekt stacji Warszawa Centralna stworzył zespół architektów pod kierunkiem Arseniusza Romanowicza, a budowę przeprowadzono w rekordowym tempie; od 1972 roku do 1975 roku. Uroczyste otwarcie Warszawy Centralnej nastąpiło w dniu 5 grudnia 1975 roku. Dworzec był nowoczesnym obiektem, wyróżniającym się elegancką bryłą, obszerną halą główną oraz rozbudowaną infrastrukturą techniczną, w tym ruchomymi schodami i automatycznymi drzwiami wejściowymi.

Charakterystyczną cechą dworca były i są podziemne perony, do których jest łatwy dostęp z hali dworca. Z chwilą otwarcia dworca, był w nim zamontowany nowoczesny system informacji kolejowej. Granitowa posadzka była wypolerowana. Dworzec był i jest doskonale skomunikowany w miastem, nie tylko z racji położenia w centrum miasta, ale także z komunikacją miejską; autobusy miejskie, tramwaje, metro, TAXI.

Chociaż dworzec Warszawa Centralna był dumą PRL, to już w 90-latach zaczęły pojawiać się problemy techniczne wynikające z pośpiechu podczas budowy. Podstawą to były ograniczone remonty oraz brak wprowadzenia nowych rozwiązań, aby nadążać za zmieniającymi się wymogami podróżnych.

W okresie 2010-2011, w związku z organizacją Mistrzostw Europy w piłce nożnej UEFA Euro 2012, przeprowadzono modernizację gmachu. Dworzec zyskał nowoczesny system oświetlenia, odnowiono perony oraz wyremontowano sanitariaty. Dodatkowo, w okresie 2015-2016, zbudowano antresolę łączącą poczekalnię w skrzydle zachodnim z częścią gastronomiczną w skrzydle wschodnim. Obecnie planowana jest modernizacja linii średnicowej, która obejmie część peronową Dworca Centralnego. Jednak prace te mają rozpocząć się dopiero po 2030 roku.

Obecnie (2025 rok) dworzec Warszawa Centralna obsługuje ponad 350 połączeń krajowych i międzynarodowych, w ciągu doby. W części podziemnej są 4 perony, o długości 400 m i 8 krawędzi peronowych. Perony 1 i 2 obsługują ruch w kierunku wschodnim, a perony 3 i 4 w kierunku zachodnim. Perony obsługują zarówno pociągi krajowe, jak i międzynarodowe, w tym Pendolino, InterCity, TLK i pociągi międzynarodowe. Stacja jest stacją przelotową i żaden pociąg tutaj nie rozpoczyna, ani nie kończy biegu. Stacjami końcowymi dla danych relacji są stacje Warszawa Wschodnia i Warszawa Zachodnia. W 2017 roku, stacja obsłużyła 15,1 miliona pasażerów. W 2021 roku, stacja obsłużyła 12,3 miliony pasażerów, co było związane z pandemią chińskiego wirusa. W budynku funkcjonują kasy biletowe i automaty biletowe. Według linii kolejowych, Dworzec Centralny leży na LK Nr 2 Warszawa Zachodnia – Terespol.

Dworzec stał się ikoną Polskiej architektury modernistycznej i jednym z najbardziej charakterystycznych punktów stolicy.

Opracował Karol Placha Hetman