Warszawa 2025-02-06
Wagon salonowy AShx 01.
W okresie Drugiej Rzeczypospolitej w naszym kraju, na wysokim poziomie była technika kolejowa. W Polsce było kilka fabryk, które budowały tabor kolejowy; lokomotywy, wagony motorowe, wagony towarowe, wagony osobowe, wagony sypialne i restauracyjne. Międzynarodowe (Francuskie) Towarzystwo Wagonów Sypialnych (CIWL) zamówiło w HCP w Poznaniu, 6 wagonów restauracyjnych, które miały wchodzić w skład międzynarodowych ekspresów. Cztery wagony dostarczono użytkownikowi. Dwa ostatnie wagony nie zostały ukończone, bo w dniu 1 września 1939 roku, germańcy razem ze swoimi braćmi moskalami napadli na Polskę. Fabryk HCP została zajęta przez germańców. Przejęto także dwa nieukończone wagony. Były to wagony CIWL o numerach 4223 i 4224. Germańcy zdecydowali o ukończeniu wagonów w wykończeniu salonowym, dla germańskich władz państwowych i partyjnych. Głównie dla działaczy partii NSDAP. Germańcom przebudowa szła bardzo słabo i do zakończenia drugiej wojny światowej prac nie ukończono.
W 1946 roku, z wagonów usunięto wszystkie germańskie symbole i ukończono przebudowę. Zmieniono wystrój wnętrza i wyposażenie. Naniesiono polskie symbole i oznaczenia obowiązujące na PKP. Jeden z tych wagonów oznaczono Nr 01, jako reprezentacyjny wagon salonowy dla komunistycznego rządu. Wagon przewoził VIP i gości zagranicznych. W okresie 1947-1952 wagon ten był wagonem ówczesnego Prezydenta Polski; Bolesława Bieruta, a następnie pozostawał w dyspozycji URM (urząd rady ministrów). Podróżowali nim ówcześni dygnitarze PRL; Władysław Gomułka i Józef Cyrankiewicz, a także zagraniczni politycy odwiedzający Polskę. Ostatnie kursy wagon AShx 01 wykonał w 1979 roku. Potem wagon przekwalifikowano na wagon techniczno-gospodarczy. W 1981 roku, wagon AShx 01 trafił do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, obecnie Stacja Muzeum. Losy drugiego wagonu nie są znane i nie zachował się do obecnych czasów.
W 1956 roku, doszło do dyplomatycznego incydentu międzynarodowego, z udziałem tego wagonu. Maurice Thorez (ówczesny sekretarz generalny Francuskiej Partii Komunistycznej) wrócił nim do Paryża, gdzie wagon zatrzymano twierdząc, jakoby był to wagon należący do CIWL, który podczas wojny został przez germańców sprowadzony na teren Polski, a następnie bezprawnie przejęty przez PKP. Ostatecznie sprawę wyjaśniono i wagon powrócił do Warszawy.
Do chwili obecnej (2025 rok), w wagonie zachował się oryginalny wygląd wewnętrzny z 40-lat. Wnętrze wagonu składa się z kilku części. Jest część konferencyjna z dużym stołem. Są dwa gabinety do pracy, z łazienkami z prysznicem, toalety, trzy przedziały sypialne, przedział stewardów, kuchnia z piecem węglowym. Ogrzewanie wagonu jest kotłem węglowym. Węgiel umieszczony jest w dwóch pojemnikach umieszczonych na jednym czole wagonu. Ściany wyłożone są drewnianą boazerią, z intarsjowanymi widokami Polskich miast. Użyto wiele metrów wysokiej jakości tkanin. W wagonie są mahoniowe meble tapicerowane skórą, aksamitem i welurem. Tkaniny te są wykorzystane na zasłony i narzuty na łóżka. W sali konferencyjnej zamontowano kryształowe lustro. Kryształowe lustra zamontowano w toaletach.
Wagon AShx 01 ex WR 4223 został zbudowany w 1939 roku, otrzymał numer fabryczny 4223. Wagon jest zbudowany na typie 26W. Oznaczenia serii PKP: 1946-1948: ASx; 1948-1981: AShx. Długość 23,45 m. Wysokość 4,06 m. Rozstaw czopów skrętnych 16,00 m. Rozstaw osi w wózkach 2,50 m. Typ wózka PP „Pensylwański”. Masa służbowa 58 000 kg. Oświetlenie elektryczne 24 V. Prędkość maksymalna 120 km/h. System ogrzewania; piece węglowe, ogrzewanie parowe z lokomotywy lub wagonu ogrzewczego, ogrzewanie elektryczne 3 kV, które zamontowano z początkiem 70-lat. Typ hamulca Hilderbrandt-Knorr, dodatkowo hamulec ręczny. Łożyska toczne, konstrukcji inżyniera Fijałkowskiego (PKP 026), a pierwotnie łożyska ślizgowe. Ilość miejsc sypialnych 5-7.
Opracował Karol Placha Hetman