Kraków 2024-12-16

Polskie wagony osobowe. 1918-1939.

Po odzyskaniu przez Rzeczpospolitą Polskę niepodległości, produkcją wagonów osobowy zajęły się trzy fabryki; Zakłady Hipolita Cegielskiego w Poznaniu, Zakłady Mechaniczne Lilpop, Rau, Loewestain w Warszawie, Zjednoczone Fabryki Maszyn, Kotłów i Wagonów Zieleniewski w Sanoku. Wszystkie fabryki produkowały bardzo nowoczesne wagony osobowe, nie tylko dla PKP, ale także na eksport. Za granicą wagony te cieszyły się dobrą opinią.

Wagon nr 05 701 Bhuxz, to jest wagon Polski, który został zbudowany w 1939 roku, w Zakładach Lilpop, Rau i Loewenstein w Warszawie. Wagon jest reprezentantem bardzo nowoczesnej serii wagonów typu A-VIII konstrukcji stalowej. Przy budowie tych wagonów zastosowano spawanie elektryczne. Wagony tego typu charakteryzowały się bardzo komfortowym i ładnym wykończeniem wnętrza. Wagon posiada korytarz wzdłuż jednej z burt, dwa przedsionki wejściowe i dwie toalety. Przedsionki mają drzwi wejściowe z każdej strony burt oraz drzwi prowadzące poprzez pomost do kolejnego wagonu w składzie pociągu. Wagon posiada 8 przedziałów po 8 miejsc na miękkich kanapach. Z uwagi na zwężenie pudła na obu końcach wagonów wagony te nazywano „zwężaki”, a gwarowo „szczupakami”. Te przewężenia stosowano dla poprawienia aerodynamiki wagonów. Pudło wagonu wsparte jest na dwóch wózkach, które są dwuosiowe.

Wagony serii Bhuxz przeznaczone były do obsługi najbardziej prestiżowych pociągów w okresie przed drugą wojną światową i po wojnie do 70-lat XX wieku. Wagony te zastapiły wagony obcego pochodzenia, które były bardzo wyeksploatowane. Wagony te były konieczne dla obsługi pociągów dalekobieżnych. Prezentowany wagon był ostatnim z tej serii dostarczonym do PKP, przed napadem germmńców na Polskę. Dane T-T wagonów serii Bhuxz: Producent Zakład Lilpop, Rau i Loewenstein w Warszawie. Długość ze zderzakami 22,02 m. Rozstaw czopów skrętnych 14,60 m. Liczba miejsc siedzących 64. Prędkość maksymalny 80 km/h. Ogrzewanie parowe. Instalacja elektryczna.

W 1928 roku, Zakłady HCP, produkujące od 1922 roku, wagony towarowe, rozpoczeły budowę 4 osiowych wagonów osobowych z metalowym pudłem. W okresie 1928-1939, Zakłady HCP zbudowały dla PKP 200 wagonów osobowych klasy 3; serii Chxz (70 egzemplarzy) i Chrz (130 egzemplarzy). W okresie 1930-1938, dodatkowo 35 wagonów turystycznych serii Churz, 5 wagonów pocztowych serii Gmx (w 1928 roku) oraz 34 wagony doczepne i sterownicze do elektrycznych zespołów trakcyjnych dla warszawskiego węzła kolejowego (w 1936 roku). Zakłady HCP wykonały także, na specjalne zamówienie, 10 wagonów restauracyjnych dla Paryża. Wagony osobowe i turystyczne miały po 80 miejsc do siedzenia w przedziałach i po 9 miejsc w korytarzach. Masa własna wagonu osobowego wynosiła 45 000 kg, a wagonu turystycznego masa to 47 350 kg. Długość pudła wagonów obydwóch typów wynosiła 20,72 m, rozstaw między czopami wózków wynosił 14,6 m, a rozstaw osi w wózkach wynosił 2,15 m.

Opracował Karol Placha Hetman