Zielona Góra 2022-06-09

Stacja kolejowa Zielona Góra Główna.

Współrzędne geograficzne Zielonej Góry: 51.947N 15.511E.

Zielona Góra to historyczne miasto na Dolnym Śląsku. Obecnie jest to największe miasto Ziemi Lubuskiej. Zielona Góra jest stolicą Diecezji Zielonogórsko – Gorzowskiej. Według danych GUS w 2021 roku, w Zielonej Górze mieszkało 140 700 osób, co stawia je na 24 miejscu w Polsce. Zielona Góra leży w Borach Zielonogórskich, które są otoczone rzekami: Odra i Bóbr, w ich dolnym biegu. Jest tu pasmo wzniesień nazwane Wał Zielonogórski.

Zielona Góra leży na międzynarodowym szlaku drogowym i kolejowym, który łączy Skandynawię z południem Europy. Zieloną Górę od Warszawy dzieli odległość 420 km, od Poznania 130 km, od Wrocławia 160 km, od Szczecina 210 km, od Pragi 290 km, od Berlina 190 km.

Transport drogowy.

Zielona Góra leży na trasie drogi ekspresowej Nr 3, będącej częścią międzynarodowej trasy E65. W pobliżu przebiegają drogi krajowe Nr 27 i 32. Są tutaj drogi wojewódzkie: Nr 279 (doga obwodowa w około Zielonej Góry, długość 59 km), 280 (Zielona Góra – Brody, 16 km), 282 (Zielona Góra – Bojadła, 22 km), 283 (Zielona Góra – Kożuchów, 39 km).

PKP Zielona Góra.

Opisując kolej w rejonie Zielonej Góry trzeba pamiętać, że w styczniu 1871 roku, zakończyła się wojna między niemcami i francuzami. Zwycięscy germańcy nałożyli duże kontrybucje na pokonanych. Pieniądze te przyczyniły się do ożywienia gospodarczego. Zielona Góra skorzystała z tych finansów i zainwestowała w szlaki kolejowe.

Zielona Góra nie jest dużym węzłem kolejowym. Lecz gdy weźmiemy po uwagę najbliższe okolice, to węzeł kolejowy jest bardzo duży. Przez Zieloną Górę przebiega linia kolejowa Nr 273, która łączy Szczecin z Wrocławiem. Potocznie zwana jest „Odrzanką”. Na szlaku jest bardzo duży ruch towarowy i osobowy. Zielona Góra obsługuje połączenia na kierunkach: Warszawa, Gdynia, Olsztyn, Lublin, Wrocław, Szczecin. Na terenie Zielonej Góry są dwie stacje kolejowe oraz dwa przystanki kolejowe.

PKP Zielona Góra Główna.

Współrzędne geograficzne: 51.947N 15.511E.

Opis zdjęcia: Nastawnia ZGB w zachodniej część stacji Zielona Góra Główna. Ulica Stefana Batorego.

Opis zdjęcia: Nastawnia ZGA.

Stacja kolejowa Zielona Góra Główna została otwarta w dniu 1 października 1871 roku. Stacja miała wówczas nazwę Grünberg (Schlesien). Od stycznia 1947 roku, stacja nosi nazwę Zielona Góra Główna.

Stacja miała dwa perony; Peron 1 jednokrawędziowy, Peron 2 dwukrawędziowy. W 1965 roku, dobudowano Peron 3 i Peron 4 we wschodniej części stacji oraz Peron 1A z czołowym torem, w zachodniej części stacji. Około 1985 roku, powstał obecny układ torowy, gdzie Peron 4 został zlikwidowany, a miał długość 170 m. Peron 1A został przebudowany w 2015 roku, i ma długość 220 m. Obecnie (2022 rok) stacja ma Peron 1 jednokrawędziowy, o długości 300 m. Peron 1A czołowy, o długości 220 m. Peron 2 dwukrawędziowy, o długości 390 m. Peron 3 jednokrawędziowy, ma długość 210 m.

W 1985 roku, oddano do użytku wiadukt drogowy nad torami kolejowymi w ciagu ulicy Sulechowska. W ten sposób zlikwidowano drogowy przejazd kolejowy, który częściej był zamknięty niż otwarty.

W okresie 2015 – 2018, wykonano remont peronów i układu torowego stacji. Wyremontowano perony, przejście podziemne pod peronami. Na peronach zamontowano nowe wiaty peronowe. Zamontowano trzy windy dla pasażerów niepełnosprawnych, podróżnych z dużym bagażem i dla mieszkańców. Przejście podziemne wydłużono do ulicy Towarowa, po północnej stronie torowisk. W ramach remontu wyremontowano wiadukt kolejowy i inny przejazd kolejowo – drogowy. Stacja Zielona Góra Główna wyposażona jest w rozbudowany system informacji pasażerskiej, na którą składają się: urządzenia audio, wyświetlacze elektroniczne w technologii ciekłokrystalicznej, zegary oraz tablice z rozkładem jazdy. Na stacji jest system monitoringu bezpieczeństwa.

Stacja Zielona Góra Główna ma także magazyny kolejowe, które obecnie pełnią różne funkcje, głównie handlowe. Jest nieużywana wieża wodna. Na stacji są dwie nastawnie kolejowe.

Jeżeli chodzi o ruch towarowy to stacja Zielona Góra Główna jest punktem czasowego postoju przelotowych pociągów towarowych, kursujących z większym nasileniem w późnym popołudniem i godzinach nocnych, kiedy zmniejsza się liczba odprawianych pociągów osobowych. Wśród przejeżdżających składów sporo jest pociągów należących do prywatnych przewoźników. Ruch towarowy jest skorelowany z pobliską dużą stacją towarową Czerwieńsk.

W 2018 roku, stacja Zielona Góra Główna obsługiwała 4 500 pasażerów na dobę. W 2020 roku, stacja obsługiwała 13 połączeń InterCity i 17 połączeń PolRegio. Od 2020 roku, stację obsługuję także przewoźnik Koleje Dolnośląskie.

Przez stację przebiegają linie kolejowe: Nr 273 Szczecin – Wrocław, zelektryfikowana, która w 1948 roku, miała Nr 325, a w 1988 roku, miała Nr 355. Linia kolejowa Nr 370 Zielona Góra – Żary, niezelektryfikowana, w 1948 roku, miała Nr 323b, a w 1988 roku, miała Nr 356. Była także prywatna linia kolejowa Zielona Góra – Szprotawa, która w 40-latach XX wieku, została rozebrana.

Dworzec Zielona Góra Główna.

Dworzec Zielona Góra Główna został oddany do użytku w 1871 roku. Był to wówczas niewielki budynek dworcowy. W 1902 roku, oddano do użytku nowy dworzec zbudowany z czerwonej cegły, z ceglaną elewacją. Budynek został zbudowany według typowych planów pruskich dworców. Czyli dwóch głównych budynków połączonych niższym budynkiem. Dworzec miał dwie kondygnacje i był nakryty dachami spadzistymi o niewielkim nachyleniu, kryty papą, z charakterystycznymi okapami, co również było typowe dla pruskich obiektów. Na parterze były: główna hala, kasy biletowo – bagażowe, poczekalnie, restauracja i kawiarnia. Na piętrze były biura i mieszkania dla zwiadowcy i restauratora. Budynek był częściowo podpiwniczony. Elewacja dworca posiadała ornamenty wykonane z cegły i ceramiki.

Plac przed dworcem był wybrukowany i przeznaczony dla dorożek i omnibusów. Omnibusy w Zielonej Górze stosunkowo szybko otrzymały koła z ogumieniem. W Zielonej Górze nigdy nie było tramwajów konnych, a tym bardziej elektrycznych.

W początkach 60-lat XX wieku, zbudowano nowy dworzec, bo stary budynek był za ciasny i nie spełniał ówczesnych potrzeb. Dworzec zbudowano w stylu modernistycznym z dachem o przekroju trapezowym. Budynek miał bogate przeszklenie.

Niestety, współczesna technologia nie zapewniła dobrej izolacji termicznej i budynek okazał się kosztowny w ogrzewaniu. Dlatego zdecydowano o przeprowadzeniu generalnego remontu. Remont przeprowadzono w trzech etapach. Pierwszy etap zrealizowano w okresie 2004 – 2006. Drugi etap zrealizowano w okresie 2008 – 2009, a ostatni wykonano w okresie 2011 – 2012. Uroczyste otwarcie nastąpiło w dniu 16 sierpnia 2012 roku. Koszt remontu wyniósł 7 milionów złotych. W ramach remont wykonano nowe elewacje z ociepleniem, nowe okna i drzwi. Drzwi wejściowe są automatyczne. Wykonano nowe kasy, punkt informacyjny, powierzchnie handlowe (punkt gastronomiczny, sklep spożywczy), punkt medyczny, punkt straży miejskiej, nowe toalety, informację kolejową, monitoring, automaty z napojami.

Dworzec znajduje się przy ulicy Dworcowej 32c. Można tutaj dojechać autobusową komunikacją miejską.

Zielona Góra Stary Kisielin.

Współrzędne geograficzne: 51.937N 15.589E.

Stacja Zielona Góra Stary Kisielin leży w Zielonej Górze w dzielnicy Stary Kisielin. Stacja leży na linii kolejowej Nr 273. Na stacji są dwa, jednokrawędziowe perony. Na stacji zatrzymują się pociągi PolRegio. W 2020 roku, stacja obsługiwała do 50 pasażerów. W grudniu 2018 roku, stacja zmieniła nazwę ze Stary Kisielin na Zielona Góra Stary Kisielin.

Zielona Góra Nowy Kisielin.

Współrzędne geograficzne: 51.916N 15.626E.

Przystanek osobowy Zielona Góra Nowy Kisielin leży w dzielnicy Nowy Kisielin. Przystanek został otwarty w dniu 9 grudnia 2018 roku. Przystanek leży na linii kolejowej Nr 273. Na przystanku są dwa, jednokrawędziowe perony. Na przystanku zatrzymują się pociągi PolRegio. W 2020 roku, przystanek obsługiwał do 50 pasażerów.

Zielona Góra Przylep.

Współrzędne geograficzne: 51.978N 15.439E.

Przystanek osobowy Zielona Góra Przylep leży w dzielnicy Nowe Miasto, na osiedlu Przylep. Przystanek leży na linii kolejowej Nr 273. Na przystanku są dwa, jednokrawędziowe perony. Na przystanku zatrzymują się pociągi PolRegio. W 2020 roku, przystanek obsługiwał do 50 pasażerów. W grudniu 2018 roku, została zmieniona nazwa z Przylep na Zielona Góra Przylep.

Ponadto, na terenie miasta Zielona Góra znajdują się nieużywane stacje i przystanki kolejowe, leżące na zlikwidowanej linii kolejowej Zielona Góra – Szprotawa: Jarogniewice, Ochla, Zielona Góra Dworzec Szprotawski, Zielona Góra Górne Miasto, Zielona Góra Jędrzychów.

Stacja kolejowa Czerwieńsk.

Współrzędne geograficzne 52.015N 15.412E.

Opis zdjęcia: Panorama miasta Czerwieńsk. W centrum kościół świętego Wojciecha.

Opis zdjęcia: Czerwieńsk, ulica Kwiatowa i jednocześnie droga wojewódzka Nr 280.

Opis zdjęcia: Czerwieńsk stacja towarowa i nastawnia kolejowa CK.

Linia Nr 273 „Nadodrzanka” od strony Zielonej Góry objeżdżając miasto Czerwieńsk dochodzi do stacji Czerwieńsk, zbudowanej w północno – zachodniej części miasta. Tutaj linia kolejowa Nr 273 łączy się ze szlakiem Zbąszynek – Guben (Nr 358 / 494).

Stacja kolejowa Czerwieńsk została otwarta w 1870 roku. Początkowo miała nazwę Rothenburg a. Oder (1870–1900), następnie Rothenburg (Oder) (1901-1945). W Polsce stacja otrzymała nazwę Czerwińsk nad Odrą (1945-1946), a od stycznia 1947 roku, Czerwieńsk.

Stacja w Czerwieńsku powstała jeden rok wcześniej niż stacja w Zielonej Górze. Szlak Gubin (Guben) – Zbąszynek i dalej do Poznania, budowało Towarzystwo Kolei Marchijsko – Poznańskiej. Z uwagi na ukształtowanie terenu budowa tej linii była prosta i tańsza, niż szlaku przez Zieloną Górę.

W 1874 roku, szlak z Czerwińska poprowadzono dalej w kierunku Szczecina. To opóźnienie było spowodowane koniecznością budowy mostu kolejowego przez Odrę w Nietkowicach.

Czerwieńsk stał się ważnym węzłem kolejowym na kierunku wschód – zachód (linia Nr 358) i południe – północ (linia Nr 273). Linia Nr 358, w 1948 roku, miała Nr 324, a w 1988 roku, miała Nr 333. Linia Nr 273, w 1948 roku, miała Nr 325, a w 1988 roku, miała Nr 355. Oba szlaki krzyżują się z sobą bezkolizyjnie, na wschód od stacji Czerwieńsk, linia Nr 273 przechodzi wiaduktem nad linią Nr 358. Oba szlaki zbudowano jako dwutorowe. Na stacji Czerwieńsk istnieje możliwość zmiany szlaku z jednego na drugi poprzez rozjazdy. Pierwsze rozjazdy zamontowano w 1875 roku. Pamiętajmy, że oba szlaki należały do różnych właścicieli. Korzystanie z obcych szlaków uregulowano stosownymi opłatami.

Około 1900 roku, zbudowano tutaj dworzec podobny do tego, który został zbudowany w Zielonej Górze Głównej w 1902 roku. Także jest ceglany i dwupiętrowy. Budynek dworcowy jest umieszczony w międzytorzu. Dlatego główne wejście do budynku znajduje się w szczycie dworca. W trakcie jednego z remontów dworzec otynkowano.

W marcu 1945 roku, Czerwieńsk i Zieloną Górę zajęły wojska sowieckie. Wiele odcinków torów przekuto na szeroki tor, a w 1946 roku, część z nich rozebrano i jako "trofiejne" wywieziono do CCCP. Po drugiej wojnie światowej zmieniły się znaczenia szlaków kolejowych. Te istotne dla germańców stały się w PKP mniej istotne, a inne zyskały na znaczeniu. Wynikało to ze zmiany granic państwowych narzuconych przez CCCP, a zaakceptowanych przez Europę Zachodnią. Z uwagi na zniszczenie mostu kolejowego przez Odrę w Nietkowicach i mostów kolejowych i drogowych także przez Odrę w miejscowości Wyszyna. Zdecydowano o odbudowie najpierw mostu kolejowego Wyszyna, na szlaku Nr 358 do Zbąszynka.

Po wojnie, stacja Czerwieńsk znalazła się na szlaku kolejowym Poznań – Zielona Góra. Ale z uwagi na układ torowy, na stacji należało zmienić czoło pociągu i lokomotywa musiała objechać skład wagonów. Wpływało to oczywiście na dłuższy postój pociągów osobowych na stacji. Tak było do czasu zbudowania łącznicy kolejowej Pomorsko – Przylep, a dokładnie linia Nr 436 Czerwieńsk Wschód – Czerwieńsk Południe.

Linia kolejowa Nr 273 przebiega z północnej części stacji. Linia ta jest dwutorowa, zelektryfikowana. Linia kolejowa Nr 358 przebiega z południowej części stacji. Ta linia jest jednotorowa, zelektryfikowana.

W 2018 roku, stacja Czerwieńsk obsługiwała do 150 pasażerów na dobę. Na stacji zatrzymują się pociągi PolRegio i niektóre pociągi InterCity. Stacja jest sterowana z jednej nastawni dysponującej CK zlokalizowanej w południowej części stacji. Pozostałe stare obiekty nastawnicze zostały wyłączone z ruchu. W Czerwińsku funkcjonuje duży zakład PKP Cargo Zakład Naprawy Taboru.

Stacja Czerwieńsk Perony.

Położenie peronów – lina nr 273: Peron 1 jednokrawędziowy o długości 310 m. Peron 2 jednokrawędziowy o długości 320 m. Położenie peronów – lina nr 358: Peron 3 jednokrawędziowy o długości 305 m. Peron 4 jednokrawędziowy o długości 270 m.

Łącznica kolejowa Pomorsko – Przylep (linia nr 436 Czerwieńsk Wschód – Czerwieńsk Południe).

Pomysł budowy łącznicy narodził z początkiem 50-lat XX wieku. Kiedy jeszcze nie było odbudowanego mostu kolejowego przez Odrę w Nietkowicach. Jednak po odbudowie mostu projekt trafił do szuflady. Plany zostały odkurzone w 2009 roku. Przetarg w systemie zaprojektuj i buduj został ogłoszony 18 grudnia 2009 roku. Konkurs wygrało konsorcjum Infrakol. Wartość inwestycji wyniosła 70 milionów złotych. Czas budowy łącznicy i prace modernizacyjne na istniejących torach określono na 30 miesięcy. Łącznica jest jednotorowa, o długości 2,650 km. Na linii powstał posterunek odgałęźny Czerwieńsk Południowy i drugi Czerwieńsk Wschód. Zastsowano szyny bezstykowe 60E1 na podkładach strunobetonowych Ps93/94 z mocowaniem typu SB4/7. Warunki gruntowo – wodne były bardzo niekorzystne, co wymagało wzmocnienia podstawy nasypów. Zbudowano dwa wiadukty nad rzeczkami, które pełnią także funkcję przejść ekologicznych dla dzikich zwierząt. W ciągu drogi wojewódzkiej Nr 279 zbudowano przejazd kolejowo – drogowy. Przejazd jest kategorii B, z półrogatkami zamykanymi automatycznie przez składy trakcyjne. Łącznica jest linią zelektryfikowaną. Stacja transformatorowa jest przy posterunku odgałęźnym Czerwieńsk Południe. Posterunki odgałęźne są automatyczne i sterowane zdalnie z nastawni na stacji Czerwieńsk.

Wycinkę drzew wykonano w lutym 2011 roku, a po uzyskaniu stosownych pozwoleń, prace budowlane ruszyły w maju 2012 roku. Prace budowlane zakończono w dniu 5 czerwca 2013 roku, uroczystym otwarciem łącznicy z udziałem władz kolejowych i lokalnych. Ruch kolejowy rozpoczęto od zmiany rozkładu jazdy, który wprowadzono w dniu 9 czerwca 2013 roku.

Linia kolejowa Nr 370 Zielona Góra – Żary.

Linia kolejowa Nr 370 Zielona Góra – Żary, została uruchomiona w dniu 1 sierpnia 1904 roku. Linia liczy 53,300 km. Jest linią jednotorową niezelektryfikowaną. Obsługiwała i obsługuje ruch towarowy i osobowy. Linia przebiega przez miejscowości: Słone, Buchałów, Letnica, Koźla, Bogaczów, Nowogród Bobrzeński, Dabrowiec, Bieniów, Lubanice, Grabik.

Była linia kolejowa Zielona Góra – Szprotawa. Kolej Szprotawska.

Kolej Szprotawska to była linia kolejowa, która łączyła Zieloną Górę – Szprotawę. Szlak był jednotorowy o długości 50,700 m. Linię zbudowano w okresie 1910 – 1911. Uroczyste otwarcie nastąpiło w dniu 1 października 1911 roku. Dworzec Kolei Szprotawskiej został zbudowany na południe od obecnego dworca Zielona Góra Główna.

Pomysł budowy kolei szprotawskiej powstał w 1897 roku, w kręgach przemysłowców, którzy chcieli szybciej i taniej przewozić swoje towary. Udało się uzyskać grunty, po których poprowadzono tory kolejowe. W 1908 roku, znaleziono głównego inwestora, specjalizującego się w budowie kolei lokalnych. W finansowaniu inwestycji uczestniczyły samorządy Zielonej Góry, Kożuchowa, Szprotawy i Żagania. Dla realizacji zamierzenia założono spółkę akcyjną. Tabor kolejowy dostarczyła fabryka Beuchelta. Na początku działalności spółka posiadała cztery parowozy, 20 wagonów towarowych i 6 wagonów osobowych.

Linia Kolei Szprotawskiej przebiegała początkowo w kierunku zachodnim, a następnie kierując się na południe, od strony zachodniej obiega miasto. Dalej biegła w kierunku południowym. Główną wsią na trasie był Stypułów, gdzie linia krzyżowała się ze szlakiem Żagań, Kożuchów, Nowa Sól. Kolejka miała długość 50,700 km i wiodła przez wsie położone na południe od Zielonej Góry: Jędrzychów, Ochlę, Jarognewice, Radwanów, Broniszów, Dębiczkę, Wichów, Chotków, Stypułów, Siecieborzyce, Witków, Kartowice.

Na szlaku kursowały pociągi towarowe i osobowe. Z uwagi na korzystanie z tej kolei przez drobnych handlarzy i turystów, kolej została nazwana „kolejka jagodowa”. W 1945 roku, przeszedł front sowiecki i linia została rozebrana przez sowieckie oddziały „trofiejne”. Na mapie kolejowej z 1948 roku, linia jest zaznaczona jako rozebrane i miała Nr 323d.

Pozostał niewielki fragment linii na terenie miasta Zielona Góra, aż do 2001 roku. Linia ta była wykorzystywana przez fabryki na terenie miasta, które miały własne bocznice kolejowe. Na przykład z kolejki korzystał browar. Ten fragment linii był remontowany i wykorzystywany do 2000 roku. Na istniejących zdjęciach są widoczne betonowe podkłady z 70-lat XX wieku.

W 2014 roku, Klub Miłośników Kolei Szprotawskiej sprowadził oryginalny parowóz T3 (TKh1) z 1909 roku, czyli typ parowozu, który obsługiwał kolej szprotawską w okresie 1911-1945. Parowóz został zbudowany przez fabrykę Beuchelt w Zielonej Górze.

Opracował Karol Placha Hetman