Wolsztyn 2022-07-16

Stacja kolejowa Wolsztyn.

Współrzędne geograficzne: 52.111N 16.108E.

Opis zdjęcia: Dworzec po remoncie. Widok w kierunku południowo-wschodnim. Zdjęcie wykonano z tymczasowego peronu.

Miasto Wolsztyn.

Wolsztyn leży w Województwie Wielkopolskim w Powiecie Wolsztyńskim i jest siedzibą gminy. Miasto liczy 12 767 mieszkańców (2021 rok). Powierzchnia miasta wynosi 4,78 km kwadratowego. Także historycznie miasto należy do Wielkopolski. Wolsztyn leży pomiędzy dwoma jeziorami: Biedrzyńskie, Wolsztyńskie i nad rzeką Dojcą.

Z Wolsztyna do Poznania jest 75 km, do Zielonej Góry jest 61 km, do Leszna jest 59 km, do Nowej Soli jest 50 km, do Warszawy jest 375 km.

Osada została założona w 1285 roku, przez Zakon Ojców Cystersów. Wolsztyn prawa miejskie uzyskał przed 1424 rokiem, które później zostały potwierdzone w 1458 roku. Wolsztyn był miastem prywatnym. Rozwinęło się tutaj sukiennictwo i tkactwo oparte na wełnie i lnie. W ciągu wieków nawiedzały miasto liczne klęski żywiołowe: pożary i epidemie.

W 1793 roku, razem z drugim rozbiorem Polski miasto Wolsztyn dostało się do zaboru pruskiego. Prusacy nazwę Wolsztyn zniemczyli – Wollstein. Bardzo szybko do miasta napłynęła ludność pruska. W ciągu trzech lat ludność pruska trzykrotnie przewyższyła liczbę ludności Polskiej. Polacy systematycznie i brutalnie byli prześladowali. Często Polacy tracili majątki i byli wypędzani na wieś. Tak było do wielkiej wojny światowej. W 1919 roku, w wyniku Powstania Wielkopolskiego Wolsztyn powrócił w granice Odrodzonej Rzeczypospolitej. Chociaż do granicy z niemcami było zaledwie około 10 km.

I ponownie, głupi niemcy rozpoczęli drugą wojnę światową. Ludność Polską aresztowano lub deportowano do Generalnej Gubernii. Na terenie miasta były obozy pracy i obozy jenieckie. W dniu 26 stycznia 1945 roku, do Wolsztyna weszły oddziały sowieckie. I ponownie Wolsztyn wrócił do Polski, tym razem komunistycznej.

Linie kolejowe w rejonie Wolsztyna.

Linia kolejowa Nr 357 Sulechów – Wolsztyn – Luboń koło Poznania.

Linia kolejowa Nr 357 ma długość 112,182 km. Szlak jednotorowy, niezelektryfikowany, o prędkości maksymalnej do 110 km/h. Szlak był budowany etapami od 1904 roku do 1909 roku, i także oddawano go do użytku etapami. Szlak Sulechów – Wolsztyn – Luboń w 1948 roku, miał Nr 319, a w 1988 roku, Nr 332.

Odcinek Sulechów – Wolsztyn najszybciej utracił na znaczeniu. Miał on długość 38 km. W 1994 roku, zawieszono na nim ruch kolejowy. W 2015 roku, rozebrano tory na odcinku Sulechów – Powodowo (pierwsza stacja od Wolsztyna). Pozostały tory w kilku przejazdach kolejowo – drogowych. Między innymi przez DW Nr 314, Smolno Wielkie, Sulechów (trzy przejazdy). Niektóre przejazdy mają jeszcze Krzyże Św. Andrzeja. Pozostały niektóre budynki stacyjne: Żodyń, Kopnica, Kargowa, Smolno Wielkie (są semafory kształtowe), Okunin (dworzec jest widoczny z DW Nr 304). Pozostał stalowy most kolejowy Kopnica na Północnym Kanale Obry, mostek na Kanale Dźwińskim, most na Kanale Obrzyca, most na Kanale Obry. Pozostały tory w okolicach miejscowości Kargowa. Pozostałości torów są w Sulechowie przy ulicy Brzozowa, tuż przed stacją.

W dniu 14 marca 2011 roku, rozpoczęto remont odcinka Wolsztyn – Luboń, o długości 65 km. Wymieniono torowisko na łącznej długości 73 km. Zbudowano nowe perony na stacjach: Tłoki, Rakoniewice, Ruchocice, Grąblewo (nowy przystanek), Kotowo, Granowo, Strykowo, Stęszew, Trzebaw, Szreniawa i Wiry. Zmodernizowano przejazdy kolejowo-drogowe: DK Nr 32 (3 przejazdy), Grodzisk Wielkopolski (9 przejazdów), Granowo, Stęszew, Szreniawa. Zamontowano nowe urządzenia sterowania ruchem kolejowym. Koszt modernizacji wyniósł 84 miliony złotych. Pociągi osobowe (autobusy szynowe i SZT) kursują na tym szlaku z maksymalna prędkością 110 km/h. Szlak obsługują Koleje Wielkopolskie.

Linia kolejowa Nr 359 Leszno – Wolsztyn – Zbąszyn.

Linia kolejowa Nr 359 Leszno – Wolsztyn – Zbąszyn w 1948 roku, miała Nr 320, a w 1988 roku miała Nr 328. Linia ma długość 69,650 km, i jest użytkowana. Została zbudowana w 1886 roku i jej zadaniem było skrócenie drogi z Górnego Śląska na Pomorze Szczecińskie, z pominięciem Poznania. Przez Prusaków była traktowana jako pierwszorzędną i była zbudowana z dobrymi parametrami. W przyszłości planowano odbudować drugi tor. Linia przebiega przez stacje: Wilkowice, Krzycko Wielkie, Włoszakowice, Boszkowo (PO), Starkowo (PO), Błotnica, Perkowo (PO), Nowa Wieś Mochy, Nowy Solec (PO), Wroniawy (PO), Widzim (PO), Wolsztyn, Tuchorza, Belęcin, Stefanowo.

Do ciekawostek należy zaliczyć semafory kształtowe zamontowane na szlaku. W miejscowości Nowa Wieś Mochy są szlabany na przejeździe kolejowym, metalowe z żaluzją dla zwierząt hodowlanych jak owce i kozy, aby nie weszły na tory. Szlak jest wykorzystywano osobowo i towarowo. Przewożony jest głównie węgiel. W Stefanowie jest kolejowa izba pamięci.

Linia kolejowa Nr 371 Wolsztyn – Nowa Sól – Żagań.

Linia kolejowa nr 371 Wolsztyn – Żagań to linia jednotorowa, niezelektryfikowana, znaczenia lokalnego, o długości 92,620 km. Obecnie użytkowany jest tylko odcinek Wolsztyn – Krzyż Rudno o długości 17,270 km i ze specjalną procedurą. Na użytkowanym odcinku prędkość maksymalna wynosi 100 km/h.

Szlak był oddawany do użytku etapami: 1889 roku, Nowa Sól – Kożuchów, 1890 rok, Kożuchów – Żagań, 1906r. – 1907r., Wolsztyn – Konotop i Nowa Sól – Otyń, 1908 roku, Konotop – Otyń.

PKP przejęło linię w 1945 roku, ale z uwagi na zniszczenia wojenne ruch przywrócono dopiero w 1955 roku. W 1993 roku, zawieszono ruch pasażerski, a w 1997 roku ruch towarowy. Na odcinakach Sławocin – Otyń oraz Nowa Sól – Stypułów, zbudowano ścieżki rowerowe, w 2020 roku. Jeszcze w okresie 2004 – 2005, na szlaku Wolsztyn – Konotop kursowały pociągi turystyczne.

Linia przebiegała przez: Kłębowo, Świętno, Krzyż Rudno, Kolsko, Konotop, Lubięcin, Lipiny, Stany, Otyń, Nowa Sól, Ciepielów, Kożuchów, Stypułów, Chotków, Jelenin, Stara Kopernia, Bożnów.

Opis szlaku. Szlak przekracza mostem Północny Kanał Obry, Środkowy Kanał Obry, następnie przez DW Nr 315, DW Nr 314, Południowy Kanał Obry (most kolejowy Świętno), Kolsko z dworcem na stacji, Konotop z dworcem na stacji, rampą i wieżą wodną, DW Nr 278, Lubięcin z dworcem na stacji, pod wiaduktem drogi DW Nr 315, Lipiny z dworcem na stacji, przez DW Nr 315, Zabytkowym ceglanym wiaduktem nad lokalna drogą asfaltową, Stany z ruinami zabudowań stacyjnych, Stany – żelazny most kolejowy nad Odrą (obecnie jest ścieżką pieszo-rowerową), Otyń – żelazny most nad szlakiem kolejowym „Nadodrzanki”, Nowa Sól, dalej pod drogą ekspresowa S3, Kożuchów z zabudowaniami stacji, przez DW Nr 296 trzykrotnie, Jelenin – pozostałości po stacji, ponownie przez DW Nr 296, Stara Kopernia – resztki stacji, Pod mostem DK Nr 12, przed mostem na rzece Bóbr linia dołączą do szlaku Głogów – Żagań (Był tu posterunek odgałęźny i żeberko dla bezpieczeństwa).

W 1948 roku, linia miała Nr 319a/322/319a/323, ale most na Odrze był zniszczony. Dlatego z Konotop pociągi mogły jechać tylko do Sulechowa. Z drugiej strony z Nowej Soli do Głogowa lub Sulechowa. W 1988 roku, linia na odcinku Wolsztyn – Nowa Sól miała Nr 348, a na odcinku Kolsko – Konotop dzieliła szlak z linią Nr 347 Głogów – Sulechów. Na odcinku Nowa Sól – Żagań miała Nr 352.

Stacja kolejowa Wolsztyn.

Stacja kolejowa Wolsztyn została uroczyście otwarta w czasach pruskich w dniu 1 czerwca 1886 roku. Pierwsze pociągi kursowały z Zbąszynia do Wolsztyna. W 1896 roku, szlak przedłużono z Wolsztyna do Leszna. W 1898 roku uruchomiono linie kolejowe na wschód do Grodziska Wielkopolskiego oraz na zachód do Sulechowa. W 1908 roku, otwarto linię kolejowa do Nowej Soli. Wolsztyn był pięciokierunkową stacją węzłową. Obecnie dwa z tych kierunków są wyłączone z eksploatacji. Ze stacji Wolsztyn prowadziła także bocznica do fabryki mebli, która została zlikwidowana.

Aktualnie (2022 rok) stacja Wolsztyn przechodzi generalny remont. Najpierw został wyremontował dworzec który stał się wizytówka miasta. Całkowite przebudowano trzy perony. Peron 1 jest jednokrawędziowy i leży od strony dworca. Perony 2, 3 są wyspowe i dwukrawędziowe.

Pierwszy dworzec został zbudowany w 1895 roku. Był to prosty budynek zbudowany z cegły klinkierowej, z dwuspadowym dachem krytym dachówką. W 1919 roku, stacja Wolsztyn znalazła się w granicach Odrodzonej Rzeczypospolitej Polski. Wkrótce przybili tutaj Polscy kolejarze. Utrzymano ruch kolejowy do Zbąszynia, Leszna i Grodziska Wielkopolskiego, czyli ze wszystkimi miastami Polskimi.

Jednak głupi niemcy rozpoczęli drugą wojnę światową. W dniu 1 września 1939 roku, w wyniku niemieckiego ataku, dworzec spłonął. Jego funkcję przejął barak oraz drewniany budynek ekspedycji kolejowej. W wyniku zakończenia drugiej wojny światowej i zmianie granic, Wolsztyn znalazł się daleko od granicy z niemcami. Ponownie pociągi zaczęły kursować w kierunku zachodnim do Sulechowa i Nowej Soli.

Lokomotywownię zbudowano w 1907 roku. Z uwagi na układ przestrzenny miasta umieszczono ją w południowo-wschodnim skraju stacji. Całą trakcję lokalną obsługiwały lokomotywy parowe z lokomotywowni Wolsztyn.

W 1945 roku, wycofujący się niemcy pozostawili w Wolsztynie tyko jedna lokomotywę parową typu Pd5. Wkrótce, w wyniku reperacji wojennych, do Wolsztyna przyjechały kolejne lokomotywy parowe; TKi3, Pd5, OKi2, TKt1. W kolejnych latach do Wolsztyna dostarczono nowe lokomotywy budowane w Polsce: Pt47 (1948 rok), Ty45 (1945 rok), Ty51 (1953 rok), Ol49 (1951 rok).

W 1961 roku, w Wolsztynie zbudowano nowy dworzec w stylu modernistycznym; przestrony, przeszklony i funkcjonalny. Projekt został przygotowany w 1957 roku, przez architekta pana Kazimierz Serowski.

W okresie 1945 – 1993 przez Wolsztyn przejeżdżało wiele pociągów towarowych, głównie z węglem kamiennym, płodami rolnymi, maszynami i urządzeniami. Było bardzo dużo pociągów woskowych, eszelonów, które należały do CCCP, ponieważ na terenie Województwa Lubuskiego wojska sowieckie zajmowały wiele garnizonów. Do trakcji tych pociągów używano ciężkich lokomotyw parowych typu Ty2, Ty43 i Ty45. W 70-latach zaczęto używać lokomotyw spalinowych typu ST43 i ST44. W ruchu pasażerskim stosowano pospieszne pruskie parowozy Pd5, Ok1 oraz amerykańskie Tr203, zastąpione później parowozami Ol49, które wycofano ze szlaków elektryfikowanych.

W maju 1993 roku, zostały uruchomione połączenia kolejowe Lubuskiej Kolei Regionalnej na linii kolejowej do Nowej Soli i Sulechowa. Problem jednak był w tym, że PKP była monopolistą i doprowadzono do zamknięcia działalności przewoźnika w 1994 roku.

Po 1994 roku, spadała ilość pasażerskich połączeń kolejowych. Pasażerowie przesiadali się do własnych samochodów lub komunikacji prywatnych przewoźników z busami. Malała także sieć oferowanych połączeń.

Dopiero od 2010 roku, sytuacja przewozowa zaczęła się poprawiać. Pojawiły się nowe autobusy szynowe i SZT. Powoli wzrastała ilość przewożonych pasażerów. Rozpoczęto remonty na okolicznych stacjach i przystankach osobowych, poprzez przebudowę peronów, remonty torowisk i przejazdów kolejowo-drogowych.

W 2019 roku, stacja Wolsztyn obsługiwała około 1 200 osób w ciągu doby. W okresie 2020 – 2023 dokonano gruntownej przebudowy peronów, układu torowego i systemu sterowania ruchem. W 2018 roku, rozebrano położony w pobliżu dworca magazyn. W tym miejscu zbudowano dworzec autobusowy.

Perony są połączone tunelem. Charakterystyczną cechą tunelu są widoczne stalowe, nitowane konstrukcje stropu, na których spoczywają tory. Z Peronów 2, 3 jest możliwość wejścia po schodach na wiadukt, którym przebiega ulica Aleja Niepodległości (DW Nr 32). Od strony północno-zachodniej, w pobliżu stacji jest kładka nad torami dla pieszych. Z uwagi na jej zły stan techniczny kładka jest nieczynna. Wszystkie szyny na stacji były montowane na drewnianych podkładach lub betonowych podkładach starego typu. Ale w związku z trwającym remontem torowiska nowe podkłady będą struno-betonowe. Ruch pociągów prowadzą dwie nastawnie: „Wl" oraz „Wl1", które posiadają urządzenia mechaniczne scentralizowane z sygnalizacją kształtową oraz kilka tarcz manewrowych w stacji. Nastawnie obsługują także zapory na przejazdach kolejowych; "Wl" przejazd na ulicy Fabrycznej (DW Nr 305, przy Lokomotywowni), "Wl1" przejazd na ulicy 5 Stycznia.

Opis zdjęcia: Nowy Peron 1, przy którym jest także dworzec autobusowy. Widok w kierunku południowo-wschodnim. Widoczny wiadukt to ulica Aleja Niepodległości (DW Nr 32).

Opis zdjęcia: Na zdjęciu są widoczne: Nastawnia "Wl", pociąg Retro i Lokomotywownia.

Opis zdjęcia: Na zdjęciu widoczne: Tymczasowy peron, Semafory kształtowe, Nastawnia "Wl1", Nieczynna kładka nad torami przy ulicy 5 Stycznia.

Dworzec Wolsztyn. 2022 rok.

W okresie 2019 – 2022, dworzec w Wolsztynie został całkowite przebudowany. Wewnątrz umieszczono kino, przestrzeń na restaurację, salon prasowy, a na piętrze przestrzenie biurowe na wynajem. Dworzec pozbawiono barier architektonicznych dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej, montując między innymi windy i rampy, które są ułatwieniem także dla podróżnych z dużym bagażem. Jest nowoczesna informacja kolejowa, ławki dla podróżnych, nowoczesne oświetlenie w technologi LED. W ramach bezpieczeństwa podróżnych i obiektu zamontowano system monitoringu. Od strony ul. 5 Stycznia zaprojektowano przed dworcem ogólnodostępny placu dworcowy z zegarem. Tu zlokalizowano w całodobową toaletę i parking rowerowy.

Budynek tak się spodobał, że w 2022 roku, otrzymał nagrodę architektoniczną województwa wielkopolskiego w kategorii budynek użyteczności publicznej. Projekt renowacji dworca przygotował zespół PL.architekci: Bartłomiej Bajon, Katarzyna Cynka-Bajon i Bartosz Stanek.

Lokomotywownia Wolsztyn.

Lokomotywownia Wolsztyn przy ulicy Fabrycznej to jedna z nielicznych już w Polsce czynnych obiektów tego typu. Podobne czynne obiekty można znaleść w; Jaworzyna Śląska, Chabówka, Kościerzyna. Każdy z tych obiektów ma swoją specyfikę i wart jest odwiedzenia. Są jeszcze mniejsze lokomotywownie na kolejach wąskotorowych, na przykład w Sochaczewie.

Lokomotywownię zbudowano w 1907 roku. Z uwagi na układ przestrzenny miasta umieszczono ją w południowo-wschodnim skraju stacji.

W Wolsztynie można przyglądać się pracy kolejarzy. Zobaczyć z bliska, jak się nawadnia i nawęgla parowóz lub można przejechać się pociągiem Retro. W dni robocze kursują na trasie do Leszna, w soboty do Poznania. Są także kursy specjalne. W Wolsztynie stacjonują lokomotywy parowe: Ok1, Ok22, Pm36. Są także zabytkowe i używane wagony. Co roku na przełomie kwietnia i maja ma miejsce „Parada Parowozów”. Wówczas do Wolsztyna przyjeżdżają także parowozy z zagranicy.

Opracował Karol Placha Hetman