Wałcz 2021-12-15

Była linia kolejowa Nr 416 Wałcz Raduń – Wierzchowo Pomorskie.

W 1898 roku, Wałcz połączono z Wierzchowem Pomorskim i dalej ze Złocieńcem, w kierunku północnym – zachodnim. W Polsce szlak otrzymał Nr 342, później Nr 363, ostatecznie Nr 416. Szlak miał długość około 38 km.

Linia kolejowa Nr 416 Wałcz Raduń – Wierzchowo Pomorskie to szlak kolejowy który już nie istnieje. Szlak pełnił rolę lokalnego połączenia. Został wybudowany w czasach pruskich w dwóch etapach. W dniu 03 grudnia 1898 roku, otwarto odcinek Wałcz Raduń – Rudki, a w dniu 10 listopada 1900 roku, odcinek Rudki – Wierzchowo Pomorskie. Szlak Kalisz Pomorski – Mirosławiec – Wierzchowo Pomorskie – Złocieniec; już istniał, dlatego pociągi ze stacji Wałcz Raduń mogły dojeżdżać od razu do Złocieńca.

Właścicielem szlaku była spółka Lenz & Co GmbH. W chwili wybuchu drugiej wojny światowej, w grudniu 1939 roku, linia została podporządkowana firmie państwowej Landesbahndirektion Pommern, czyli niemieckiej dyrekcji kolei krajowych – Pomorze. Firma zarządzała kolejami normalnotorowymi i wąskotorowymi od Szczecina aż po Słupsk. To właśnie te koleje, w okresie 1945 – 1946 były ofiarą rosyjskiej grabieży. W 1946 roku, już za czasów Polskich przywrócono ruch towarowy i osobowy na szlaku Wałcz Raduń – Wierzchowo Pomorskie.

W 50-60-latach XX wieku, szlak obsługiwały lokomotywy parowe. Bardzo często tam używano lokomotyw Tkt3. Lokomotywa TKt3 to jest lokomotywa typu tendrzak konstrukcji niemieckiej (znormalizowany typ BR86) wywodzący się od parowozów BR24 i BR64 produkowany w okresie 1927 – 1933 przez różne zakłady niemieckie, a od 1939 roku również w krajach okupowanych, między innymi w zakładach H. Cegielski w Poznaniu. Konstrukcja lokomotywy o małym nacisku osi, zaledwie 17 000 kg, była przewidziana do obsługi pociągów na liniach drugorzędnych, o słabszym torowisku i niewielkich odległościach pomiędzy stacjami. Zaletą lokomotywy jest jednakowa prędkość zarówno w przód jak i w tył, co przy braku obrotnic na małych stacjach końcowych ułatwia eksploatację.

Do lokomotywy doczepiano wagony osobowe typu „boczniak” lub nowsze wagony przechodnie z okrytymi pomostami. Lokomotywa ciągła dwa lub trzy wagony. Lokomotywy parowe na szlaku Nr 416 były eksploatowane bardzo długo. W 80-latach stosowano lokomotywy spalinowe typu SM42 i wagony typu „Ryflak” i „Bonanza”.

Linia Nr 416 została zbudowana najniższym kosztem. Poprowadzono ją wzdłuż dróg samochodowych, bez konieczności budowy wiaduktów. Wszystkie przejazdy były na tym samym poziomie i w większości nie wyposażone w szlabany. Szlabany były tylko na przejeździe w Wałczu w ciągu ulicy Nowomiejskiej oraz w Wierzchowie Pomorskim w ciągu ulicy Długa i Szkolna. Wszystkie przystanki miały niskie perony i małe magazyny. Linia była jednotorowa i nigdy nie była zelektryfikowana. W miejscowości Świerczyna Drawska była mijanka. Na szlaku nie było semaforów, a jazda odbywała się po uzgodnieniach telefonicznych i zgodnie z rozkładem. Semafory kształtowe są tylko na stacji Wałcz Raduń i Wierzchowo Pomorskie. Przejazdy drogowo – kolejowe były o nawierzchni drewnianej. W 70-latach XX wieku, nawierzchnia drewniana została zastąpiona prefabrykowanymi płytami betonowymi. Niektóre z tych przejazdów istnieją do chwili obecnie (2021 rok).

Po wyjeździe z Wałcza szlak prowadził przez liczne obszary pól uprawnych, a od miejscowości Rudki szlak prowadził głównie przez tereny leśne. Różnica wysokości w terenie była niewielka, dlatego pociągi poruszały się sprawnie. Jednak były liczne łuki, które nie pozwalały na rozwijanie maksymalnych prędkości konstrukcyjnych. Dużym utrudnieniem dla maszynistów (mechaników) były niestrzeżone przejazdy kolejowe i nieodpowiedzialni użytkownicy dróg.

Linia była utrzymywany w należytym stanie. Wymieniano drewniane zniszczone podkłady na nowe, a w 80-latach nawet na podkłady betonowe na znacznej długości, między miejscowością Świerczyna Drawska a Bęblino.

Ruch pasażerski na szlaku Nr 416 wstrzymano w 1992 roku. Ruch towarowy realizowano do 1995 roku. Rozbiórkę linii zapoczątkowano w 2010 roku, na terenie miasta Wałcz, na długości około 0,56 km. Rozebrano tory od pierwszego rozjazdu na terenie stacji Wałcz Raduń, do granicy miasta. Tereny te włączono do prywatnych działek. W 2014 roku, rozpoczęto rozbiórkę pozostałego szlaku. Główne prace rozbiórkowe prowadzono w 2016 roku. W tym czasie torowisko było już bardzo zachwaszczone, a w terenach leśnych rosły już drzewka, samosiejki. Prace rozbiórkowe zakończono w listopadzie 2016 roku. Pozostał fragment torowiska wchodzący w skład stacji kolejowej Wierzchowo Pomorskie, który jest traktowany jako bocznica. Były plany, aby po byłej drodze żelaznej zbudować ścieżkę rowerową.

Przystanki kolejowe na szlaku Nr 416: Wałcz Raduń 0 km, 113 m nad poziomem morza, Wałcz Paszutil 2,77 km, 111 m nad poziomem morza, Kłębowiec 5,78 km, 111 m nad poziomem morza, Karsibór 10,07 km, 120 m nad poziomem morza, Kolno Wałeckie 12,81 km, 126 m nad poziomem morza, Rudki 18,04 km, 136 m nad poziomem morza, Kłosowo 19,25 km, 133 m nad poziomem morza, Wielboki 22,43 km, 137 m nad poziomem morza, Świerczyna Drawska 24,71 km, 138 m nad poziomem morza, Sośnica Pomorska 28,99 km, 141 m nad poziomem morza, Bęblino 31,56 km, 147 m nad poziomem morza, Wierzchowo Pomorskie 37,87 km, 141 m nad poziomem morza.

Opracował Karol Placha Hetman