Wadowice 2024-11-30

Stacja Kolejowa Wadowice.

Współrzędne geograficzne: 49.885N 19.501E. Elewacja 256 m (839,90 ft). Adres: Marszałka Józefa Piłsudskiego 10, 34-100 Wadowice.

Miasto Wadowice.

Wadowice to malownicze miasto w południowej Polsce. Miasto leży w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim, gmina Wadowice. Powierzchnia miasta wynosi 10,52 km2. Populacja miasta wynosi 17 196 osób (2024 rok). Geograficznie Wadowice leżą na Pogórzu Karpackim w Beskidzie Małym. Przez miasto przepływa rzeka Skawa, która jest prawym dopływem rzeki Wisła. Przez miasto przebiegają drogi krajowe Nr 28 i Nr 52. Z Wadowic odległość do: Bielsko Biała jest 35 km, Kraków jest 45 km, Katowice jest 65 km, Warszawa jest 325 km.

Historycznie Wadowice leżą w Ziemi Krakowskiej. Pierwsze wzmianki pisane pochodzą z 1325 roku. Prawa miejskie zostały nadane przed 1327 roku.  W okresie istnienia księstwa oświęcimskiego i księstwa zatorskiego, Wadowice należały do Królestwa Czech, po czym w 1564 roku, zostały włączone do województwa krakowskiego, stanowiącego część Małopolski. Przez wieki Wadowice były lokalnym ośrodkiem handlu, ale rozwój był bardzo powolny. Ożywienie nastąpiło z końcem XVIII wieku, kiedy zbudowano szlak drogowy środkowo-galicyjski, który połączył Wiedeń z Lwowem. W mieście umieszczono austriackie władze cyrkułu. Za sprawą świętego Jana Pawła II, który urodził się w Wadowicach, miasto stało się ośrodkiem pielgrzymkowy i turystycznym. Święty Jan Paweł II odbył trzy pielgrzymki do Wadowic w: 1979, 1991 i 1999 roku. W domu rodzinnym świętego Jana Pawła II znajduje się muzeum.

Stacja kolejowa Wadowice.

Stacja kolejowa Wadowice, była stacją węzłową. Pierwszy pociąg do Wadowic przyjechał w 1887 roku, czyli w czasach zaboru austriackiego. Ale budowa trwała do 1888 roku. Przykrym epizodem w historii stacji Wadowice było zamknięcie szlaku Skawce – Wadowice, w 1988 roku, z powodu budowy zalewu. W 2002 roku, nastąpiła kolejna degradacja, z powodu zamknięcia ruchu kolejowego Wadowice – Spytkowice. Zdemontowano sieć trakcyjną.

Do 2014 roku, liczba połączeń kolejowych w Wadowicach systematycznie malał. Oprócz dużych cięć połączeń kolejowych były cięcia kosmetyczne, które miały doprowadzić do likwidacji PKP. Duży wkład w likwidację miały rządy komunistów, folksdojczów i masonów, w okresie 2007-2015. W 2015 roku, połączenia kolejowe w Wadowicach całkowicie przejął przewoźnik PolRegio, który utrzymał połączenia na szlaku Kraków Płaszów – Wadowice – Bielsko Biała Główna.

Przez miasto przechodziły dwie linie kolejowe: Nr 103 Trzebinia – Wadowice – Skawce oraz Nr 117 Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona – Bielsko Biała Główna. Stacja obsługuje ruch lokalny i w niewielkiej mierze ruch dalekobieżny. Dla wielu turystów, Wadowice są jednym z punktów docelowych. Stacja jest obsługiwana przez Koleje Małopolskie oraz PolRegio. Odległość ze stacji kolejowej do centrum miasta wynosi zaledwie 800 m.

LK Nr 103 Trzebinia – Wadowice nadal pozostaje w wykazie PKP. Linia ma długość 37,408 m i kończy się na stacji Wadowice. LK Nr 117 Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona – Bielsko-Biała Główna ma długość 58,463 km. Stacja Wadowice leży na 17,483 km tej linii. Na całej długości linii jest prowadzony ruch kolejowy; towarowy i osobowy.

Dworzec został zbudowany w typowym stylu austriackim, według standardowego projektu, jako jeden z większych rozmiarowo. Budynek jest dwukondygnacyjny, 9-osiowy, z ryzalitem od strony placu dworcowego. Budynek jest zbudowany z czerwonej cegły i przykryty naczółkowym dachem. Po pewnym czasie dworzec otynkowany, ale po ostatnim remoncie, elewacja jest ceglana. Pozostawiono białe elementy ozdobne; obramowania okien i drzwi oraz gzymsy. Początkowo dach był pokryty ceramiczną czerwoną dachówką, ale obecnie jest poryty zielonymi ceramicznymi płytkami. Poziom poddasza jest osłonięty deskowaniem. W budynku były kasy biletowo-bagażowe, poczekalnia-restauracja, centrala telefoniczna, telegraf i mieszkania służbowe. W 2011 roku, zamknięto kasy biletowe, które ponownie otwarto w 2023 roku. Bilety można kupić w automatach biletowych w pociągu lub u drużyny konduktorskiej. Stopniowo do budynku dworca dobudowywano kolejne mniejsze budynki. 

Od kwietnia 2016 roku, dworzec jest własnością gminy Wadowice (burmistrza Wadowic). W ostatnich latach (2016-2023) budynek dworca został wyremontowany. Oferuje podstawowe usługi dla podróżnych, jak poczekalnię i toalety, ale jest także ośrodkiem kulturalnym. We wnętrzu wymieniono stolarkę, tynki, podłogi, instalacje CO, instalacje wodną i elektryczną. Zainstalowano  też pompę ciepła i odrestaurowano stary piec kaflowy. Zamontowano klimatyzację. Zamontowano windę na drugą kondygnację. Na nowym dachu zamontowano fotowoltaikę. Dworzec składa się z trzech stref. W pierwszej strefie jest poczekalnia, kasy, bufet, kawiarnia i toaleta. Drugą strefą jest Stacja Kultury, czyli druga siedziba Wadowickiego Centrum Kultury, z salą konferencyjną, salą ekspozycyjną i salą muzyczną. Trzecia strefa Centrum Nauki, wzorowane na Centrum Nauki Kopernik. Centrum nazwnawa się SOWA, co jest akronimem Strefa Odkrywania Wyobraźni i Aktywności. Dworzec oddano do użytku podróżnym i mieszkańcom w grudniu 2023 roku. Pamietajmy, że remont był konieczny, bo bez niego stary budynek się po prostu mógłby zawalić. Był w złym stanie technicznym; miał zapadnięte podłogi na parterze, był zły stan konstrukcji dachu, odpadały tynki i był zły stan instalacji wewnętrznych. Drewniane stropy wymagały naprawy i konserwacji.

Dogodne dojście do dworca zapewnia przejęcie podziemne pod ulicą Marszała Józefa Piłsudskiego (droga krajowa Nr 28 i Nr 52). Przejście jest dostępne dla osób na wózkach inwalidzkich poprzez zbudowane podjazdy.

W okresie 2004-2008, dokonano całkowitej przebudowy układu torowego i peronów. Wykonano odwodnienie terenu i wzmocniono warstwę nawierzchniową ziemi. Przebudowano tory i zamontowano nowe rozjazdy. Pozwoliło to na podniesienie prędkości pociągów osobowych do 70 km/h, a pociągów towarowych do 60 km/h. Zlikwidowano nieużywany peron przy budynku dworcowym, ale pozostawiono historyczne zadaszenie wzdłuż dworca. Zlikwidowano nieużywane wyjazdy na LK Nr 103, w kierunku Skawce, a w kierunku Spytkowice – Trzebinia, pozostawiono możliwość odtworzenia linii w przyszłości.

Dodatkowo wykonano remont mostów kolejowych (trzy przęsła), w 17,390 km LK Nr 117, rzeka Choczenka. Stalową konstrukcję wypiaskowano i pomalowano nowymi farbami. Przeprowadzono remonty przejazdów kolejowo-drogowych w ciągu ulic: Podstwie, Wojska Polskiego (DK Nr 28), Łazówka (przy przystanku osobowym Wadowice Osiedla Podhalanin).

Ukończono budowę tunelu dla podróżnych, która trwała w okresie 2003-2009. Tunel połączył plac przy dworcu z peronami. Pozostawiono przejście w poziomie torów dla osób na wózkach, rodzin z dziecięcymi wózkami, rowerzystów i podróżnych z dużym bagażem. Było to konieczne, bo tunel nie ma wind, ani podjazdów. Konstrukcja tunelu została wykonana metodą odkrywkową z zastosowaniem żelbetonowych prefabrykatów. Całość zabezpieczono izolacją przeciwwilgociową. Zamontowano instalacje elektryczną i oświetlenie. Wnętrze tunelu pomalowano i obłożono płytami gresowymi. Zamontowano odpływy liniowe oraz monitoring. Tunel ma długość 27 m, szerokość 5 m i wysokość 2,80 m. Schody do tunelu są węższe i mają 2-2,5 m.

Wyremontowano oba wyspowe, dwukrawędziowe perony. Peron 1 ma długość 260 m, szerokość maksymalną 7,50 m, wysokość 0,76 m od główki szyny. Krawędzie peronu są wykonane z bordowych płyt, o wymiarach 1 m x 2 m. Reszta peronu została wybrukowana kostką betonową. Na peronie są wiaty przystankowe. Peron 2 ma długość 160 m, szerokość maksymalna 6 m, wysokość 0,35 m od główki szyny. Peron był wyremontowano wcześniej. Nawierzchnia peronu jest wyłożona betonowymi płytkami chodnikowymi, o wymiarach 0,5 m x 0,5 m. Namalowana jest żółta linia ostrzegawcza. Na peronie jest krótkie zadaszenie. Są gabloty z informacją kolejową, oświetlenie, ławki i system audio.

Przez stacje przebiega kilka torów z których pięć jest eksploatowanych. Cztery tory są zelektryfikowane. Wschodnia część stacji to jest kolejowe zaplecze techniczne. Są tam place składowe, parkingi samochodowe, rampa załadunkowa. W północnej głowicy stacji, po wschodniej stronie znajduje się nowa nastawnia kolejowa (ulica Młyńska). W pobliżu stacji znajduje się dworzec autobusowy, komenda powiatowa policji, a także parkingi i liczne placówki handlowe.

W 2022 roku, stacja obsługiwała do 300 pasażerów w ciągu doby. W dniu 28 listopada 2024 roku, ze stacji odjechało 15 pociągów. Można było pojechać do stacji: Bielsko Biała Główna, Kraków Główny.

Opracował Karol Placha Hetman