Tomaszów Mazowiecki 2023-01-14
Stacja kolejowa w Tomaszowie Mazowieckim.
Historia.
Współrzędne geograficzne: 51.547N 20.034E.
Stacja kolejowa w Tomaszowie Mazowieckim powstała w 1884 roku. Wówczas Tomaszów Mazowiecki był w zaborze rosyjskim. Stacja wchodziła w skład linii kolejowej: Łódź – Koluszki – Tomaszów Mazowiecki – Opoczno – Skarżysko Kamienna – Dęblin (wówczas Iwanogród). Przez stację w Koluszkach, z Tomaszowa Mazowieckiego, można było dojechać do Warszawy, a w kierunku południowym do Częstochowy i dalej poprzez stację Granica (obecnie Sosnowiec Maczki) do zaboru austriackiego i pruskiego, czyli Kolej Warszawsko-Wiedeńska. Do 1926 roku, stacja nosiła nazwę Tomaszów, a od tego roku Tomaszów Mazowiecki.
Stacja została zbudowana w znacznej odległości od centrum miasta, w pobliżu ówczesnej osady Wilanów. Obecnie jest w granicach miasta. Lokalizacja wynikała z ówczesnych przepisów carskich, aby wróg nie wykorzystał torów kolejowych do ataku na miasto. Nietrudno zauważyć, że lokalizacja ówczesnym mieszkańcom Tomaszowa wcale się nie podobała. Ale tego typu lokalizacja nie utrudniła życia mieszkańców miasta, licznymi przejazdami kolejowo-drogowymi. Dodatkowo przy stacji można była zbudować liczne fabryki.
Stacja kolejowa w Tomaszowie Mazowieckim trudny okres przeżyła pod rządami postkomunistów i masonów (2000 – 2014). Systematycznie likwidowano połączenia kolejowe i następowało stopniowe wykluczanie Miasta z sieci PKP. Między innymi w 2009 roku, zlikwidowano połączenie osobowe ze Skarżyskiem Kamienną.
Obecnie (2023 rok) teoretycznie Tomaszów Mazowiecki posiada dobrą sieć kolejową i połączenia z: Radomiem, Łodzią, Krakowem, Poznaniem. Stacja obsługuje ruch towarowy i osobowy; regionalny i dalekobieżny.
Mimo upadku wielu zakładów produkcyjnych w 90-latach XX wieku, w Tomaszowie Mazowieckim funkcjonuje kilka firm: ZPW Tommex – producent tkanin. Torrecid Poland – zakład chemiczny. Toma – przedsiębiorstwo tworzyw sztucznych. Tartom – zakład przemysłu drzewnego. Stalflex – producent artykułów metalowych. Big-Hal – producent hal wystawowych. Kopalnia Surowców Mineralnych. Firma recyklingowa Syntom. Od 2005 roku, działa firma UNIGASKET POLSKA SP Z O O – producent wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych. Od 2007 roku, działa firma MESGO Polska – producent mieszanek kauczuku syntetycznego.
Dworzec kolejowy.
Dworzec kolejowy jest w bardzo dobrym stanie. Budynek stacyjny wybudowano w stylu charakterystycznym na kolei Iwangrodzko (Dęblińsko) – Dąbrowskiej, pod koniec XIX wieku. Budynek dworca przeszedł remont generalny w 2005 roku. Wykonano nową elewację. We wnętrzu jest poczekalnia, bar i toalety. Kasa biletowa jest nieczynna. Adres: Dworcowa 1/15, 97-200 Tomaszów Mazowiecki.
Przy placu dworcowym jest także dworzec autobusowy relacji międzymiastowych. Tomaszów Mazowiecki ma także własną sieć autobusową i kilka linii, które na placu dworcowym mają swój początek. Od 2018 roku, komunikacja autobusowa dla mieszkańców Tomaszowa Mazowieckiego jest darmowa. Przy dworcu kolejowym znajduje się postój taksówek. W 2005 roku, wymieniono oświetlenie na peronach, zainstalowano przeszklone wiaty dla podróżnych. Zamontowano telewizję przemysłową.
W 2015 roku, wykonano generalny remont ulicy Chopina, co bardzo poprawiło dojazd do stacji kolejowej. Ulica otrzymała chodniki i ścieżkę rowerową. Zbudowano miejsca postojowe dla rowerów. Ulica Chopina z ulicą Dworcową, przy placu dworcowym, łączy się poprzez rondo.
Stacja kolejowa.
Stacja kolejowa Tomaszów Mazowiecki jest czterokierunkowa. Do stacji od północnego-zachodu dochodzi dwutorowa zelektryfikowana linia z Koluszek (stacja Słotwiny). W kierunku południowo-wschodnim odchodzą trzy linie. Wszystkie są jednotorowe. Pierwsza niezelektryfikowana do Skarżyska Kamiennej przez Opoczno. Druga zelektryfikowana do Radomia przez Radzice. Trzecia niezelektryfikowana, jednotorowa, lokalna do Spały.
Stacja Tomaszów Mazowiecki posiada rozbudowany układ torowy. Na równi stacyjnej jest 8 torów głównych. Jest też kilka bocznic do okolicznych zakładów pracy. Niektóre z nich są nadal eksploatowane. Od stacji Tomaszów Mazowiecki odchodzi bocznica do dawnych Zakładów Włókien Chemicznych Wistom, największej fabryki w historii miasta. Na stacji jest rampa i plac ładunkowy wciąż eksploatowane. Magazyny są wykorzystywane przez firmy z branży poza PKP. Na stacji jest tor odstawczy dla pociągów EZT. Na stacji kończy bieg większość pociągów osobowych, kursujących z kierunku Koluszek EZT oraz tych ze Skarżyska Kamiennej SZT.
Na stacji są dwa perony. Peron 1 jest jednokrawędziowy i znajduje się przy dworcu. Ma długość 240 m. Korzystają z niego pociągi aglomeracyjne. Peron 2 jest wyspowy, dwukrawędziowy i ma długość 295 m. Dojście na peron jest wyłącznie przez dwa przejścia w poziomie torów. Na stacji nigdy nie było tunelu ani pomostu nad torowiskiem. Była kładka nad torami, w ciagu ulicy Spalska, ale z uwagi na zły stan techniczny została wyłączona z ruchu, a w 2019 roku, została rozebrana. Ruch pociągów na stacji Tomaszów Mazowiecki prowadzony jest przez nastawnię "Tm", która posiada urządzenia przekaźnikowe z sygnalizacją świetlną. Na stacji jest nieczynna wieża wodna, w pobliżu ulicy Spalska.
W pobliżu stacji są trzy przejazdy kolejowo-drogowe w ciagu ulic: Spalska, Warszawska i Nowa. Niedaleko przebiega droga ekspresowa S8, z wiaduktem nad torami. W pobliżu stacji są trzy mosty nad rzekami: Czarna, Wolbórka, Pilica. Największy jest most nad Pilicą, tak zwany „Żelaźniak”. Są to praktycznie dwa mosty, a każdy z nich ma po trzy przęsła kratownicowe. Kratownice mostu południowego i północnego są podobne, ale nie jednakowe. W 2017 roku, most od strony południowej został wyremontowany. W pobliżu są ruiny byłych obiektów wojskowych. Trakcja elektryczna na linii do Skarżyska Kamiennej kończy się na wchód od mostu. Tutaj także oba szlaki kolejowe oddalają się od siebie.
Ruch pasażerski.
W 2018 roku, stacja obsługiwała około 600 pasażerów na dobę. W marcu 2018 roku, Tomaszów Mazowiecki został włączony w siatkę połączeń Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej, co zwiększyło ilość połączeń ze stolicą województwa i innymi rejonami Polski.
Obecnie (styczeń 2023 rok) z Tomaszowa Mazowieckiego można bezpośrednio dojechać do: Drzewica – 9 pociągów Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej. Gdynia Główna – InterCity „Witkacy” oraz TLK „Małopolska”. Koluszki – 2 pociągi Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej. Koński – 1 pociąg Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej. Kraków – 3 pociągi InterCity „Kazimierz”, „Cegielski”, „Barbakan”. Łódź Fabryczna – 12 pociągów Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej oraz InterCity „Kazimierz”. Łódź Kaliska – 1 pociąg PolRegio. Opoczno – 5 pociągów Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej. Poznań – 2 pociągi InterCity „Barbakan” , „Cegielski”. Skarżysko Kamienna – 3 pociągi Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej oraz 1 pociąg PolRegio. Zakopane – 1 pociąg TLK „Małopolska” oraz 1 pociąg InterCity „Witkacy”.
Linie kolejowe:
Linia kolejowa Nr 25: Łódź Kaliska – Dębica.
Odcinek Koluszki – Dęblin był uruchomiony w 1884 roku. Odcinek Dębica – Mielec – Tarnobrzeg został wybudowany w 1887 roku. Wybudowało go Towarzystwo Kolei Galicyjskiej im. Karola Ludwika na podstawie koncesji z 29 grudnia 1886 roku. Cała linia kolejowa została oddana do użytku 30 października 1887 roku.
Linia kolejowa Nr 25 Łódź Kaliska – Dębica jest częściowo zelektryfikowana, odcinkami jedno- i dwutorowa. Linia ma długość 323,528 km i przebiega przez województwa łódzkie, świętokrzyskie i podkarpackie. Linia jest zelektryfikowana na odcinku Łódź Kaliska – Tomaszów Mazowiecki i na odcinku Skarżysko-Kamienna – Chmielów koło Tarnobrzega. Linia nie jest zelektryfikowana na odcinku Tomaszów Mazowiecki – Skarżysko-Kamienna oraz na odcinku Chmielów – Dębica Towarowa. Planowana jest elektryfikacja odcinka Tomaszów Mazowiecki – Opoczno. Prędkość maksymalna wynosi 120 km/h.
W dniu 11 stycznia 2011 roku, PKP Polskie Linie Kolejowe ogłosiły przetarg na wykonanie studium wykonalności pod nazwą „Rewitalizacja linii kolejowej Nr 25. W dniu 23 grudnia 2014 roku, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. ogłosiły przetarg na opracowanie dokumentacji przedprojektowej dla projektu „Prace na liniach kolejowych Nr 25, 74, 78”. W grudniu 2017 roku, samorząd województwa łódzkiego podpisał umowę na projekt elektryfikacji linii na odcinku Tomaszów Mazowiecki – Opoczno. Przy okazji podjęto studia nad podniesieniem prędkości na całej trasie 100 – 120 km/h. W 2021 roku, ruszyły prace remontowe w zachodniej części linii Nr 25. Prace obejmowały punktową wymianę nawierzchni torowej, rozjazdów, budowę nowych peronów na stacjach, modernizację urządzeń sterowania ruchem, modernizację przejazdów kolejowo-drogowych. Prace zakończono w styczniu 2022 roku.
Linia kolejowa Nr 22 Tomaszów Mazowiecki – Radom.
W 1948 roku, już po drugiej wojnie światowej, uruchomiono ważną linię kolejową Tomaszów Mazowiecki – Radom. Linię zaczęli budować okupanci niemieccy, przy pomocy robotników przymusowych. W 1946 roku, był gotowy odcinek Tomaszów Mazowiecki – Drzewica. W 1948 roku, oddano do ruchu całą trasę. Obecnie trasa ta jest zelektryfikowana.
Linia Nr 22 ma długość 87,325 km. Linia jest zelektryfikowana. Odcinkami jest jednotorowa i dwutorowa.
Linia kolejowa Nr 53 Tomaszów Mazowiecki – Spała.
Linia ma długość 8,038 km. Została otwarta w 1916 roku, czyli w czasie wielkiej wojny światowej. Linia nie jest zelektryfikowana. Prędkość maksymalna 40 km/h. Linia obsługuje głównie ruch towarowy i wojskowy oraz ruch wakacyjno – weekendowy.
Tomaszów Mazowiecki – Spała doprowadza także pociągi do bocznicy kolejowej na lotnisko wojskowe Nowy Glinnik, gdzie stacjonuje 25. Brygada Kawalerii Powietrznej.
Od 2019 roku, podczas wakacji ze stacji Tomaszów Mazowiecki można dojechać do Spały w ramach projektu „EKO pociąg do Przyrody”. Linia jest obsługiwana SZT SA135.
Planowano zbudowanie szlaku Tomaszów Mazowiecki – Piotrków Trybunalski. Ale zrujnowanego wojną kraju nie było na to stać.
Opracował Karol Placha Hetman