Stare Bojanowo 2025-03-24

PKP Stare Bojanowo.

Stare Bojanowo to jest wieś w Polsce, w województwie wielkopolskim, powiat Kościan, gmina Śmigiel. W 2016 roku, miejscowość liczyła 1 712 mieszkańców. Stare Bojanowo leży na prawym brzegu doliny Samicy. Elewacja wynosi 75-90 m. Wieś leży na wschód od Śmigla, w odległości około 4 km.

Miejscowość Stare Bojanowo pierwotnie była i jest związana z Wielkopolską. Wieś ma metrykę średniowieczną i istnieje od XIII wieku. Pierwszy raz w dokumentach Bojanowo pojawiło się w 1298 roku. W okolicach Bojanowa archeolodzy zlokalizowali stare grodzisko, które jest datowane na V-X wiek. Wieś Stare Bojanowo była własnością rycerską, a później szlachecką, należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Bojanowskich. W 1409 roku, miejscowość należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego. Od 1389 roku, była siedzibą parafii, a w 1510 roku, należała do dekanatu Kościan. W miejscowości był młyn wodny. W XVI wieku, w miejscowości funkcjonował folwark, karczma, młyn wiatrakowy oraz trzech rzemieślników. Pod koniec XVI wieku, do miejscowości dotarły nowinki reformacji i założono zbór luterański, który upadł po 50-latach. W 1583 roku, do nazwy Bojanowo dodano Stare Bojanowo. Stało się tak dlatego, że w pobliżu Rawicza także jest miejscowość Bojanowo.

Po rozbiorach Polski miejscowość wraz z całą Wielkopolską znalazła się w zaborze pruskim i tak było do Powstania Wielkopolskiego, w 1919 roku. Pod zaborem pruskim, miejscowość należała do rodu Hohenzollern, a potem Bironów Kurlandzkich i wreszcie rodziny Gernothów. Według spisu urzędowego z 1837 roku, Bojanowo Stare liczyło 347 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 39 domów (dymów). W dniu 30 września 1921 roku, w Stare Bojanowie liczyło 73 domów, w których mieszkało 481 osób, a w obszarze dworskim było 26 domów zamieszkałych przez 304 osoby. Dziesięć lat później (1931 rok) wieś liczyła 93 domy, zamieszkałe przez 523 osoby, a w obszarze dworskim 16 domów, zamieszkałych przez 231 osób. W czasach germańskich miejscowość nosiła nazwę Alt Boyen. 

W 1945 roku, w wyniku ustaleń wielkich tego świata, miejscowość wróciła do Polski. W okresie 1934–1954 i 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Stare Bojanowo. W okresie 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

Rozwój kolei.

W 1853 roku, otwarto linię kolejową Wrocław – Rawicz, a w 1856 roku, kolejny odcinek Rawicz – Leszno – Poznań. Linia została wybudowana przez Kolej Górnośląską (Oberschlesische Eisenbahn) i od samego początku pełniła ważną rolę w komunikacji między Śląskiem i Wielkopolską. Z nieznanych przyczyn linia nie została poprowadzona przez Śmigiel, tylko przez Stare Bojanowo. 

Stare Bojanowo. Adres; ulica Dworcowa 6, 64-040 Stare Bojanowo. Współrzędne geograficzne: 51.995 N 16,584 E.

Ostatni remont stacji wykonano w 2018 roku. Zmieniono układ torowy. Zbudowano trzy tory przelotowe. Prędkość biegu pociągu wynosi 160 km/h. W tym czasie, zbudowano tunel dla podróżnych prowadzący na Peron 2. Dla podróżnych na wózkach, z wózkami dziecięcymi oraz z rowerami, zamontowano windy. Zamontowano system oznakowania dotykowego w alfabecie Braille′a. Zlikwidowano przejście w poziomie torów. 

Obecnie (2025 rok) na stacji są dwa perony. Peron 1 jednokrawędziowy jest przy budynku dworca. Peron 2 wyspowy, dwukrawędziowy. Na stacji zatrzymują się pociągi PolRegio oraz Kolei Wielkopolskich.

Śmigielska Kolej Wąskotorowa.

Dopiero pod koniec XIX wieku, zbudowano kolej wąskotorową na kierunku równoleżnikowym, Rakoniewice – Śmigiel – Stare Bojanowo – Krzywiń. Kolejka została uruchomiona w 1900 roku. Stacja Stare Bojanowo Wąskotorowe była kluczowym punktem Śmigielskiej Kolei Dojazdowej, łączącym kolej wąskotorową z normalnotorową linią Wrocław–Leszno–Poznań. Uruchomiona 17 września 1900 roku, obsługiwała zarówno ruch pasażerski, jak i towarowy. W okresie swojej świetności współdzieliła budynek z sąsiednią stacją normalnotorową, oferując wspólne kasy i poczekalnię.

W Starym Bojanowie tory wąskotorowe krzyżowały się z torami normalnymi. Ponieważ ruch kolejowy narastał, zbudowano wiadukt dla kolei wąskotorowej. Po południowej stronie dworca pozostawiono tory kolei wąskotorowej w kierunku Śmigla. Dystans: Stare Bojanowo – Śmigiel – Wielichowo. Obecnie (2025 rok) Śmigielska Kolej Wąskotorowa prowadzi okazjonalne przewozy turystyczne na odcinku ze Śmigla do Starego Bojanowa. Stacja Stare Bojanowo Wąskotorowe, choć nie pełni już swojej pierwotnej funkcji, pozostaje świadectwem bogatej historii kolei wąskotorowych w regionie. 

Śmigielska Kolej Wąskotorowa była częścią większej sieci kolei wąskotorowych, która funkcjonowała w Wielkopolsce. Jej główny odcinek łączył Stare Bojanowo (gdzie znajdowała się stacja przesiadkowa na kolej normalnotorową) z Krzywiniem, a dalej z Gostyniem i Kąkolewem.

Kierunek wschodni: Ze Starego Bojanowa tory prowadziły w kierunku Śmigla, który był centralnym punktem sieci. Stąd linia rozgałęziała się: Na południowy wschód do Krzywinia. Dalej na wschód do Lubinia. Najdłuższa trasa prowadziła aż do Gostynia, gdzie znajdowała się ważna stacja przeładunkowa na kolej normalnotorową.

Kierunek zachodni: W kierunku zachodnim od Śmigla linia prowadziła do Włoszakowic, gdzie była kolejna stacja przesiadkowa. Stamtąd kolejka mogła kontynuować trasę w stronę Leszna.

Większość linii została zamknięta w 70 i 80-latach XX wieku. Obecnie funkcjonuje tylko krótki odcinek Śmigiel – Stare Bojanowo, wykorzystywany do przejazdów turystycznych.

Opracował Karol Placha Hetman