Ścinawa 2022-07-08

Stacja kolejowa w Ścinawie.

Współrzędne geograficzne: 51.409N 16.421E.

Miasto Ścinawa.

Ścinawa to miasto w Województwie Dolnośląskim, w Powiecie Lubińskim i jest siedzibą gminy. Początki osady Ścinawa sięgają 1202 roku. Prawa miejskie przyznano osadzie w 1248 roku. Powierzchnia miasta wynosi 13,5 km kwadratowego i zamieszkuje 5 530 mieszkańców (2019 rok), choć w czasach pruskich było tutaj ponad 20 000 mieszkańców.

Miasto Ścinawa leży w dolinie Odry, na terenie równinnym, na skraju Wysoczyzny Lubińskiej oraz Obniżenia Ścinawskiego. Miasto swoje istnienie zawdzięcza położeniu na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych: rzeka Odra i trakt wschód – zachód. W 1876 roku, powstała linia kolejowej Wrocław – Zielona Góra, która przyczyniła się do szybszego rozwoju miasta.

Kolej w Ścinawie.

W 1874 roku, postała linia kolejowa Wrocław – Głogów, a stacja kolejowa w Ścinawie w 1876 roku. Rajcy Ścinawy widzieli początkowo w kolei zagrożenie dla transportu rzecznego. Ostatecznie jest to szlak kolejowy Wrocław – Szczecin. Przebiegający przez Ścinawę szlak miał w 1948 roku, Nr 242, a w 1988 roku miał Nr 265. Obecnie jest to linia kolejowa Nr 273 Wrocław Główny – Szczecin Główny. Linia jest dwutorowa, zelektryfikowana i ma ważne znaczenie dla Polski. Linia została zelektryfikowana w 70-latach XX wieku.

W 1898 roku, powstała linia kolejowa Legnica – Rawicz i dalej do Kobylina. Cały szlak był popularnie nazywany „Kobylinka”. Był, bo obecnie nie jest już używany i w większości rozebrany. Powstanie tych szlaków kolejowych znacznie ożywiło rozwój gospodarczy Ścinawy.

Linia kolejowa Legnica – Rawicz – Kobylin była jednotorowa. Linia była własnością prywatnej Kolei Legnicko – Rawickiej SA – Liegnitz-Rawitscher Eisenbahn AG. Spółka została założona w dniu 25 maja 1897 roku. Linia została poprowadzona przez miejscowości: Ścinawa, Krzelów, Wąsosz – Rawicz. Linia kolejowa Legnica – Rawicz została przedłużona do stacji Kobylin i uroczyście otwarta w dniu 5 lutego 1898 roku. Przez stację Kobylin przebiega ważny szlak Leszno – Ostrów Wielkopolski. Linia „Kobylinka” miała długość 113,027 km.

W 1948 roku, linia Legnica – Rawicz miała Nr 245, a w 1988 roku, Nr 269. W 90-latach XX wieku, szlak został częściowo rozebrany. Odcinek Rawicz – Kobylin w 1948 roku, miał Nr 312a do stacji Miejska Górka i dalej Nr 312d, a w 1988 roku, miała Nr 327.

Linia Legnica – Rawicz była eksploatowana jako towarowa i pasażerska. Zawsze była jednotorowa i niezelektryfikowana. Z uwagi na niskie parametry szlaku ruch pasażerski został wstrzymany na całym odcinku w 1991 roku. Transport samochodowy był dużo bardziej sprawny. Transport towarowy był wstrzymywany odcinkami w okresie 1992 – 2000. W 2014 roku linia Rawicz – Kobylin miała Nr 362 oraz fragment na stacji Legnica Północna jako linia Nr 382, i ten odcinek jest wykorzystywany sporadycznie dla ruchu towarowego.

Stacja kolejowa Ścinawa.

Warto zwrócić uwagę na perony w Ścinawie. Peron 1 obsługiwał i obsługuje szlak Wrocław – Głogów. Natomiast Peron 2 obsługiwał pociągi szlaku „Kobylinka”, a około 1910 roku, także pociągi szlaku Wrocław – Głogów. Kiedy przyglądamy się obu peronom zauważamy, że Peron 1 jest zbudowany w wyższym standardzie. Ma długie zadaszenie peronowe, które ma długość 60 m. Nawierzchnia wykonana jest z płytek betonowych. Peron ma długość 250 m. Natomiast Peron 2 nie ma zadaszenia. Nawierzchnia jest żwirowa. Peron jest stosunkowo krótki i ma tylko 140 m. Wynikało to z innych inwestorów obu szlaków kolejowych.

Kiedy pociąg osobowy wjeżdżał z Legnicy na stację Ścinawa mógł zatrzymać się tylko przy Peronie 2. W południowo – wschodniej głowicy stacji oba szlaki krzyżowały się ze sobą, z możliwością jazdy do Wrocławia lub Rawicza. Linia „Kobylinka” przechodziła na wschodnią stronę torowisk. Były dwa tory do Wrocławia i jeden do Rawicza. Brzegi rzeki Odra przekraczał potrójny most stalowy złożony z 9 przęseł, z których jedno najdłuższe (trzecie od strony zachodniej przęsło) jest nad głównym nurtem rzeki. Cały most składa się z 27 kratownicowych, nitowanych przęseł o kształcie parabolicznym. Przęsła spoczywają na 8 ceglano – kamiennych podporach i dwóch przyczółkach.

Warto wspomnieć, że mosty nienaruszone dotrwały do lutego 1945 roku. W tym czasie, front sowiecki doszedł Odry i korzystając z mostu kolejowego i mostu drogowego, odległego zaledwie o 150 m w kierunku północnym, sowieci utworzyli „Przyczółek Ścinawski”, który służył do dalszego ataku na kierunku Legnica. Bardzo możliwe, że niemcy zrzucili trzy przęsła kolejowe mostu do Odry. W marcu 1945 roku, sowieci rozebrali dwa mosty kolejowe i pozostawili tylko jeden czynny tor kolejowy. Przęsła mostowe, jako trofiejne wywieziono do CCCP. Już w czasach Polski, jeden z mostów został odbudowany, przy pomocy innych przęseł, aby szlak był dwutorowy. Oryginalne niemieckie przęsła przeszły remont i zostały wzmocnione.

Wracając do linii kolejowych to należy napisać; Po minięciu wiaduktu nad drogą wojewódzka Nr 340 szlak „Kobylinka” biegł w kierunku północno – wschodnim, a szlak do Wrocławia skręca w prawo w kierunku południowym.

Wracając do „Kobylinki”, linia Nr 362 Kobylin – Legnica Północna, to należy dodać, że od Ścinawy w kierunku Legnicy to po byłym torowisku zbudowano ścieżkę rowerową. Ale jeszcze obecnie (2022 rok) jest wiele śladów po byłej lini kolejowej, zwłaszcza na skrzyżowaniach torów z drogami.

Dalszy rozwój kolei w rejonie Ścinawy.

Około 1910 roku, Ścinawa otrzymała kolejne połączenia kolejowe ze stacji Krzelów ze stacjami: Góra Śląska, Leszno, Bojanów, Odrzycko. Po 1919 roku, w wyniku Powstania Wielkopolskiego został zniszczony most kolejowy na rzece Barycz. Wytyczono nową granicę Polska – niemcy i układ kolejowy uległ zmianie. Miasta; Rawicz, Bojanowo, Leszno znalazły się w granicach Odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej. Po stronie niemieckiej zostały miejscowości Góra Ślaska, Wąsosz, Żmigród.

W 1919 roku, w Ścinawie ponownie znaczenia nabrał port rzeczny na Odrze. Miasto miało kilka zakładów przemysłowych. Była cegielnia, tartak, odlewnia żelaza, cukrowania, fabryka mydła, browar.

W 1945 roku, niemcy próbowali zamienić Ścinawę w twierdzę, budując ponad 60 bunkrów i innych budowli obronnych. Miasta broniła liczna, ale kiepska i źle uzbrojona armia. Żołnierzem był każdy kto miał 16 – 60 lat i umiał stać na nogach. Głównie były to oddziały Volkssturm, w których byli głównie rolnicy. Byli także adepci Szkoły Podoficerskiej z Jawora, którzy ukończyli przyspieszone szkolenie wojskowe. Sowieci przed szturmem urządzili kilkugodzinny atak artyleryjski, który wyrządził najwięcej szkód budynkom w mieście. Sowieci weszli do miasta bez większego problemu. Siedem sowieckich czołgów, które przekroczyły most drogowy na Odrze wyrządziło dużo zniszczeń. W walkach poległo około 3 000 żołnierzy bratnich krajów. Walki upamiętnia czołg – pomnik T-34, który stoi w Ścinawie.

Po drugiej wojnie światowej w Ścinawie funkcjonowały: Zakłady zbożowe. Port rzeczny na Odrze. Zakład Handlu i Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego „Ścinawa”. Terminal Asfaltów Drogowych „Total”. Przedsiębiorstwo Chemii Gospodarczej „Pollena-Ścinawa" SA. Obecnie (2022 rok) na terenie „Polleny" mieści się kilka podmiotów gospodarczych.

Stacja kolejowa Ścinawa.

Stacja kolejowa Ścinawa obecnie (2022 rok) pełni rolę dworca lokalnego. Ruch kolejowy osobowy w Ścinawie obsługują przewoźnicy: PolRegio i Koleje Dolnośląskie. Większość pociągów dalekobieżnych InterCity i TLK omija Ścinawę szlakiem przez Legnicę i Lubin.

Na stacji była lokomotywownia, która od 1953 roku, była lokomotywownia pomocniczą, dla lokomotywowni w Legnicy. Około 2010 roku, budynek został rozebrany.

Wieża wodna została zbudowana w 1874 roku. Budynek stoi i jest nieużywany.

Ze stacji Ścinawa wychodziło kilka bocznic, między innymi do portu, elewatora i cukrowni.

Opis zdjęcia: Widok w kierunku Głogowa, na północ. W oddali jest wieża wodna.

Opis zdjęcia: Widok w kierunku Wrocławia, na południe.

Opis zdjęcia: Z lewej strony wieży wodnej widoczny tor byłej linii „Kobylinka”, w kierunku Legnicy.

Dworzec Ścinawa.

Dworzec w Ścinawie to kilkubryłowy, dwupiętrowy z podpiwniczeniem. Budynek wykonano z czerwonej oraz czarnej cegły i jest nieotynkowany. Dworzec jest przykryty dwuspadowym dachem z niewielkim spadkiem. W budynku mieszczą się mieszkania dla rodzin kolejarskich. W 2022 roku, budynek nie jest dostępny dla podróżnych. Nie ma poczekalni i kas biletowych. W dodatku, osobny budynek toalet także jest niedostępny dla podróżnych.

Opracował Karol Placha Hetman