Poznań Główny 2024-10-21

Stacja kolejowa Poznań Główny.

Współrzędne geograficzne: 52.402N 16.911E. Elewacja 79 m (259.19 ft). Adres: ulica Dworcowa 2, 61-801 Poznań.

Węzeł kolejowy Poznań to jeden z kluczowych punktów na mapie kolejowej Polski, zarówno pod względem ruchu pasażerskiego, jak i towarowego. Węzeł kolejowy Poznań, jak żaden inny w Polsce jest bardzo dobrze zorganizowany, przejrzysty i skuteczny. Centrum miasta jest opanowane przez linie kolejowe pasażerskie, a po północnej, wschodniej i południowej przebiegają szlaki pociągów towarowych. Nie ma tutaj chaosu, jaki jest na przykład w węźle Wrocław. Pociągi osobowe ruszające ze stacji Poznań Główny od razu kierują się we właściwym kierunku.

Poznań Jeżyce, pierwsza stacja kolejowa w Poznaniu.

Poznań Główny to nie jest pierwszy dworzec na terenie Poznania. Pierwszy dworzec kolejowy w Poznaniu został otwarty w dniu 10 sierpnia 1848 roku i znajdował się we wsi Jeżyce na północny-zachód od obecnego dworca głównego. Dworzec ten został zbudowany na potrzeby ówczesnej Kolei Stargardzko-Poznańskiej (Stargard – Krzyż – Poznań, Eisenbahn, Gesellschaft), w związku z otwarciem pierwszej linii kolejowej łączącej Poznań ze Stargardem, Szczecinem i Berlinem. Źródła historyczne mówią, że pierwszy pociąg wjechał do Poznania na dworzec Jeżyce, który znajdował się w okolicach Starego Zoo, w dniu 9 sierpnia 1848 roku. Tak naprawdę, od dnia 10 sierpnia 1848 roku, rozpoczęła się normalna eksploatacja linii kolejowej między Berlinem, Szczecinem, Stargardem, a Poznaniem.

Prace nad budową linii kolejowej między wymienionymi miejscowościami rozpoczęto w dniu 20 marca 1846 roku, tuż po uzyskaniu przez Spółkę – Towarzystwo Kolei Żelaznej Stargardzko-Poznańskiej (SPE – Stargard – Posener Eisenbahn – Gesellschaft) koncesji. W sierpniu 1847 roku, tory doprowadzono do Dobiegniewa, a w lipcu 1848 roku, do Krzyża, Wronek i Szamotuł. Natomiast miesiąc później, w sierpniu 1848 roku, linia kolejowa została doprowadzona do Poznania w rejonie wsi Jeżyce. Obecna ulica Henryka Sienkiewicza i ulica Zwierzyniecka, przy Starym ZOO. Linia Stargard – Poznań liczyła 192 km. Od razu była planowana jako dwutorowa. Już w 1848 roku, na łatwych technicznie odcinkach układano dwa tory. Był to czas, kiedy były znane już zalety kolei, dlatego szybko przybywało chętnych do transportu swoich towarów nowoczesnym, szybkim i ekonomicznym środkiem transportu.

W samym Poznaniu były duże ograniczenia co do budowy stacji kolejowej. Były one spowodowane względami militarnymi. Wojsko i jego budowle militarne znacznie ograniczało rozwój komunikacji i budowę nowych domów i zakładów rzemieślniczych w Poznaniu i jego okolicach. Stacja Jeżyce została znacznie ograniczona terytorialnie przez obiekty wojskowe, głównie przez bunkry, kaponiery i inne umocnienia. Była stacją czołową z czterema torami, które obsługiwały pociągi osobowo-towarowe. Tory na stacji zostały zadaszone. Nie było peronów. Towar z wagonów ręcznie ładowano na pojazdy konne: furgony, tary i platformy. Towar transportowano od razu do magazynów właścicieli w mieście. Na stacji były dwa budynki dwukondygnacyjne zbudowane z pruskiego muru. Tu była spedycja, warsztaty, kasy biletowo-bagażowe, poczekalnia i restauracja.

Już w 1872 roku, dworzec Jeżyce został zamknięty dla ruchu osobowego, a w 1878 roku, został zamknięty dla ruchu towarowego i rozebrany.

Dworzec Poznań Główny.

Nowa stacje zlokalizowano w kierunku południowo-wschodnim. Na styku obecnych dzielnic; Wilda, Łazarza i Starego Miasta. Nowy dworzec stał się dworcem przelotowym z uwagi na poprowadzenie LK Wrocław – Leszno – Poznań. Dworzec otwarto w dniu 16 listopada 1879 roku i w tym miejscu przetrwał do dnia 25 października 2013 roku. Oczywiście z przebudowami. Obecny, nowy dworzec został otwarty w dniu 29 maja 2012 roku.

To że dworzec w Poznaniu został zbudowany z końcem XIX wieku (1879 rok), mógł skorzystać z doświadczeń innych miast. Zdecydowano się na budowę dworca typu wyspowego, czyli umieszczonego w międzytorzu. Tak powstały dworce w Toruniu, Pile, Krzyżu. Ścianą frontową jest ściana szczytowa skierowana w kierunku placu dworcowego. Zachowano układ dwukondygnacyjny, z reprezentacyjnym wejściem. Ale gmach był zdecydowanie większy. Reprezentacyjne wejście było ryzalitem z pięcioma osiami. Na dole były arkadowe wejścia, a nad nimi umieszczono ogromny balkon. Druga kondygnacja miała pięć ogromnych okien zakończonych półkolem. Boczne skrzydła były trzyosiowe z mniejszymi oknami, a każde z nich było zakończone półkolem. Gzymsy, filary, balustrady były bogato zdobione. Na frontonie, na samej górze, umieszczona była attyka w którą wkomponowano duży zegar. Cały gamach zbudowano z cegły. Elewacja była obłożona czerwoną cegłą licówką.

Dworzec został zaprojektowany w 1870 roku. Budowa trwał w okresie 1874-1879, ale prace wykończeniowe prowadzono aż do 1906 roku. Uroczyste otwarcie dworca nastąpiło w dniu 16 listopada 1879 roku.

Przed dworcem wytyczono duży plac dworcowy, który został wybrukowany. Co ciekawe, już w 1880 roku, na placu była linia tramwaju konnego, z pętlą tramwajową. Obok zbudowano niewielki budynek, który należał do komunikacji miejskiej. Dojazd do dworca poprowadzono od strony północnej, od kolejowej kaponiery. Kaponiera kolejowa została zbudowana w 1872 roku. Obecnie w tym miejscu znajduje się drogowe Rondo Kaponiera.

Kaponiera to element fortyfikacji obronnej, najczęściej spotykany w systemach obronnych twierdz i fortów. Jej głównym zadaniem było umożliwienie skutecznej obrony fosy, zarówno poprzez ostrzał flanki, jak i bezpośrednią obronę dostępu do murów fortecznych. Kaponiera zazwyczaj była umieszczona w fosie lub na jej skraju i miała strzelnice, z których można było prowadzić ogień wzdłuż fosy, chroniąc ją przed atakującymi.

W 1929 roku, w czasie kiedy Poznań był ponownie w Odrodzonej Polsce, przeprowadzono remont, który był związany z Powszechną Wystawą Krajową w Poznaniu.

Podczas okupacji germańskiej, w okresie 1939–1945, germańcy zbudowali południową obwodnicę stacji Poznań Główny. Podobne inwestycje były czynione w innych okupowanych miastach Polski, na przykład w Krakowie. Linie budowano w celach wojennych. Obwodnica Poznania to szlak; Górczyn – Dębiec – Starołęka – Franowo – Swarzędz. Dodatkowo wzdłuż ulicy Dworcowa, zbudowano serię schronów przeciwlotniczych.

W okresie 1945-1950, stacja Poznań Główny była jedną z największych stacji przesiadkowych repatriantów podążających z Polskich Kresów na Ziemie Odzyskane. Często repatrianci oczekiwali na kolejny pociąg kilka dni w trudnych warunkach bytowych.

W czasie braterskich walk (sowieci – germańcy) w 1945 roku, dworzec został znacznie zniszczony. W okresie 1946 – 1949, dworzec został odbudowany z cechami stylu klasycystycznego. Zachowano bryłę budynku. Nie odbudowano balkonu i arkad. Okna były prostokątne. Zachowano pięć par drzwi wejściowych. Ryzalit górnej kondygnacji podwyższono i zamontowano pięć bardzo wysokich okien. Zminimalizowano liczbę ozdobnych elementów. Całościowo odbudowany dworzec nie okazał się urodziwy i bardziej przypominał fabrykę.

W okresie 1961–1976, dworzec po raz kolejny przebudowano i nadano mu cechy modernistyczne. Architekci za jego projekt otrzymali kilka nagród i wyróżnień. Dworzec został uznany za najładniejszy w Polsce i nie budził kontrowersji. Był ładny i praktyczny. Front budynku składał się z licznych drzwi wejściowych, metalowo-szklanych, a górna część dużym prostokątem z poziomymi pasami, co czyniło dworzec szerszym niż był w rzeczywistości. W głównym wielkim holu, po lewej i prawej stronie, urządzono blisko 20 kas biletowych i punkty informacyjne. Sufit wykonano jako konstrukcja przestrzenna w żółtym kolorze. W suficie umieszczono świetlówki, które dawały światło zimne, ale złoty kolor sufitu dawał złudzenie światła słonecznego. Centralnie, pod koniec holu, umieszczono szerokie schody zejścia do tunelu. Pasażerowie z biletami mogli kierować się prosto do tunelu i na perony. Nad zejściem do tunelu umieszczono ogromne tablice z informacjami o przejazdach i odjazdach pociągów pasażerskich. Podobne tablice były nad drzwiami wejściowymi. W dalszej części holu były restauracje, poczta, kwiaciarnie, fryzjer i sklepy. W kilku miejscach dworca były publiczne toalety. Układ dworca był przejrzysty i pasażerowie się nie gubili. Zarówno odjazd jak i przyjazd do Poznania należał do jednych z najłatwiejszych w Polsce. Skomunikowanie na etapie pociąg – komunikacja miejska było bardzo wygodne. Choć jest faktem, że na postoju TAXI na „taryfę” czekało się długo. Od 90-lat XX wieku, front budynku dworca stała się miejscem dla reklam. Stary budynek dworca został zamknięty dla obsługi biletowej w dniu 25 października 2013 roku, w dniu otwarcia galerii handlowej Poznań City Center przy nowym dworcu.

W 2009 roku, podpisano umowę inwestycyjną z węgierskim developerem Trigranit Development Corporation, na budowę nowego dworca po wschodniej stronie stacji. Nowa budowla to nie tylko dworzec, ale Zintegrowane Centrum Komunikacyjne; pociąg, szybki tramwaj, autobusy podmiejskie i dalekobieżne, parking (1 500 aut osobowych), centrum handlowo-usługowe (galeria handlowa). Wartość kontaktu to 160 mln euro.

Nowy dworzec (galeria) został uroczyście otwarty w dniu 29 maja 2012 roku. Budynek ma powierzchnię 7 000 m2. Obiekt umieszczono nad torami i peronami 1, 2, 3, 5 (nowa numeracja od dnia 4 września 2022 roku) i jest umieszczony równolegle do torów. Front jest od strony mostu dworcowego. Front przez poznaniaków jest nazywany chlebakiem.

Tutaj jest taka uwaga; Mosty zwykle przeprowadzają drogi nad przeszkodami naturalnymi takimi jak rzeki, podczas gdy wiadukty służą głównie do przekraczania przeszkód lądowych, takich jak inne drogi i linie kolejowe. W Poznaniu wiele obiektów, które technicznie są wiaduktami, potocznie nazywa się „mostami”. Ta tradycja językowa ma swoje korzenie w historii miasta i jego lokalnej kulturze. To określenie funkcjonowało już w XIX wieku, kiedy w mieście rozwijała się sieć komunikacyjna. Kiedy budowano infrastrukturę kolejową i drogową, wiele nowych przepraw, które dziś określilibyśmy mianem wiaduktów, zyskało miano „mostów”. Takimi przykładami są: Most teatralny i Most dworcowy.

Galeria handlowa została nazwana Poznań City Center. Otwarcie nastąpiło w dniu 25 października 2013 roku. W listopadzie 2016 roku, nastąpiła zmiana nazwy na Avenida, co w języku hiszpańskim oznacza aleję.

Nowy dworzec był krytykowany z kilku powodów. Mówiono o chaotycznym układzie. Dworzec jest mało intuicyjnym w poruszaniu się pomiędzy elementami centrum komunikacyjnego. Duża jest odległość do niektórych peronów, tramwaju i szybkiego tramwaju. Mało jest kas, ale w obecnym czasie (2024 rok) większość pasażerów kupuje bilety przez internet. W poprzednich dekadach, osoby które odprowadzały lub witały swoich bliskich, aby wejść na peron musiały mieć bilet peronowy. Bilety peronowe przestano egzekwować na stacjach w Polsce w 70-latach XX wieku, choć obowiązywały jeszcze w 80-latach.

W 2022 roku, stacja Poznań Główny obsłużyła 22 600 000 pasażerów w ciągu roku. W 2023 roku, obsłużono 24 920 000 pasażerów. Dynamika przewozu pasażerów została chwilowo przyhamowana w 2020 roku, z powodu pandemii chińskiego wirusa. Stacja Poznań Główny w ilości obsłużonych pasażerów zajmuje zawsze 1 lub 2 miejsce w Polsce.

Perony na stacji Poznań Główny.

W dniu 4 września 2022 roku, PKP zmieniły numerację peronów: Peron 1 to nowy peron, znajduje się po wschodniej stronie. Został otwarty w dniu 12 grudnia 2022 roku. Peron jest dwukrawędziowy, ma długość 400 m. Peron rozpoczyna się na wysokości starego dworca i ciągnie się w kierunku północnym, aż za Most Dworcowy. Początek ma pod galerią, a reszta peronu jest zadaszona. Dla tego peronu zbudowano tunel osobowy, który połączył ulicę Składową z peronem i ze starym tunelem pasażerskim, galerię i ulicą Głogowska. Nowy tunel ma długość około 200 m. Peron 2 to poprzedni peron 3, dwukrawędziowy, ma długość 310 m i rozpoczyna się pod galerią, a kończy pod Mostem Dworcowym. Peron 3 to poprzedni peron 2. Peron 4 to poprzedni peron 2a. Peron 3 (południowy) i 4 (północny) są ze sobą połączone, mają łączną długość 555 m. Peron 5 to poprzedni peron 1. Peron 6 to poprzedni peron 1a. Peron 5 (południowy) i 6 (północny) są ze soba połączone. Częściowo są to perony jednokrawędziowe. Łączna długość 605 m. Peron 7 to poprzedni peron 4a. Peron 8 to poprzedni peron 4. Peron 7 (południowy) i 8 (północny) to także perony połączone, po zachodniej stronie starego dworca. Łączna długość 570 m. Peron 9 to poprzedni peron 4b, ma długość 260 m i znajduje się przy Dworcu Letnim. Peron 10 to poprzedni peron 5. Peron 10 to jest peron wyspowy, zadaszony o długości 425 m. Peron 11 to poprzedni peron 6. Jest to peron wyspowy, po zachodniej stronie, zadaszony, o długości 345 m. Obecnie na stacji jest 11 peronów. 7 peronów jest przelotowych, a 4 perony są czołowe (Nr 4, 6, 7 i 9). W sumie na peronach jest 16 krawędzi peronowych.

Na stacji jest jeszcze tunel pocztowy, który przebiega z starym dworcem. Tunel łączył po trzy perony z każdej strony dworca. Po ostatniej modernizacji na peronach nie ma utrudnień dla osób na wózkach i rodzin z wózkami dziecięcymi.

Dworzec Letni w Poznaniu.

Dworzec Letni w Poznaniu to jest prywatny dworzec dla byłych władców w germani. Dworzec został wpisany na listę zabytków pod numerem A-448 w dniu 25 września 1996 roku. Dworzec powstał w czasie, kiedy Polska była pod zaborami. Pierwotna germańska nazwa to Kaiserbahnhof, czyli Dworzec Cesarski. Dworzec został zbudowany w 1902 roku, specjalnie dla cesarza Wilhelma II. Było to związane z przekształceniem Poznania z miasta garnizonowego w miasto-rezydencję, jedną ze stolic w rajchu. Przy dworcu zbudowano peron z jedną krawędzią peronową, o długości 300 m. Był to Peron 4B, a obecnie (od 2022 roku) jest Peron 9. Przy dworcu zatrzymywały się pociągi z członkami rodziny panującej. Obecny kształt obiektowi został nadany w 1913 roku. Dworzec ma wymiary 15 m x 10 m. Główny hol ma wymiary 4 m x 5 m. We wnętrzu dworca zrobiono pokój gościnny i zamontowano łazienkę z toaleta.

Dworzec służył celom reprezentacyjnym za czasów germańskich, a także w czasie Drugiej Rzeczypospolitej. Po drugiej wojnie światowej z tego dworca-peronu odjeżdżały pociągi do nieodległych miejscowości letniskowych. Dlatego przyjęła się nazwa „Dworzec Letni”. W 70-latach XX wieku, dworzec został opuszczony i popadał w degradację. Ponieważ obiektowi groziła rozbiórka, dlatego został wpisany na listę zabytków. W okresie 2010–2011, dworzec przeszedł gruntowny remont. Budynkowi przywrócono oryginalny wygląd. Odbudowano peron i jego historyczne zadaszenie, łącznie ze ścianą. Dworzec został ponownie oddany do użytku w dniu 30 sierpnia 2011 roku. Koszt inwestycji, przeprowadzonej ze środków budżetu państwa i środków własnych PKP wyniósł ponad 6,5 mln złotych. Wnętrze dworca jest udostępniane tylko zorganizowanym grupom wycieczkowym. Z peronu odjeżdżają pociągi Kolei Wielkopolskich w kierunku północnym. Przez pewien czas w dworcu była kasa biletowa Kolei Wielkopolskich.

Dworzec Marchijski w Poznaniu.

Dworzec Marchijski w Poznaniu znajdował się przy obecnej ulicy Zachodnia, przy budynku poczty. Dworzec był początkową stacją LK Poznań – Gubin. Dworzec zbudowało Towarzystwo Kolei Marchijsko-Poznańskiej. Po germańsku Märkisch-Posener Eisenbahn-Gesellschaft. Dworzec zbudowano przed 1870 rokiem, jako budowała tymczasowa, ponieważ linia kolejowa z Gubina miała się połączyć z pozostałymi liniami kolejowymi w Poznaniu, po zbudowaniu nowego dworca centralnego. Lokalizacja nowego dworca centralnego była już znana, ale prac jeszcze nie rozpoczęto. Po połączeniu torów linii dworzec został rozebrany.

Dworzec Zachodni w Poznaniu.

Jednym z nowoczesnych elementów nowego dworca centralnego w Poznaniu był tunel dla podróżnych. W 1904 roku, od strony ulicy Głogowskiej, w pobliżu miejsca po byłym dworcu Marchijskim zbudowano nowy dworzec. Dworzec został nazwany Łazarskim, od nazwy dzielnicy. Jednak dworzec ten został rozebrany już w 1927 roku, czyli po powrocie Poznania do Odrodzonej Polski. Likwidacja dworca wiązała się z przygotowaniami do Powszechnej Wystawy Krajowej, czyli przyszłych Targów Poznańskich. Nowy dworzec Zachodni został zbudowany według projektu architekta Władysława Czarneckiego. Dworzec w 1978 roku, został wpisany na listę zabytków. W okresie 1992-1996, dworzec został wyremontowany. W okresie 2017-2018,  dworzec przeszedł kolejny duży remont.

Linie kolejowe:

Linia kolejowa Nr 3 Warszawa Zachodnia – Kunowice, jest to linia dwutorowa, o znaczeniu państwowym, zelektryfikowana prądem 3 kV DC. Linia przebiega równoleżnikowo. Linia łączy Warszawę Zachodnią – z zachodnią granica Polski. Długość linii 475,583 km. Prędkość maksymalna 160 km/h.

Linia kolejowa Nr 271 Wrocław Główny – Poznań Główny, jest to linia dwutorowa, o znaczeniu państwowym, zelektryfikowana prądem 3 kV DC. Linia przebiega południkowo. Długość 164,212 km. Prędkość maksymalna 160 km/h.

Linia kolejowa Nr 272 Kluczbork – Poznań Główny, jest to linia dwutorowa, o znaczeniu państwowym, zelektryfikowana prądem 3 kV DC. Linia przebiega południkowo, lekko skośnie. Długość linii 201,868 km. Prędkość maksymalna 120 km/h.

Linia kolejowa Nr 351 Poznań Główny – Szczecin Główny, jest to linia w większości dwutorowa, o znaczeniu państwowym, zelektryfikowana prądem 3 kV DC. Linia przebiega z południowego-wschodu w kierunku północno-zachodnim. Długość linii 213,500 km. Prędkość maksymalna 160 km/h.

Linia kolejowa Nr 354 Poznań Główny PoD – Piła Główna, jest to linia jedno i dwutorowa, zelektryfikowana prądem 3 kV DC. Linia przebiega południkowo. Długość linii 93,025 km. Prędkość maksymalna 120 km/h.

Opracował Karol Placha Hetman