Jędrzejów 2024-09-18

Stacja kolejowa Jędrzejów.

Współrzędne geograficzne: 50.644N 20.276E. Elewacja 256 m.

Miasto Jędrzejów.

Miejscowość Jędrzejów to jest miasto w południowej Polsce, w Województwie Świętokrzyskim, w Powiecie Jędrzejowskim, w gminie Jędrzejów. W okresie 1975–1998, miasto administracyjnie należało do województwa kieleckiego. Miasto jest nazywane Miastem Zegarów Słonecznych. Powierzchnia miasta wynosi 11,37 km2. Elewacja wynosi 201 – 301 m. Populacja miasta liczy 14 706 osób (2021 rok).

Geograficznie jest to Płaskowyż Jędrzejowski, który jest częścią Wyżyny Małopolskiej. Przez Jędrzejów płyną dwie niewielkie rzeki: Jasionka i Brzeźnica. Z Jędrzejowa odległość do: Kielce 40 km, Miechów 43 km, Kraków 75 km, Częstochowa 100 km, Tarnów 100 km, Warszawa 215 km.

Jędrzejów należy do historycznej Ziemi Krakowskiej i stanowi część Małopolski. Pierwsza osada Brzeźnica w tym miejscu została założona już w VII wieku. Jednym z dowodów są znalezione w pobliskiej wsi Skroniów monety z podobizną cesarza Dioklecjana. Po tym odkryciu archeologowie stwierdzili, że osada ta prowadziła ożywione kontakty handlowe z Imperium Rzymskim. Tędy prowadził szlak bursztynowy. Handlowano skórami, suknem, biżuterią, wyrobami z miedzi. Wykopaliska potwierdzają, że gród istniał tutaj już w XI wieku. W 1110 roku, konsekrowano pierwszy kościół Świetego Wojciecha w Brzeźnicy. Od 1140 roku, miasto należało do Opactwa Cystersów Jędrzejowskich. W dniu 25 marca 1153 roku, w dokumencie pierwszy raz użyto nazwy Jędrzejów. W 1167 roku, nastąpiła konsekracja klasztoru, w której uczestniczyli władcy Mieszko Stary i Kazimierz Sprawiedliwy. Prawa miejskie zostały nadane w dniu 16 lutego 1271 roku, przez Bolesława Wstydliwego. Miasto liczyło wtedy 3 tysiące mieszkańców. W 1439 roku, zbudowano ratusz, sukiennice, postrzygalnię i wagę miejską. W 1510 roku, miasto dostało przywilej cotygodniowych targów i 3 jarmarków w ciągu roku. W 1705 roku, miasto strawił pożar. W XVI wieku, miasto należało do Powiatu Książ, w Województwie Krakowskim.

W 1795 roku, w wyniku rozbiorów Rzeczypospolitej Polski, Jędrzejów znalazł się w zaborze austriackim, w tak zwanej Nowej Galicji. W 1819 roku, nastąpiła kasacja klasztoru Cystersów, ale zakonnicy nie zostali wygnani. Mogli nadal gospodarować, ale ich dochody wpływały do kasy zaborców. W 1831 roku, w budynkach klasztornych utworzono szpital wojenny; lazaret. W 1870 roku, miasto pozbawiono praw miejskich. W 1885 roku, przez Jędrzejów poprowadzono linię kolejową. W 1893 roku, klasztor stawił pożar. W 1900 roku, założono browar. Ponownie prawa miejskie zostały nadane w 1916 roku, w czasie wielkiej wojny światowej. W 1917 roku, zbudowano kolej wąskotorową Jędrzejów – Koprzywnica. Mieszkańcy Jędrzejowa czynnie uczestniczyli w Insurekcji Kościuszkowskiej, Powstaniu Listopadowym, Powstaniu Styczniowym i w czasie drugiej wojny światowej w walce z okupantem.

W 1937 roku, oddano do użytku szpital powiatowy. W dniu 1 września 1939 roku, germańcy napadli na Polskę i zajęli miasto Jędrzejów. W 1943 roku, dokonano udanego zamachu na bandytę z SS germańca Helmuta Kappa, który zdechł dzień później w szpitalu. W dniu 14 stycznia 1945 roku, nastąpił koniec okupacji germańskiej. Obok klasztoru znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona żołnierzom Armii Krajowej. Na budynku dworca jest tablica upamiętniająca zamordowanych kolejarzy. W dniu 23 września 1945 roku, do Jędrzejowa powrócili Ojcowie Cystersi. W 1971 roku, w Jędrzejowie rozpoczęły działalność Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Rekord”. W 1998 roku, ponownie uruchomiono kolejkę wąskotorową. W 2005 roku, zbudowano wschodnią obwodnicę Jędrzejowa Nr S7 (E77). Cały system drogowy został ukończony w 2020 roku.

Przed dworcem znajduje się obelisk, który upamiętnia ważne wydarzenia w historii Jędrzejowa; Fundacja Opactwa Cystersów w 1140 roku. Nadanie praw miejskich w 1271 roku. Zjazd szlachty Polskiej w Jędrzejowie w 1576 roku. Przemarsz I Kompanii Kadrowej w dniu 9 sierpnia 1914 roku.

Transport Kolejowy.

Przez Jędrzejów przechodzi ważny szlak kolejowy, który łączy Kraków i Katowice z Warszawą i Lublinem. Mimo że obecnie stacja Jędrzejów nie jest stacją węzłową jest ważnym punktem w komunikacji kolejowej. Pierwszą linię kolejową przez Jędrzejów położono w 1885 roku. Linia obchodzi miasto z zachodniej strony.

W 1917 roku, zbudowano kolej wąskotorową ze stacją Jędrzejów Wąskotorowy. Linia biegnie w kierunku wschodnim i nazywana jest Świętokrzyską Kolejką Wąskotorową. Kolejka ta funkcjonuje do chwili obecnej (2024 rok). Kolejka miała także inne nazwy: Świętokrzyska Kolej Dojazdowa, Kolejka po Nidzie, Ciuchcia-Express po Nidzie. Obecnie kolejka dysponuje trzema sprawnymi lokomotywami Lxd2 oraz parowozem Px48. W lecie w każdą niedzielę o godzinie 10;30, kolejka wyrusza ze stacji Jędrzejów Wąskotorowy (około 700 m od stacji głównej PKP) na wycieczkę po rozlewisku Nidy.

W swojej historii obie stacje były połączone torami wąskimi. Tory wąskie dochodziły do stacji Jędrzejów do Peronu 1. Już w 60-latach XX wieku, były nieużytkowane i przekute zostały na tor normalny. Jednocześnie zostało zlikwidowane połączenie ze stacją Jędrzejów Wąskotorowy, na odcinku około 600 m. Tor biegł śladem ulicy Dojazd.

Stacja kolejowa Jędrzejów.

Ulica: Władysława Reymonta 28. 28-300 Jędrzejów. Stacja powstała w ramach inwestycji „Iwangorodzko – Dombrowskaja Żeleznaja Doroga”, czyli Droga Żelazna Iwanogrodzko (Dęblin) – Dąbrowska. Stacja Jędrzejów w okresie 1885-1915, nosiła nazwę pisaną cyrylicą Андреевъ. Nazwa Jędrzejów obowiązywała w okresie 1915-1939 oraz od 1945 roku, do chwili obecnej. W okresie okupacji germańskiej 1939-1945 nazwa była pisana bez Polskich znaków; Jendrzejow.

Stacja obsługiwała do 900 pasażerów w ciągu doby w 2017 roku oraz do 1 000 pasażerów w 2022 roku. We wrześniu 2024 roku, ze stacji Jędrzejów odjeżdżały 44 pociągi w ciągu doby. Można było pojechać do stacji: Kielce Główne, Kołobrzeg, Kraków Główny, Lublin Główny, Olsztyn Główny, Ostrowiec Świętokrzyski, Sędziszów, Sosnowiec Główny, Warszawa Wschodnia, Zakopane. W budynku dworca funkcjonuje kasa biletowa PolRegio. W grudniu 2023 roku, ustalono nowe godziny otwarcia kasy biletowej; poniedziałek – piątek w godz. 5;50 – 12;50, sobota, niedziela i święta kasa jest nieczynna.

Stacja kolejowa Jędrzejów obecnie znajduje się na Linii Kolejowej Nr 8 Warszawa Zachodnia – Kraków Główny, na jej 231,6 kilometrze. Na stacji jest jeden peron wyspowy i dwie krawędzie peronowe. Według klasyfikacji PKP stacja ma kategorię dworca lokalnego. Peron 1 ma długość 295 m, jest średniej wysokości, a jego nawierzchnia jest ułożona z betonowych płytek chodnikowych. Są wymalowane żółte linie ostrzegawcze. Na peronie jest jedna wiata przystankowa, ławki, gabloty z informacją kolejową, system audio, kosze na śmieci. Były peron przy budynku dworcowym jest odgrodzony płotem. Także jest postawiony płot w międzytorzu, który ma uniemożliwić mieszkańcom przechodzenie na skróty. Na stacji nigdy nie było kładki nad torami dla pieszych. Nie było także tunelu dla pieszych. W grudniu 2019 roku, wykonano dodatkowe przejście piesze od strony ulicy Mikołaja Reja. Przy tej ulicy zbudowano parking dla samochodów osobowych, z którego korzystają pasażerowie PKP. Dzięki temu przejściu skróciła się droga pieszych i rowerzystów z zachodniej części miasta do centrum Jędrzejowa. Przejście jest w poziomie torów, ale jest bezpieczne. Na to przejście mieszkańcy czekali bardzo długo.

Na stacji była waga wagonowa. Do 1962 roku, dla wagonów o masie do 40 ton, a w okresie 1962-1988 dla wagonów o masie do 80 ton. Na stacji Jędrzejów nie było lokomotywowni, ani warsztatów remontowych. Była wieża wodna. Początkowo była drewniana wieża, która uległa zniszczeniu podczas wielkiej wojny światowej w 1915 roku. Wieża została odbudowana. Podczas okupacji germańskiej, w 1943 roku, zbudowano nową wieżę wodną ceglaną, która w podstawie jest kwadratowa i przypomina basztę obronną. Faktycznie, podczas walk o Jędrzejów, w styczniu 1945 roku, germańcy na górnym tarasie urządzili stanowisko artyleryjskie. Dlatego wieża ma widoczne ślady po ostrzale. Obecnie wieża służy jako maszt dla anten telefonii komórkowej. W pobliżu wieży wodnej, w międzytorzu stoi jeden żuraw wodny.

Przy stacji znajduje się parking samochodowy. Za parkowanie można zapłacić tylko gotówką w kasach automatycznych. Należy przygotować odliczoną sumę. Wjazd na parking znajduje się ze strony głównego wejścia na dworzec. W przypadku pasażerów podróżujących bez własnego samochodu istnieje możliwość dojazdu na dworzec korzystając z komunikacji miejskiej.

Stacja Jędrzejów została zelektryfikowana w dniu 29 kwietnia 1967 roku, w ramach elektryfikacji odcinka LK Nr 8 Kielce – Sędziszów.

W dniu 27 lipcu 2021 roku, oddano do użytku nowy dworzec autobusowy przy dworcu kolejowym. Prace trwały 18 miesięcy.

Dworzec Jędrzejów.

Pierwszy budynek dworca został zbudowany i oddany do użytku w 1885 roku. Budynek był duży i wielkością podobny do obecnego. W wyniku wielkiej wojny światowej, w 1915 roku, dworzec został poważnie uszkodzony. Do 1917 roku, budynek został odbudowany w takiej samej formie. W wyniku napaści germańców na Polskę, w 1939 roku, dworzec został zniszczony w 80 %. Częściowo zachowało się skrzydło północne. Po drugiej wojnie światowej dworzec został zbudowany na nowo w miejscu starego dworca, według nowego projektu.

Opracował Karol Placha Hetman