Zielona Góra 2025-04-07
Miasto Czerwieńsk.
Czerwieńsk to jest miasto w Polsce na prawach gminy miejsko-wiejskiej, w województwie lubuskim, w powiecie Zielonogórskim. Powierzchnia maista wynosi 9,36 km kwadratowego. Populacja wynosi 3 988 mieszkańców (2019 rok). Poprzednio miasto nosiło nazwę Czerwieńsk Odrzański. Miasto leży na skrzyżowaniu dróg wojewódzkich; Nr 279: Zielona Góra – Buchałów – Leśniów Wielki – Czerwieńsk – Wysokie oraz Nr 280: Zielona Góra – Czerwieńsk – Brody.
W 1939 roku, germańcy razem ze swoimi braćmi moskalami rozpoczęli drugą wojnę światową. W jej wyniku i decyzji wielkich tego świata, w 1945 roku, miasto zostało włączone w granice Polski. Zachowano prawa miejskie i urząd burmistrza. W dniu 20 listopada 1945 roku, osadę pozbawiono praw miejskich i urzędu burmistrza. W 1957 roku, osada uzyskuje status osady miejskiej, a w 1969 roku, ponownie otrzymała prawa miejskie.
W 1975 roku, miasto staje się jednym z ważnych punktów na magistrali kolejowej Śląsk-Porty, czyli magistrali Nadodrzańskiej. Powstaje zaplecze dla obsługi pociągów towarowych. W okresie 1971-1973, zbudowano stację towarową Czerwieńsk Towarowy, która jest położona na LK Nr 273 w kierunku północno-zachodnim. Na stacji zbudowano 14 torów przelotowych. Zbudowano nastawnię Czerwieńsk Towarowy „CkT”. Ze stacji wyprowadzono dwa dodatkowe tor do stacji Czerwieńsk. Jeden tor wychodzi w kierunku południowym, po stronie zachodniej. Następnie, na wysokości mostu na rzece Zimny Potok, przechodzi nad linią LK 273, i wchodzi na teren stacji Czerwieńsk. Drugi tor wychodzi także w kierunku południowym, ale po stronie wschodniej i także dociera do stacji Czerwieńsk. Obecnie (2021 rok) na stacji towarowej czynnych jest 12 torów.
Na stacji Czerwieńsk budynek dworcowy został zbudowany w 1870 roku.
PKP Czerwieńsk.
Współrzędne geograficzne 52.015N 15.412E. Elewacja 51 m.
Opis zdjęcia: Panorama miasta Czerwieńsk. W centrum kościół świętego Wojciecha, z budowany w 1877 roku. Na pierwszym planie widoczne są słupy trakcji elektrycznej linii kolejowej Nr 358 Zbąszynek – Gubin.
Opis zdjęcia: Czerwieńsk, ulica Kwiatowa i jednocześnie droga wojewódzka Nr 280. Na drugim planie przejazd kolejowo-drogowy LK Nr 358 Zbąszynek – Gubin.
Opis zdjęcia: W dole linia kolejowa Nr 358 Zbąszynek – Gubin.
Opis zdjęcia: Czerwieńsk stacja i nastawnia kolejowa „CK”.
Linia Nr 273 „Nadodrzanka” od strony Zielonej Góry objeżdżając miasto Czerwieńsk dochodzi do stacji Czerwieńsk, zbudowanej w północno – zachodniej części miasta. Tutaj linia kolejowa Nr 273 łączy się ze szlakiem Zbąszynek – Guben (Nr 358 / 494). Linia kolejowa Nr 273 Wrocław Główny – Szczecin Główny jest to linia kolejowa w zachodniej Polsce łącząca Wrocław ze Szczecinem przez Brzeg Dolny, Wołów, Głogów, Nową Sól, Zieloną Górę, Kostrzyn nad Odrą i Gryfino.
Stacja kolejowa Czerwieńsk została otwarta w 1870 roku. Początkowo miała nazwę Rothenburg a. Oder (1870–1900), następnie Rothenburg (Oder) (1901-1945). W Polsce stacja otrzymała nazwę Czerwińsk nad Odrą (1945-1946), a od stycznia 1947 roku, Czerwieńsk.
Stacja w Czerwieńsku powstała jeden rok wcześniej niż stacja w Zielonej Górze. Szlak Gubin (Guben) – Zbąszynek i dalej do Poznania, budowało Towarzystwo Kolei Marchijsko – Poznańskiej. Z uwagi na ukształtowanie terenu budowa tej linii była prosta i tańsza, niż szlaku przez Zieloną Górę.
W 1874 roku, szlak z Czerwińska poprowadzono dalej w kierunku Szczecina. To opóźnienie było spowodowane koniecznością budowy mostu kolejowego przez Odrę w Nietkowicach.
Czerwieńsk stał się ważnym węzłem kolejowym na kierunku wschód – zachód (linia Nr 358) i południe – północ (linia Nr 273). Linia Nr 358 oraz LK Nr 273, krzyżują się na stacji Czerwieńsk. Oba szlaki zbudowano jako dwutorowe, ale obecnie szlak Zbąszynek – Gubin jest szlakiem jednotorowym. Dopiero w 1875 roku, oba szlaki zostały połączone rozjazdami, co umożliwiło zmiany trasy pociągów z jednej linii na drugą. Pamiętajmy, że oba szlaki należały do różnych właścicieli. Korzystanie z obcych szlaków uregulowano stosownymi opłatami. Linia kolejowa Nr 273 przebiega z północnej części stacji. Linia ta jest dwutorowa, zelektryfikowana. Linia kolejowa Nr 358 przebiega z południowej części stacji. Ta linia jest jednotorowa, zelektryfikowana.
W 1870 roku, zbudowano tutaj dworzec podobny do tego, który został zbudowany w Zielonej Górze Głównej. Także jest ceglany i dwupiętrowy. Budynek dworcowy jest umieszczony w międzytorzu, czyli jest to dworzec wyspowy. Dlatego główne wejście do budynku znajduje się w szczycie dworca. W trakcie jednego z remontów dworzec otynkowano. Dworzec zbudowano na planie wydłużonego prostokąta, jest wielobryłowy, przykryty dwuspadowymi dachami, o małym kącie spadku. Główne wejście jest od strony wschodniej, a od strony zachodniej są reprezentacyjne pokoje dla ważnych gości. Tak zbudowano dużo germańskich dworców, jak na przykład: w Toruniu i Pile.
W marcu 1945 roku, Czerwieńsk i Zieloną Górę zajęły wojska sowieckie. Wiele odcinków torów przekuto na szeroki tor, a w 1945 roku, część z nich rozebrano i jako „trofiejne” wywieziono do CCCP. Po drugiej wojnie światowej zmieniły się znaczenia szlaków kolejowych. Te istotne dla germańców stały się w PKP mniej istotne, a inne zyskały na znaczeniu. Wynikało to ze zmiany granic państwowych narzuconych przez CCCP, a zaakceptowanych przez Europę Zachodnią. Z uwagi na zniszczenie mostu kolejowego przez Odrę w Nietkowicach i mostów kolejowych i drogowych także przez Odrę w miejscowości Wyszyna. Zdecydowano o odbudowie najpierw mostu kolejowego Wyszyna, na szlaku Nr 358 do Zbąszynka.
Po wojnie, stacja Czerwieńsk znalazła się na szlaku kolejowym Poznań – Zielona Góra. Ale z uwagi na układ torowy, na stacji należało zmienić czoło pociągu i lokomotywa musiała objechać skład wagonów. Wpływało to oczywiście na dłuższy postój pociągów osobowych na stacji. Tak było do czasu zbudowania łącznicy kolejowej Pomorsko – Przylep, a dokładnie linia Nr 436 Czerwieńsk Wschód – Czerwieńsk Południe.
W 2018 roku, stacja Czerwieńsk obsługiwała do 150 pasażerów na dobę. Na stacji zatrzymują się pociągi PolRegio i niektóre pociągi InterCity. Stacja jest sterowana z jednej nastawni dysponującej CK zlokalizowanej w południowej części stacji. Pozostałe stare obiekty nastawnicze zostały wyłączone z ruchu. W Czerwińsku funkcjonuje duży zakład PKP Cargo Zakład Naprawy Taboru.
Stacja Czerwieńsk Perony. Położenie peronów – lina nr 273: Peron 1 jednokrawędziowy o długości 310 m. Peron 2 jednokrawędziowy o długości 320 m. Położenie peronów – lina nr 358: Peron 3 jednokrawędziowy o długości 305 m. Peron 4 jednokrawędziowy o długości 270 m.
Łącznica kolejowa Pomorsko – Przylep (linia Nr 436 Czerwieńsk Wschód – Czerwieńsk Południe).
Pomysł budowy łącznicy narodził z początkiem 50-lat XX wieku. Kiedy jeszcze nie było odbudowanego mostu kolejowego przez Odrę w Nietkowicach. Jednak po odbudowie mostu projekt trafił do szuflady. Plany zostały odkurzone w 2009 roku. Przetarg w systemie zaprojektuj i buduj został ogłoszony 18 grudnia 2009 roku. Konkurs wygrało konsorcjum Infrakol. Wartość inwestycji wyniosła 70 milionów złotych. Czas budowy łącznicy i prace modernizacyjne na istniejących torach określono na 30 miesięcy. Łącznica jest jednotorowa, o długości 2,650 km. Na linii powstał posterunek odgałęźny Czerwieńsk Południowy i drugi Czerwieńsk Wschód. Zastosowano szyny bezstykowe 60E1 na podkładach strunobetonowych Ps93/94 z mocowaniem typu SB4/7. Warunki gruntowo – wodne były bardzo niekorzystne, co wymagało wzmocnienia podstawy nasypów. Zbudowano dwa wiadukty nad rzeczkami, które pełnią także funkcję przejść ekologicznych dla dzikich zwierząt. W ciągu drogi wojewódzkiej Nr 279 zbudowano przejazd kolejowo – drogowy. Przejazd jest kategorii B, z półrogatkami zamykanymi automatycznie przez składy trakcyjne. Łącznica jest linią zelektryfikowaną. Stacja transformatorowa jest przy posterunku odgałęźnym Czerwieńsk Południe. Posterunki odgałęźne są automatyczne i sterowane zdalnie z nastawni na stacji Czerwieńsk. Wycinkę drzew wykonano w lutym 2011 roku, a po uzyskaniu stosownych pozwoleń, prace budowlane ruszyły w maju 2012 roku. Prace budowlane zakończono w dniu 5 czerwca 2013 roku, uroczystym otwarciem łącznicy z udziałem władz kolejowych i lokalnych. Ruch kolejowy rozpoczęto od zmiany rozkładu jazdy, który wprowadzono w dniu 9 czerwca 2013 roku.
Linia kolejowa Nr 370 Zielona Góra – Żary.
Linia kolejowa Nr 370 Zielona Góra – Żary, została uruchomiona w dniu 1 sierpnia 1904 roku. Linia liczy 53,300 km. Jest linią jednotorową niezelektryfikowaną. Obsługiwała i obsługuje ruch towarowy i osobowy. Linia przebiega przez miejscowości: Słone, Buchałów, Letnica, Koźla, Bogaczów, Nowogród Bobrzeński, Dabrowiec, Bieniów, Lubanice, Grabik.
Była linia kolejowa Zielona Góra – Szprotawa. Kolej Szprotawska.
Kolej Szprotawska to była linia kolejowa, która łączyła Zieloną Górę – Szprotawę. Szlak był jednotorowy o długości 50,700 m. Linię zbudowano w okresie 1910 – 1911. Uroczyste otwarcie nastąpiło w dniu 1 października 1911 roku. Dworzec Kolei Szprotawskiej został zbudowany na południe od obecnego dworca Zielona Góra Główna.
Pomysł budowy kolei szprotawskiej powstał w 1897 roku, w kręgach przemysłowców, którzy chcieli szybciej i taniej przewozić swoje towary. Udało się uzyskać grunty, po których poprowadzono tory kolejowe. W 1908 roku, znaleziono głównego inwestora, specjalizującego się w budowie kolei lokalnych. W finansowaniu inwestycji uczestniczyły samorządy Zielonej Góry, Kożuchowa, Szprotawy i Żagania. Dla realizacji zamierzenia założono spółkę akcyjną. Tabor kolejowy dostarczyła fabryka Beuchelta. Na początku działalności spółka posiadała cztery parowozy, 20 wagonów towarowych i 6 wagonów osobowych.
Linia Kolei Szprotawskiej przebiegała początkowo w kierunku zachodnim, a następnie kierując się na południe, od strony zachodniej obiega miasto. Dalej biegła w kierunku południowym. Główną wsią na trasie był Stypułów, gdzie linia krzyżowała się ze szlakiem Żagań, Kożuchów, Nowa Sól. Kolejka miała długość 50,700 km i wiodła przez wsie położone na południe od Zielonej Góry: Jędrzychów, Ochlę, Jarognewice, Radwanów, Broniszów, Dębiczkę, Wichów, Chotków, Stypułów, Siecieborzyce, Witków, Kartowice.
Na szlaku kursowały pociągi towarowe i osobowe. Z uwagi na korzystanie z tej kolei przez drobnych handlarzy i turystów, kolej została nazwana „kolejka jagodowa”. W 1945 roku, przeszedł front sowiecki i linia została rozebrana przez sowieckie oddziały „trofiejne”. Na mapie kolejowej z 1948 roku, linia jest zaznaczona jako rozebrane i miała Nr 323d.
Pozostał niewielki fragment linii na terenie miasta Zielona Góra, aż do 2001 roku. Linia ta była wykorzystywana przez fabryki na terenie miasta, które miały własne bocznice kolejowe. Na przykład z kolejki korzystał browar. Ten fragment linii był remontowany i wykorzystywany do 2000 roku. Na istniejących zdjęciach są widoczne betonowe podkłady z 70-lat XX wieku.
W 2014 roku, Klub Miłośników Kolei Szprotawskiej sprowadził oryginalny parowóz T3 (TKh1) z 1909 roku, czyli typ parowozu, który obsługiwał kolej szprotawską w okresie 1911-1945. Parowóz został zbudowany przez fabrykę Beuchelt w Zielonej Górze.
Opracował Karol Placha Hetman