Bielsko Biała 2023-10-17

Stacja kolejowa Bielsko Biała Główna.

Współrzędne geograficzne: 49.828N 19.045E. Elewacja 315 m.

Miasto Bielsko Biała.

Miasto Bielsko Biała leży w południowej Polsce, w Województwie Śląskim, w aglomeracji Bielskiej. Miasto powstało w 1951 roku, w wyniku połączenia dwóch miast; Bielsko, które lokowano przed 1312 rokiem oraz miasto Biała, które zostało lokowane w 1723 roku. Bielsko Biała ma powierzchnię 124,51 km kwadratowego. Miasto leży w terenie górzystym, u podnóża Beskidu Małego (od strony południowo-wschodniej) i Beskidu Śląskiego (od strony południowo-zachodniej). Dlatego, elewacja miasta jest w przedziale 262 – 1 117 m. Miasto leży nad rzeką Biała i jej dopływami. Populacja miasta wynosi 166 765 mieszkańców (2023 rok). Z Bielska Białej do; Kraków jest 81 km, Katowice jest 61 km, Ostrawa jest 66 km. Warszawa jest 337 km.

Historycznie miasto leży na pograniczu Śląska Cieszyńskiego i Małopolski (Ziemi Krakowskiej). Miasto było ośrodkiem przemysłu sukienniczego, a w XX wieku, przemysłu motoryzacyjnego. W wyniku rozbioru Rzeczypospolitej Polskiej miasto trafiło do zaboru Austro-Węgierskiego. W ciągu XIX wieku, region bielsko-bialski stał się jednym z trzech centrów przemysłu włókienniczego w Austro-Węgrzech, obok Brna i Liberca. Rozwijał się także przemysł maszynowy. W 1918 roku, miasto powróciło do odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej. W czasie okupacji germańskiej (1939-1945) miasto włączone było do germańskiego rajchu. W okresie 1975–1998 miasto było stolicą Województwa Bielskiego.

Rozwój kolei.

W 1855 roku, zbudowano odnogę Kolei Północnej ze stacji Dziedzice do Bielska. W 1877 roku, linie tę wydłużono do Żywca, a następnie połączono z Galicyjską Koleją Transwersalną, odcinkiem Sucha – Żywiec. Na odcinku Bielsko – Żywiec, w mieście Bielsk wybudowany został tunel pod ścisłym centrum miasta. O tunelu jest napisane poniżej. W 1888 roku, uruchomiono połączenie kolejowe z Cieszynem i Kalwarią Zebrzydowską.

W 1840 roku, plany kolejowe cesarstwa Austro-Węgier w Galicji nie były wielkie. Planowano połączyć Wiedeń z Lwowem i Kijowem. Systematycznie degradowano rolę Krakowa. W Chałupkach planowano połączyć się z kolejami pruskimi.

W 1883 roku, rząd austriacki wydał pozytywną decyzję, dotyczącą budowy linii kolejowej łączącej Kojetín z Bielskiem, w ramach tak zwanych Kolei Miast Morawsko-Śląskich. W 1884 roku, powołano konsorcjum dla budowy tej linii i rozpoczęto wyznaczanie trasy.

W 1855 roku, zbudowano odnogę Kolei Północnej ze stacji Dziedzice do Bielska. Pierwszy pociąg przyjechał do Bielska w dniu 17 grudnia 1855 roku. W 1877 roku, linie tę wydłużono do Żywca, a następnie połączono z Galicyjską Koleją Transwersalną, odcinkiem Sucha – Żywiec. Ze względów strategicznych podjęto decyzję o wydłużeniu tej linii do Kalwarii Zebrzydowskiej. W 1886 roku, koncesję na obsługę połączeń, na tej trasie uzyskała KNFB. W 1887 roku, otwarto nowy odcinek z Bielska do Andrychowa, a cała trasa do Kalwarii była przejezdna w 1888 roku.

Stacja Bielsko Biała Główna.

Opis zdjęcia: W tle pierwszy dworzec w Bielsku.

Bielsko Biała Główna to jest największa stacja kolejowa w mieście. Jest to stacja węzłowa. Przez stację przebiegają linie kolejowe; Nr 117, Nr 139, Nr 190. Obecnie pasażerów obsługują przewoźnicy: InterCity, PolRegio, Koleje Śląskie.

Początkowo stacja w Bielsku była stacją końcową lub inaczej czołową. Na odcinku Bielsko – Żywiec, w mieście Bielsk wybudowany został tunel pod ścisłym centrum miasta. O tunelu jest napisane poniżej.

Pierwszy budynek dworcowy został oddany do eksploatacji w styczniu 1856 roku. Budynek dworca jest dwukondygnacyjny z wielospadowym dachem, o niewielkim spadku. Poddasze jest nieużytkowe. Budynek został zbudowany z cegły. Budynek był symetryczny, z dwoma ryzalitami po bokach, ale w trakcie budowy dobudowano jeszcze północne skrzydło. We froncie, od strony torowiska, budynek ma 16-osi okien. Wszystkie okna są identyczne, półokrągłe w górze i wyposażone po osiem szyb. Obecnie budynek ma tynk w kolorze jasnoszarym, a dach jest w kolorze stalowym. Dworzec okazał się za mały na wzrastający ruch.

W Biesku, ruch kolejowy bardzo szybko wzrastał i dlatego w 1887 roku, podjęto decyzję o budowie nowego dworca. Wyburzono halę peronową, ale budynek dworca pozostał. Przeniesiono do niego służby kolejowe i urządzono mieszkania dla rodzin kolejarskich. Budynek istnieje do chwili obecnej (2023 rok) i stoi przy ulicy Wałowej.

Nowy dworzec otwarto w dniu 26 lutego 1890 roku. Budynek jest wielobryłowy. Składa się z trzech budynków dwukondygnacyjnych, które są połączone budynkami jednokondygnacyjnymi. Główne bryły są przykryte dachami czterospadowymi. Budynki łączące są przykryte dachami dwuspadowymi. Elewacja dworca jest wykonana z cegły ciemnej i jasnej. Dach przykryty jest ciemną dachówką. Od strony strony peronów, wzdłuż budynku jest zadaszenie, które jest wsparte na żeliwnych filarach. Od strony zachodniej zbudowano osobny dworzec dla cesarsko-królewskiej rodziny, w tym samym stylu.

W 1968 roku, dworzec został wyremontowany. W 1994 roku, dworzec wpisano na listę zabytków. W okresie 1997-2000, dworzec poddano kolejnemu remontowi. Podczas tego remontu odnowiono dach, stolarkę okienną i drzwiową oraz historyczne malowidła. Zabytkowy dworzec otrzymał tytuł „Modernizacja Roku 2001” i znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.

Stacja Bielsko Biała Główna.

W 1900 roku, zbudowano parowozownię, przy obecnej ulicy Trakcyjna, pomiędzy dwoma szlakami, które się rozdzielają. Lokomotywownia obsługiwała parowozy kursujące w rejonie Beskidów. Od 1918 roku, zakład obsługiwał lokomotywy PKP. Lokomotywownia funkcjonowała do 1964 roku, kiedy obsługę lokomotyw parowych przeniesiono do Zebrzydowic.

W 1920 roku, na stacji Bielsk uruchomiono dźwig, który służył do przestawiania wagonów z węglem kamiennym na wózki tramwajowe. Tymi pociągami rozwożono węgiel w inne części miasta. W tym czasie miasto miało linię tramwajową.

Elektryfikacja linii kolejowej na odcinku Dziedzice – Bielsko Biała Główna została przeprowadzona w 1968 roku. W późniejszych latach dokonano także elektryfikacji pozostałych linii kolejowych dochodzących do Bielska Białej; w 1982 roku, do Skoczowa, w 1989 roku, do Kalwarii Zebrzydowskiej.

W 1994 roku, na terenie stacji urządzono mały skansen lokomotyw parowych, który w 2001 roku, zlikwidowano, a eksponaty przeniesiono do skansenu w Chabówce. Obecnie w tym miejscu są tory odstawcze dla taboru osobowego.

W 2009 roku, w wyniku cięć na kolei, dokonywanych przez masońskie rządy w Polsce, zawieszono kursowanie pociągów osobowych relacji Bielsko Biała – Cieszyn. Następnie ruch odwieszono, ale ponownie w 2013 roku, zawieszono ruch na odcinku Bielsko Biała – Skoczów, natomiast, w 2015 roku, linię zamknięto. Dopiero od 2017 roku, ruszyły prace modernizacyjne szlaków w rejonie Bielsko Biała. W grudniu 2018 roku, zakończyły się prace modernizacyjne na odcinku Bielsko Biała Lipnik – Wilkowice Bystra, w ramach których zmodernizowano przystanki kolejowe oraz torowisko. Pozwoliło to na zwiększenie prędkości pociągów i skrócenie czasu przejazdu do Żywca. W lecie 2018 roku, zamknięto linię kolejową Nr 117 do Kalwarii Zebrzydowskiej Lanckorony, w związku ze złym stanem technicznym tej linii. Po częściowym remoncie przewrócono ruch pociągów na tej trasie w 2019 roku.

Od 2015 roku, z Warszawy do stacji Bielsko Biała Główna kursują pociągi kategorii Express InterCity Premium obsługiwane składami ED250 Pendolino.

Stacja kolejowa Bielsko Biała Główna posiada trzy perony i jest 6 krawędzi peronowych. Peron 1 znajduje się przy dworcu i ma długość 350 m, ale część z dwoma krawędziami ma długość 190 m. Przy Peronie 1 jest jeden tor nieprzejezdny, dla pociągów odprawianych w kierunku Czechowic Dziedzic. Peron 2 i 3 są peronami wyspowymi i mają długość po 280 m. Na każdym peronie są dwa zadaszenia chroniące pasażerów przed deszczem i śniegiem.

Na stacji są dogodne trasy piesze dla pasażerów. Dojście na perony zapewnia kładka nad torami, która łączy; dworzec autobusowy, ulice Warszawską, plac dworcowy, perony i ulice Stefana Okrzei. Jest także tunel w południowej części peronów. Dla pasażerów na wózkach pozostawiono przejście w poziomie torowiska. Dodatkowo jest tunel pod ulica 3 Maja, który prowadzi ze stacji kolejowej do ulicy Jana Matejki.

Na stacji jest kilkanaście torów. Tory główne są przy peronach. Po wschodniej stronie stacji są tory dla pociągów towarowych. Część z tych torów jest nieużywana. Cztery tory odstawcze dla pociągów osobowych znajdują się w północno-zachodniej części stacji. Tutaj chwilowo był skansen kolejowy (1994-2001). Place składowe są umieszczone w północno-wschodniej części stacji.

Południowa głowica stacji łączy wszystkie tory do jednego szlakowego w kierunku Żywca. Północna głowica stacji jest bardzo rozbudowana. Przy głównym dwutorowym szlaku Nr 139, przed przystankiem osobowym Bielsko Biała Północ, znajduje się czołowa stacja towarowa z 5 torami. Tory główne linii Nr 117 i 190, które są jednotorowe, wychodzą ze stacji Bielsko Biała Główna łukiem w prawo na wschód i się rozdzielają. Na wschód Nr 117 do Kalwarii Zebrzydowskiej. Nr 190 biegnie łukiem w lewo w kierunku zachodnim i wiaduktem przechodzi na linia Nr 139. W miejscu, gdzie szlak Nr 117 i 190 się rozdzielają znajduje się nieczynna lokomotywownia. Lokomotywownia miała obrotnicę. Po szopie pozostało sześć stanowisk, które są ruiną.

W Bielsku Białej ruch osobowy systematycznie wzrasta, za wyjątkiem okresu pandemii chińskiego wirusa, kiedy to stacja obsłużyła tylko 1 390 000 pasażerów (2020 rok). W 2022 roku, pasażerów było już 1 860 000 co było wynikiem zbliżonym do 2019 roku, czyli przed pandemią. W październiku 2023 roku, ze stacji Bielsko Biała Główna odjeżdżało 64 pociągi osobowe. Były to pociągi do: Białystok, Bydgoszcz Główna, Gdynia Główna, Katowice, Kraków Główny, Milówka, Olsztyn Główny, Ustka, Wadowice, Warszawa Wschodnia, Zwardoń, Żywiec.

Tunel kolejowy w Bielsku Białej.

Tunel kolejowy w Bielsku Białej powstał w okresie 1876-1877, i obecnie stanowi fragment linii kolejowej Nr 139. Linię kolejową Bielsko – Żywiec zbudowała C.K. Uprzywilejowana Kolej Północna Cesarza Ferdynanda. Tunel został zbudowany pod ścisłym centrum miasta Bielska, na odcinku Bielsko Biała – Żywiec. Długość tunelu wynosi 268 m. Od północnej strony tunel przebiega pod placem przed Hotelem Prezydent, ulicą 3 Maja i ulicą Zamkowa. Wysokość tunelu to jest około 6 m. Grubość stropu tunelu wynosi 1 – 2 m. W tunelu został położony jeden tor. Od strony północnej, do tunelu wchodzą dwa tory, ale jeden z nich, po kilkunastu metrach jest zakończony kozłem oporowym. Obecnie stosowane skrajnie nie pozwalają na położenie drugiego toru i jest to wąskie gardło (nie jedyne) linii kolejowej Nr 139.

Budowę tunelu, w większości, sfinansował arcyksiążę Albrecht Fryderyk Habsburg. Do budowy tunelu wykorzystano kamień z pobliskiego kamieniołomu, w obecnie dzielnicy Straconka. Tunel został wykonany metodą drążenia i poprowadzony łukiem. Na południe od tunelu tor kolejowy ułożono w głębokim wykopie. Nie planowano wówczas rozbudowy miasta w kierunku południowym.

W dniu 1 września 1939 roku, armia germańska napadła na Polskę. W nocy 2-3 wrzesień 1939 roku, Polscy saperzy, z 21. Batalionu Saperów, wysadzili tunel dla utrudnienia przemieszczania się armii germańskiej. Tunel został odbudowany i uruchomiony w połowie października 1939 roku. Według innych danych dopiero w styczniu 1940 roku. Do odbudowy tunelu germańcy wykorzystali ludność polską pochodzenia żydowskiego.

Obecnie (2023 rok) dla położenia drugiego toru, konieczna jest przebudowa całego tunelu, bo w pobliżu są skanalizowane cieki wodne, które zostały zbudowane w okresie 1860-1870. Szerokość tunelu dla drugiego toru jest wystarczająca, ale nie zmieści się trakcja elektryczna. Należałoby obniżyć torowisko o 1 m.

W 2020 roku, rozpoczęto studium wykonalności projektu – „Przebudowa tunelu w Bielsku Białej”. Według planów, cała linia kolejowa Nr 139 (do granicy państwa) ma być dwutorowa, o prędkości maksymalnej 160 km/h. W ten sposób uzyskano by kolejne skrócenie czasu podróży i zwiększenie przepustowości szlaku. Według PLK PKP zadanie jest do wykonania, poprzez całkowitą przebudowę tunelu, nadanie mu nowej geometrii. Nie będzie to ślad obecnego tunelu. Nowy tunel musi być trochę wyprostowany, musi być szerszy i wyższy, dla zapewniania bezpieczeństwa i możliwości ewakuacji. Będzie zbudowany metodą odkrywkową. Projektowana prędkość w tunelu to 90 km/h. Zabytkowe portale wejścia do tunelu i ich nowy wygląd, będzie uzgadniany z konserwatorem zabytków. Jest to możliwe, co udowodniono w Krakowie, kiedy przebudowano wiadukt Grzegórzecki i zachowano jego historyczny wygląd. Jeśli przy władzy w Polsce, nadal pozostanie Zjednoczona Prawica, to tunel zostanie wykonany w ciągu najbliższych 4 lat. Przy rządach masonerii program zostanie wstrzymany.

Na tym temat tunelu się nie skończy. Od strony południowej tunelu planowany jest przystanek osobowy, który będzie nazwany Bielsko Biała Teatr. Na przystanku będą dwa perony jednokrawędziowe. Dojście do peronów zapewni kładka nad torami, schody i windy. Ruch pieszy w rejonie przystanku będzie zmieniony i dostosowany do nowych potrzeb.

Linie kolejowe.

Przez Bielsko Biała przebiegają trzy linie kolejowe, przy czym wszystkie łączą się na stacji Bielsko-Biała Główna.

Linia kolejowa Nr 139 Katowice – Zwardoń.

W dniu 17 grudnia 1855 roku, Bielsk uzyskał połączenie z ze stacją Dziedzice. W dniu 18 sierpnia 1878 roku, Bielsk uzyskał połączenie kolejowe z Żywcem. Linia Katowice – Zwardoń była otwierana etapami w okresie 1852-1912. Linia przebiega na kierunku północ – południe.

Obecnie (2023 rok) tylko część szlaku Kolei Północnej (Nr 139) leży w granicach Polski. W Polsce linia ma długość 113,695 km. Stacja Bielsko Biała to jest 55,713 km linii. Prędkość maksymalna na szlaku wynosi 140 km/h, ale na większości szlaku prędkość pociągów nie przekracza 100 km/h. Są odcinki o prędkości do 60 km/h. Większość szlaku jest dwutorowa. Jednotorowe odcinki to: Bielsko Biała Główna – Bielsko Biała Lipniki (z powodu tunelu w Bielsku) oraz Witkowice Bystra – Zwardoń.

Pierwszy odcinek szlaku, Katowice – Ligoty został otwarty w dniu 1 grudnia 1852 roku. Odcinek była zarządzany przez Kolej Górnośląską. Odcinek Dziedzice – Bielsko został otwarty w dniu 17 grudnia 1855 roku. Odcinak Tychy – Dziedzice uruchomiono w dniu 15 listopada 1868 roku. Odcinek Bielsko – Żywiec otwarto w dniu 18 sierpnia 1878 roku. Odcinek Żywiec – Zwardoń uruchomiono w dniu 3 listopada 1884 roku. Odcinek Ligoty – Tychy otwarto najpóźniej, bo w dniu 2 listopada 1912 roku. Budowę drugiego toru, na odcinku Katowice – Bielsko Biała Główna, zakończono w 1963 roku. Drugi tor na odcinku Bielsko Biała Lipnik – Wilkowice Bystra otwarto w 1990 roku.

Elektryfikacja linii została wykonana w okresie 1961-1986 oraz 2002 roku. Linia jest zelektryfikowana siecią trakcyjną 3 kV DC. W 1961 roku, zelektryfikowano odcinek Katowice – Katowice Ligota. W 1963 roku, odcinek Katowice Ligota – Bielsko-Biała Główna. W 1970 roku, odcinek Bielsko Biała Główna – Żywiec. W 1986 roku, odcinek Żywiec – Zwardoń. Jako ostatni (w 2002 roku) zelektryfikowano odcinek Zwardoń – Skalité-Serafínov.

W wyniku prób likwidacji kolei w Polsce, przez masońskie rządy, w grudniu 2007 roku, na odcinku Bielsko Biała – Zwardoń zawieszono kursowanie pociągów dalekobieżnych. Dopiero w czerwcu 2017 roku, podpisano umowę na rewitalizację odcinka Bielsko Biała – Witkowice Bystra, a następnie umowy na remonty innych odcinków szlaku. W czerwcu 2018 roku, na linii Nr 139 przywrócono kursowanie pociągów dalekobieżnych InterCity. Linia Nr 139 jest obsługiwana przez; Koleje Śląskie, InterCity, PKP Cargo, CargoPolska.

Linia kolejowa Nr 117 Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona – Bielsko Biała Główna.

Linia kolejowa Nr 117 Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona – Bielsko Biała Główna, ma długość 59,195 km. Linia została zelektryfikowana siecią 3kV DC, w 1990 roku. Prędkość maksymalna pociągów wynosi 80 km/h.

Linia została zbudowana w okresie 1885–1888. Cała trasa Bielsko – Kalwaria została otwarta w dniu 1 czerwca 1888 roku. Linia jest jednotorowa. Linia przebiega na kierunku wschód – zachód i obejmuje województwa; Małopolskie i Śląskie. Linia przebiega przez miasta; Wadowice, Andrychów i Kęty. Linia jest drugorzędna i służy głównie mieszkańcom i turystom. Linia została otwarta w dniu 1 czerwca 1888 roku i wchodziła w skład Galicyjskiej Kolei Transwersalnej. Po wielkiej wojnie światowej, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Beskidy został podzielone pomiędzy Czechy, Słowację i Polskę. W efekcie stacje w Zwardoniu i Cieszynie, stały się stacjami granicznymi. Dla Polski, stacje; Bielsko Biała i Żywiec stały się bardzo ważnymi. Układ kolejowy ostatecznie został zatwierdzony po podziale Śląska Cieszyńskiego. W Cieszynie, na rzece Olza, utworzono posterunek graniczny. Pamiętajmy, że w tym czasie, nie były ukończone wszystkie planowane linie kolejowe w Beskidach.

Wyznaczenie przebiegu linii natrafiło na kilka protestów ze strony właścicieli dóbr ziemskich, położonych na trasie. Dużo problemów było na odcinku Kalwaria Zebrzydowska – Wadowice. I nie chodziło o to, że tory miały biec wzdłuż rzeki Kleczanka, tylko po której stronie rzeki. Inny problem był na odcinku Kęty – Bielsk. Początkowo planowano szlak wzdłuż rzek: Pisarzówka oraz Słonica. Ostatecznie szlak ułożono przez Kozy, bardziej na północ, jak chciał właściciel tych dóbr. Dużym zwolennikiem budowy linii kolejowej był właściciel Kęt i jego rada. Tor miał biec jak najbliżej centrum miasta. Tereny pod linię kolejową w Kętach przekazano nieodpłatnie.

Linia Nr 117 jest techniczne bardzo trudna i kręta. Linia ma trudny przebieg z wieloma łukami, z promieniami poniżej 200 m oraz pochyleniami dochodzącymi do 18‰. Elewacja na niektórych stacjach wynosi: Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona 295 m, Wadowice 260 m, Andrychów 345 m, Kęty 275 m, Kozy 365 m. Generalnie szlak biegnie wzdłuż Drogi Krajowej Nr 52 oraz rzek Kleczanka i Bulówka. Linia przecina dwie rzeki: Skawa i Soła. Na szlaku nie ma tuneli, tylko są dwa większe mosty. Na rzece Skawa jest dwuprzęsłowy most kratownicowy, o długości 61 m. Drugi most o długości 67 m jest na rzece Soła i jest cztero-przęsłowy, z jednym dłuższym przęsłem kratownicowym. Znawcy tematu, czasami krytykują przebieg szlaku, bo uniemożliwia rozwijanie prędkości większej niż 80 km/h. Problem w tym, że szlak wytyczono wzdłuż miejscowości i głównych dróg kołowych i dobrze służy mieszkańcom, pozwalając dojechać do Krakowa, Katowic, Zakopanego. Kolej ułatwiła rozwój lokalnego przemysłu i turystyki.

Na położonych wzdłuż linii stacjach w Białej, Kozach, Kętach, Andrychowie, Wadowicach, Kleczy Górnej i Kalwarii Zebrzydowskiej; wybudowano charakterysytyczne dla Cesarstwa Austro-Węgierskiego dworcowe, z otynkowanej cegły i naczółkowymi dachami. Dach naczółkowy jest dachem stromym dwuspadowym. W jego konstrukcji istotną rolę odgrywają ścięte narożniki połaci, które tworzą naczółki. W budynkach były urządzone pomieszczenia dla dyżurnego ruchu, kasy biletowo-bagażowe, poczekalnia, restauracja dworcowa, a na piętrze mieszkania dla naczelnika stacji i restauratora. Toalety umieszczono w osobnym budynku.

Budowanie wówczas stacje typowo posiadały pięć torów stacyjnych; dwa tor główne i dwa tory boczne oraz tor przy placu składowym i magazynie. Było tak, że pociąg wyjeżdżając na szlak wjeżdżał z toru głównego, który nie był na wprost. Natomiast wjeżdżając na stację jechał prosto, chyba, że miał tutaj zostawić lub zabrać wagony. Zwrotnice były przestawiane ręczne. Nie było sygnalizacji sterowania ruchem, a maszyniści jeździli na tak zwane „Berło”. Jedno „Berło” była na odcinek pomiędzy dwiema stacjami. Był rozkład jazdy oraz telegraf przewodowy. Przekazywano także informacje i rozkazy pisemne.

Kolej bardzo szybko zyskiwała następnych klientów: firmy i pasażerów. Na wielu stacjach dobudowywano kolejne tory, place składowe i magazyny. Bogate firmy budowały własne bocznice kolejowe.

W 1899 roku, stacja Wadowice stała się stacją węzłową, za sprawą budowy linii Trzebinia – Spytko­wice – Wado­wice – Skawce. W 1906 roku, nastąpiło upaństwowienie KFNB. Powstawały nowe plany budowy następnych szlaków kolejowych. Jednak wybuch wielkiej wojny światowej zahamował ten rozwój.

Po wielkiej wojnie światowej, linia przeszła pod zarząd Polskich Kolei Państwowych, z czym wiązały się zmiany organizacyjne. Początkowo pozostawiono regulaminy i przepisy. Trwało kilka lat, zanim w poszczególnych dyrekcjach zaczęło obowiązywać Polskie regulaminy i przepisy. Wprowadzono nowe rozkłady jazdy, które były dostosowane do potrzeb Polski. Wprowadzono pociągi sezonowe i dalekobieżne; z Warszawy i Śląska do Zakopanego. Z końcem 20-lat wprowadzono wagony motorowe (parowe i spalinowe) dla obsługi ruchu pasażerskiego.

Po agresji germańców na Polskę, po szlaku Nr 117 przejeżdżały Polskie transporty wojskowe oraz pociągi ewakuacyjne w kierunku Krakowa i dalej do Przemyśla. Ostatni pociąg ewakuacyjny z Wadowic w kierunku wschodnim odjechał w dniu 3 września 1939 roku. Następnie, Polscy saperzy wysadzili most kolejowy na Skawie.

Podczas okupacji germańskiej, tereny na zachód od rzeki Skawa razem z Wadowicami, zostały wcielone do rajchu, a tereny po stronie wschodniej znalazły się w granicach generalnego gubernatorstwa z administracją w Krakowie na Wawelu. Na stacji Wadowice urządzono posterunek urzędu celnego i „SS”, a bezpośrednie połączenia kolejowe Bielsko – Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona uległy likwidacji. Odbudowano most na rzece Skawa. W lutym 1945 roku, most ponownie zostały wysadzony, tym razem przez germańców.

Po drugiej wojnie światowej, zniszczone mosty na Skawie i Sole zostały odbudowane prowizorycznie, jako drewniane. Wymiana na przęsła stalowe nastąpiła w 50-latach. Z uwagi na brak taboru, w ruchu pasażerskim używano wagonów towarowych z drewnianymi ławkami, jako Klasa 4. Wagony te nazywano „Krowiakami”. Dużo było wagonów „Boczniaków”, które były Klasy 2 i 3, które można było spotkać jeszcze w 60-latach. W 1962 roku, wprowadzono Polskie, nowoczesne wagony, bezprzedziałowe typu 43A, zwane „Ryflak”, produkcji zakładów Hipolita Cegielskiego w Poznaniu. Od 1973 roku, wprowadzono wagony piętrowe Bipa, produkcji NRD. Także w 1973 roku, wprowadzono do eksploatacji wagony typu 120A, Bwixt, „Bonanza”, opracowano we Wrocławiu w fabryce PaFaWag.

Pociągi były ciągnięte przez lokomotywy parowe: Tkt48, Ty2, Ty42, Tr202. Lokomotywy były obsługiwane przez lokomotywownię w Suchej. Po szlaku kursowały także lokomotywy spalinowe; SM41, SM42, a nieco później SP45 z lokomotywowni Kraków Płaszów. Lokomotywa spalinowa SP45 była najszybsza na trasie. Jednak układ wózków trzyosiowy wpływał na większe zużycie szyn, a także zdarzały się wykolejenia. To spowodowało wycofanie tych lokomotyw ze szlaku. W 60-latach XX wieku, zabroniono na szlaku używać pociągów; z dwoma lokomotywami, w układzie pchającym oraz lokomotyw z układem osi Co’Co’. W 60-latach na szlaku było około 10-12 par pociągów osobowych, a na linii Trzebinia – Skawce około 6-8 par w ciągu doby.

W okresie 70/80-lat, z powodu permanentnego kryzysu socjalistycznej gospodarki, na szlaki powróciły lokomotywy parowe. Miały one tę zaletę, że były opalane węglem kamiennym, którego nie brakowało oraz lokomotywy zapewniały dobre ogrzewanie wagonów osobowych, wyposażonych w ogrzewanie parowe. Były to głównie lokomotywy Ty2 i ich pochodne, które obsługiwała lokomotywownia w Chabówce.

W 1990 roku, ukończono elektryfikację i modernizację odcinka Kalwaria – Bielsko Biała. W marcu 1990 roku, zelektryfikowano odcinek Kalwaria – Wadowice, a w grudniu 1990 roku, Wadowice – Bielsko Biała. Wymieniono wiele kilometrów szyn, przebudowano perony, mechaniczne urządzenia SRK zastąpiono elektrycznymi przekaźnikowymi z sygnalizacją świetlną. Po elektryfikacji ruch osobowy na linii Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona – Bielsko Biała Główna, przejęły elektryczne zespoły trakcyjne serii EN57 oraz EN71, które były obsługiwane przez lokomotywownię w Suchej Beskidzkiej. Pociągi osobowe dalekobieżne i towarowe były obsługiwane przez lokomotywy elektryczne EU07, z lokomotywownii Kraków Prokocim.

W 1999 roku, na odcinku Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona – Wadowice, potok pasażerów wynosił; około 500 pasażerów na dobę, a na odcinku Wadowice – Bielsko Biała, około 2 500 pasażerów na dobę.

W dniu 6 sierpnia 2001 roku, z powodu powodzi, został uszkodzony most na rzece Soła w Kętach. Most został naprawiony, staraniem samorządów, i oddany do eksploatacji w dniu 27 stycznia 2003 roku. Uruchomiono wówczas 8 par pociągów osobowych w ciągu doby. Wśród nich powrócił przyspieszony pociąg Szczecin – Zakopane oraz Katowice – Zakopane.

Święty Jan Paweł II ma w Polsce nie tylko "Śmigłowiec Papieski", ale także „Pociąg Papieski”. „Pociąg Papieski" to jednostka EZT EN61-001, 14WE-07, zbudowana w 2006 roku, przez firmę NEWAG w Nowym Sączu. Pociąg należy do Przewozów Regionalnych, obecnie PolRegio. Pociąg kursuje na szlaku Kraków Główny – Sanktuarium Bożego Miłosierdzia – Kalwaria – Wadowice, czyli tak zwanym „Szlakiem Papieskim”, od 2006 roku.

W wyniku cięć na PKP, w 2010 roku, wstrzymano ruch pociągów osobowych na odcinku Kalwaria Zebrzydowska – Wadowice oraz Wadowice – Bielsko Biała. W 2014 roku, po częściowych naprawach przywrócono ruch osobowy dla pociągów w okresie wakacyjnych. Ale prędkość tych pociągów wynosiła 40-60 km/h. Kursował między innym pociągi; Górny Śląsk – Zakopane oraz Kraków – Żywiec. Od 2016 roku, przewoźnicy; PolRegio, Koleje Śląskie i InterCity, uruchamiają testowo pociągi osobowe w sezonie letnim i zimowym. Okazało się, że istnieje duże zainteresowanie podróżnych. Niemniej jednak konieczna jest większa modernizacja tej bardzo malowniczej trasy.

W 2013 roku, obsługę szlaku Bielsko Biała – Wadowice, przejęły Koleje Śląskie. Relacji nadano oznaczenie S52. Z uwagi na brak dostateczniej ilości taboru, połączenie obsługiwali inni przewoźnicy, jako pośrednicy, bardzo różnym taborem.

Podczas Światowych Dni Młodzieży, w lipcu 2016 roku, na szlaku pojawiły się liczne dodatkowe pociągi, które kursowały na odcinku Kraków – Wadowice.

W 2018 roku, PLK ogłosiło przetarg na remont odcinka Kalwaria Zebrzydowska – Kęty, o długości 36,400 km. Ale w maju 2019 roku, przetarg został unieważniony. Ogłoszono nowy przetarg z jednoczesnym podziałem szlaku na odcinki; Kalwaria Zebrzydowska – Wadowice, Wadowice – Kęty. W wyniku długich rozmów, w temacie zakresu modernizacji, firma Skanska przystąpiła do remontu odcinka Kalwaria Zebrzydowska – Wadowice. W ramach remontu ma być wykonana łącznica w Kalwarii Zebrzydowskiej między liniami Nr 97 i Nr 117. Łącznicę zbudowano w czerwcu 2023 roku. Wszystkie prace mają być zakończone wiosną 2024 roku. Przyjmuje się, że cały szlak będzie zmodernizowany do 2027 roku. Obecnie (październik 2023 rok), ruch na odcinku Kalwaria Zebrzydowska – Wadowice obsługują autobusy.

W trakcie modernizacji wykonuje się następujące prace; Wymiana podkładów drewnianych na podkłady struno-betonowe lub podkłady stalowe typu „Y”. Wymienia się przytwierdzenia śrubowe typu „K”, na przytwierdzenia sprężyste, zwykle typu SB-3. Wymienia się szyny stykowe na szyny bezstykowe.

W styczniu 2023 roku, został ukończony remont odcinka Wadowice – Andrychów. Na tym odcinku położono nowe tory, wymieniono sieć trakcyjną oraz wyremontowano przystanki. Po tej modernizacji prędkość pociągów wzrosła dwukrotnie, z 40 do 80 km/h. Aby zwiększyć bezpieczeństwo kierowców na tym odcinku, zlikwidowano część przejazdów kolejowych. W rejonie Wadowic, aby nie utrudniać dojazdu niektórym mieszkańców do ich domów, zbudowano nową drogę wzdłuż torów kolejowych. Pozostawione przejazdy kolejowo-drogowe wyposażono w sygnalizatory świetlne o zbliżającym się pociągu.

Przejazd kolejowo-drogowy wyposażony w automatyczną sygnalizację świetlną to przejazd Typu C. Typ C oznacza przejazd z samoczynną sygnalizacją świetlną lub uruchamiany przez pracowników kolei. W Polsce ilość tego typu przejazdów wynosi około 12 % i ich liczba stale rośnie, bo do tej kategorii są modernizowane przejazdy Typu D, których aktualnie jest aż 55 %. Typ D to przejazd bez rogatek, półrogatek czy samoczynnej sygnalizacji świetlnej. Przed przejazdami Typu C i D stoi ostrzegawczy znak drogowy A-10, czyli czarna lokomotywa. Za tym znakiem są biało-czerwone słupki G-1, które informują nas o odległości do przejazdu. Tuż przed przejazdem jest krzyż świętego Andrzeja „X”, a dodatkowa belka w kształcie „^” informuje, że przejazd jest wielotorowy. Na przejeździe mamy sygnalizację świetlną „S2” – dwa czerwone światła pulsujące „STÓJ”, które automatycznie uruchamia jadący pociąg. Dodatkowo jest znak drogowy „STOP”, który nakazuje obowiązkowe zatrzymanie się. Pamiętajmy o tym, że samochód jadący 100 km/h hamuje na odcinku 40 m. Poruszający się z podobną prędkością pociąg do zatrzymania potrzebuje 1 000 m.

Koszt inwestycji modernizacji odcinka kolejowego Wadowice – Andrychów, to wartość 129 milionów złotych. Projekt był współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego.

Przypomnijmy, że masońskie rządy w Polsce, wyłączyły z ruchu około 2 000 km linii kolejowych. Według ich propagandy, miało to dać oszczędności 60 – 80 milionów złotych rocznie. Rządy Zjednoczonej Prawicy rozpoczęły walkę z wykluczeniem komunikacyjnym. W 2018 roku, rozpoczęto prace na 49 odcinkach kolejowych wyłączonych z ruchu osobowego, o łącznej długości 1 150 km. Wśród nich znalazła się linia kolejowa Nr 117. Był to efekt konsultacji z przewoźnikami, samorządami i podmiotami gospodarczymi. Województwo Małopolskie zdecydowanie opowiedziało się za modernizacja Linii Nr 117. W 2023 roku, Koleje Śląskie, na szlaku Bielsko Biała – Wadowice uruchomiły 7 par pociągów w dni robocze oraz 5 par pociągów w dni świąteczne.

Linia kolejowa Nr 190 Bielsko-Biała Główna – Cieszyn.

Linia kolejowa Nr 190 Bielsko-Biała Główna – Cieszyn ma długość 40,658 km. Linia jest zelektryfikowana. Linia została zbudowana w 1888 roku, w czasach zaboru austro-węgierskiego, jako Kolei Miast Morawsko-Śląskich. Nacjonalizacja linii nastąpiła w dniu 1 stycznia 1906 roku. Linia prowadziła z Kojetína przez Wałaskie Międzyrzecze, Frydek (obecnie w Republice Czeskiej), Cieszyn, Goleszów i Skoczów do Bielska. Aktualnie linia jest drugorzędna, za wyjątkiem odcinka 21,506 – 28,780 km, gdzie ma statut znaczenia państwowego.

Lina Nr 190 przebiega przez: Bielsko Biała (0,000 km, elewacja 315 m), Bielsko Biała Wapiennica (7,240 km, elewacja 353 m), Jaworze Jasienica (10,770 km, elewacja 341 m), Pogórze (18,650 km, elewacja 292 m), Skoczów (22,180 m, elewacja 297 m), Goleszów (28,440 km, elewacja 338 m), Cieszyn (38,620 km, elewacja 275 m), granica państwa (40,658 km).

Elektryfikację wykonano etapami; 1974 rok, 1982–1983, 1994 rok. Elektryfikację odcinka Skoczów – Goleszów ukończono w dniu 23 grudnia 1974 roku, a odcinka Bielsko Biała Główna – Skoczów w dniu 29 grudnia 1982 roku, odcinek linii Goleszów – Cieszyn zelektryfikowano w dniu 28 maja 1983 roku. Na odcinku Cieszyn – Český Těšín elektryfikację wykonano w 1994 roku.

Linia została uruchomiona w dniu 1 czerwca 1888 roku. Po podziale Śląska Cieszyńskiego, pomiędzy Polskę i Czechosłowację, utworzono posterunek graniczny na moście kolejowym na Olzie w Cieszynie. Polski odcinek to Bielsko Biała – Cieszyn. Po drugiej wojnie światowej ruch pociągów pasażerskich przywrócono w dniu 19 października 1945 roku.

W wyniku cięć na kolei, w dniu 10 stycznia 2009 roku, zawieszono kursowanie pociągów relacji Bielsko Biała Główna – Cieszyn. Kursy powróciły na okres wakacji 2009 roku. W dniu 13 grudnia 2009 roku, zawieszono połączenia międzynarodowe Cieszyn – Český Těšín. W dniu 12 września 2009 roku, nastąpiło drugie zawieszenie kursowania na szlaku Bielsko Biała – Skoczów.

W lutym 2013 roku, masoński rząd w Polsce, zatwierdził listę linii kolejowych przeznaczonych do likwidacji. Wśród nich była linia Bielsko Biała – Cieszyn, z wyłączeniem odcinka Skoczów – Goleszów. W dniu 16 października 2013 roku, zamknięto ruch kolejowy na odcinku Bielsko Biała – Skoczów. W 2014 roku, przystąpiono nawet do likwidacji sieci trakcyjnej. Jednak zaprotestowały samorządy.

PLK PKP przeprowadziły studium remontu szlaku Nr 190. W październiku 2019 roku, PKP Polskie Linie Kolejowe podpisały umowę na remont linii na odcinku Skoczów – Cieszyn, obejmujący przebudowę peronów, dostosowanie linii do prędkości 80 – 120 km/h, poprzez wymianę torów, rozjazdów i urządzeń sterowania ruchem. W tym samym programie, przystąpiono do remontu odcinka Goleszów – Wisła Głębce. W dniu 4 września 2022 roku, przywrócono ruch osobowy na odcinku Skoczów – Cieszyn.

W kwietniu 2023 roku, PLK PKP podjęło decyzje o modernizacji linii kolejowej Nr 190 na odcinku Bielsko Biała – Skoczów. Pierwszy pociąg przejedzie w 2030 roku. Modernizacja 22 km odcinka będzie kosztowała około 350 milionów złotych. Trasa kolejowa wybudowana zostanie praktycznie od nowa. Prędkość maksymalna wyniesie 100 km/h. Nastąpi korekta samego śladu trasy, jak i przystanków osobowych. Linia przysłuży się także mieszkańcom z Czech, którzy bedą mogli alternatywną trasą dojechać do Krakowa. Na szlaku będzie kursować minimum 8 par pociągów. Kolej wpłynie na zmniejszenie ruchu samochodowego. W tym rejonie mieszka ponad 650 000 osób.

Opracował Karol Placha Hetman