Lublin 28-06-2024r.

Lokomotywa spalinowa TEM2 (cyrylicą TЭM2) to jest ciężka spalinowa lokomotywa manewrowa, która była opracowana w państwie moskiewskim i produkowana seryjnie w zakładach w Briańsku i w Woroszyłowgradzie (Ługańsku). Produkcja trwała w okresie 1967-1989. Lokomotywy tego typu były eksploatowane w Polsce. W PKP lokomotywy miały oznaczenie SM48, a na kolejach przemysłowych TEM2. Inne oznaczenia BMZ/ŁTZ TEM2.

Historia konstrukcji TEM2, ST48.

Sowieckie oznaczenie TEM2 jest skrótem od: lokomotywa spalinowa (T) z przekładnią elektryczną (E), manewrowa (M), drugi model. Konstrukcja lokomotywy opiera się na rozwiązaniach zastosowanych w Amerykańskiej lokomotywie ALCO RSD-1, która była produkowana w okresie 1942-1946. Wiele tych Amerykańskich lokomotyw pracowało w CCCP jako seria D^A (sowieckie Д^A). Było to możliwe dzięki umowie Lend-Lease Act (umowa pożyczki-dzierżawy), która została zatwierdzona ustawą federalną z dnia 11 marca 1941 roku. Lokomotywa stała się wzorem dla sowieckich lokomotyw serii TE1, TEM1 i TEM2. Lokomotywa TEM1 była produkowana od 1958 roku, w Briańsku. W 1960 roku, w fabryce w Briańsku zbudowano trzy prototypy lokomotywy TEM2, różniące się od TEM1 przede wszystkim silnikiem spalinowym PD1M i prądnicą GP-300A.

Jednak produkcja seryjna ruszyła dopiero w 1967 roku. Lokomotywa TEM2 stała się podstawową lokomotywą manewrową i przemysłową w CCCP i została wyprodukowana w ilości 3 160 egzemplarzy. W tej liczbie są lokomotywy dla kolei sowieckich i państw zależnych. Lokomotywy produkowano na tory o szerokościach 1435 mm, 1524 mm i 1520 mm.

Dla PKP w okresie 1974–1988, sprowadzono lokomotywy TEM2 w liczbie około 300 egzemplarzy. Lokomotywy były głównie przeznaczone do pracy na stacjach przeładunkowych przy granicy z CCCP. Wpisano je do rejestru pod oryginalnym oznaczeniem TEM2 i rozpoczęły służbę w 1974 roku. W PKP nadano lokomotywom Polskie oznaczenie ST48. W żargonie kolejowym lokomotywa jest nazywana „Tamara”. Po 1990 roku, prywatni przewoźnicy sprowadzili do Polski jeszcze około 130 lokomotyw tego typu. Głównym powodem była niska cena zakupu lokomotyw z drugiej ręki. W 2010 roku, w eksploatacji było jeszcze około 350 lokomotyw, a z tej liczby ponad 100 lokomotyw pracowało w PKP Cargo. Wiele lokomotyw TEM2 pracuje na Kolejach Piaskowych.

Firma NEWAG z Nowego Sączą prowadzi modernizację tych lokomotyw. Z oryginalnej lokomotywy TEM2 / ST48 pozostaje tylko: ostoja, zbiorniki paliwa, wózki jezdne ze zmodernizowanymi silnikami elektrycznymi. Lokomotywa ma nową kabinę maszynisty, którą wyposażono w ogrzewanie. Z uwagi na lżejszy silnik spalinowy, założono dodatkowy balast. Silnik jest mocniejszy, bardziej ekonomiczny i spełnia Europejskie Normy. W lokomotywie zastosowano kamery, z uwagi na słabą widoczność z kabiny maszynisty. Nowe lokomotywy są oznaczane 15D (tor 1435 mm) oraz 16D (tor 1520 mm).

Konstrukcja TEM2, ST48.

Lokomotywa zbudowana jest na stalowej ostoi, która posadowiona jest na dwóch trzy-osiowych wózkach napędowych. Wózek przedni i tylny mają jednakową konstrukcję. Ze środkowej osi tylnego wózka jest wyprowadzony napęd do szybkościomierza. Każda para kół jest napędowa. Zespół silnik spalinowy-prądnica główna dostarcza prąd elektryczny, który zasila silniki elektryczne napędzające zestawy kołowe lokomotywy. Prądnica główna służy także do rozruchu silnika spalinowego, pracując jak silnik elektryczny, czerpiąc prąd z akumulatorów. Od wału prądnicy głównej moment obrotowy jest przekazywany poprzez sprzęgło, do sprężarki i poprzez przekładnię pasową klinową do zespołu dwumaszynowego i wentylatora dla chłodzenia elektrycznych silników trakcyjnych tylnego wózka. Od wału korbowego silnika spalinowego, od strony pompy oleju silnika, napędzane są: wentylator chłodnicy poprzez przekładnię stożkową, sprzęgło cierne i wały przegubowe, wentylator chłodzenia silników elektrycznych przedniego wózka poprzez przekładnię pasowo-klinową, pompa wody układu chłodzenia powietrza doładowującego silnik, poprzez parę kół zębatych umieszczoną w przekładni wentylatora. Pod ostoją lokomotywy znajduje się główny zbiornik paliwa.

Pudło lokomotywy składa się z pięciu przedziałów; przedział chłodnic, przedział silnika spalinowego, przedział wysokiego napięcia, kabina maszynisty i przedział baterii akumulatorów. Dostęp do przedziałów technicznych jest przez włazy boczne i poprzez zdejmowany dach.

W kabinie maszynisty umieszczony jest: pulpit sterowniczy, na którym zamontowane są przyrządy sterownicze oraz przyrządy kontrolno-pomiarowe zespołu napędowego, układu hamulcowego i napęd hamulca ręcznego. W kabinie jest szafka narzędziowa. Początkowe serie lokomotyw TEM2 / ST48 miały zaokrąglony dach. Następne lokomotywy mają płaski dach ze ściętymi bokami. Praca manewrowa jest wykonywana przez jednego mechanika, ale na szlaku konieczna jest obsada dwuosobowa, z uwagi na ograniczoną widoczność z kabiny.

Dane T-T lokomotywy TEM2, SM48:

Układ osi Co’Co’. Masa służbowa 116 000 kg. Długość 17,03 m. Szerokość 3,12 m. Wysokość 4,65 m. Średnica kół 1,05 m. Moc znamionowa 880 kW. Maksymalna siła pociągową 380 kN. Przekładnia elektryczna (trój-maszyna). Prędkość konstrukcyjna 100 km/h. Nacisk osi na szyny 196,2 kN. Pojemność zbiorników paliwa 6 000 litrów. System hamulca Matrosov, wzorowany na Oerlikon. Elektryczne silniki trakcyjne; 6 x ED 118A, moc ciągła silnika 105 kW. Lokomotywa ma system sterowania wielokrotnego. W kabinie lokomotywy nie ma ogrzewania, a obsługa korzysta z ciepła generowanego przez silnik spalinowy.

Silnik spalinowy typu PD1M; czterosuwowy, rzędowy, z turbosprężarka i z intercooler, 6-cylindrowy, pojemność skokowa 151 000 cm3, moc maksymalna 1 200 KM, 750 obrotów / minutę, masa silnika 17 000 kg.

Opracował Karol Placha Hetman