Kraków 2022-04-29

Lokomotywy Elektryczne, Elektryczno-spalinowe Pesa Gama.

Pesa Gama to rodzina lokomotyw elektrycznych i spalinowych budowanych od 2012 roku, przez zakłady Pesa Bydgoszcz w Polsce. Lokomotywy są budowane jako spalinowe, elektryczne oraz elektryczno-spalinowe. Do 2022 roku, powstało łącznie ponad 50 lokomotyw w 3 wersjach: spalinowej, elektrycznej oraz hybrydowej, czyli o zasilaniu z sieci elektrycznej lub jeździe na agregacie prądotwórczym. Lokomotywy eksploatowane są między innymi przez PKP InterCity, Koleje Mazowieckie, Pol-Miedź Trans.

Opis zdjęcia: Lokomotywa Pesa Gama 111Ed-018 jest to lokomotywa elektryczna z dodatkowym agregatem prądotwórczym, który umożliwia prowadzenie pociągów na szlakach niezelektryfikowanych. 111Ed-018, EVN: 91 51 5 170 128-0 (PL-RCP). Lokomotywa jest w eksploatacji od dnia 2020-09-30. Użytkownikiem jest firma Captrain Polska. W połowie grudnia 2021 roku, lokomotywa poprowadziła pierwszy pociąg intermodalny. Przejazd odbył się na trasie Frankfurt – Brzeg Dolny.

Historia lokomotyw Pesa Gama.

Odrodzenie polskiej techniki w projektowaniu i budowie nowych lokomotyw w Polsce nastąpiło z początkiem XXI wieku. W 2009 roku, zaprezentowano nową ciężką elektryczną lokomotywę towarową Dragon. Projektantem były Zakłady Naprawcze Lokomotyw Elektrycznych, które zostały przejęte przez Newag. W 2012 roku, firma Newag zaprezentował lokomotywę Griffin, a Pesa Bydgoszcz lokomotywę Gama. Już w 2001 roku, Pesa Bydgoszcz zadeklarowała, że przystępuje do projektowania i budowy lokomotyw elektrycznych i spalinowych oraz zespołów trakcyjnych i tramwajów.

Lokomotywa Pesa Gama przerodziła się w całą rodzinę pojazdów trakcyjnych. Lokomotywa powstała w ramach tematu „Uniwersalna lokomotywa elektryczna, wielosystemowa o budowie modułowej, do prędkości powyżej 200 km/h”. Pierwszym modelem z rodziny Gama jest lokomotywa 111Ed z dodatkowym silnikiem spalinowym, a właściwie agregatem prądotwórczym. Lokomotywę pokazano na targach InnoTrans w dniu 18 września 2012 roku, w Berlinie. Testy rozpoczęto w październiku 2012 roku. Testy była bardzo obszerne. W dniu 3 grudnia 2012 roku, lokomotywa osiągnęła prędkości 173 km/h. Lokomotywa otrzymała czasowy certyfikat dla obsługi pociągów osobowych z prędkością do 160 km/h, a pociągów towarowych z prędkością 140 km/h. Od stycznia 2013 roku, Lokomotywa 111Ed Marathon rozpoczęła regularna obsługę pociągów towarowych firmy Lotos Kolej. Od lutego 2013 roku, lokomotywy rozpoczęły jazdy w PKP IntrCity. Ani razu lokomotywy nie miały żadnego defektu, a lista drobnych usterek nie wpływała na bezpieczeństwo. W marcu 2014 roku, lokomotywy 111Ed Marathon testowali inni użytkownicy Pol-Miedź Trans i Orlen KolTrans.

W dniu 10 lipca 2014 roku, Urząd Transportu Kolejowego wydał bezterminowe certyfikat dopuszczenia do eksploatacji lokomotywy typu 111Ed. W dniu 15 kwietnia 2014 roku, podpisano umowę na dostawę dwóch lokomotyw typu 111Eb, dla Kolei Mazowieckich. W dniu 8 lipca 2015 roku, pierwsza lokomotywa Gama została kupiona przez przedsiębiorstwo Lokomotiv, Polskiego prywatnego przewoźnika, jednocześnie przewoźnik zamówił dwie kolejne lokomotywy. Do stycznia 2021 roku, Bydgoska Pesa wyprodukowała 33 lokomotywy; 22 elektryczne i 11 spalinowych.

Jednocześnie, w cieniu lokomotywy 111Ed powstała lokomotywa 111 Eb, typowa lokomotywa elektryczna, zasilana z trakcji 3 kV DC, bez dodatkowego agregatu prądotwórczego. Lokomotywa 111Eb jest uniwersalna i przystosowana do obsługi składów osobowych i towarowych.

Typ 111Eb:

Długość 19,80 m. Szerokość 3,00 m. Wysokość 4,15 m. Masa 84 000 kg. Maksymalny nacisk na oś 206 kN. Średnica kół 1,25 m. Prędkość maksymalna 160 km/h. Moc maksymalna 5 600 kW. Zasilanie 3 kV DC.

Historia lokomotyw Pesa Gama, spalinowa.

W lipcu 2014 roku, gotowy był pierwszy egzemplarz spalinowej lokomotywy Gama. Typ 111Db to lokomotywa wyposażona w agregat prądotwórczy który zasila energią elektryczna cztery silniki trakcyjne. Lokomotywa powstała na na zamówienie PKP InterCity. Lokomotywa została zaprezentowana we wrześniu 2014 roku, na targach InnoTrans w Berlinie. W październiku 2014 roku, rozpoczęto testy na szlaku Rokietnica – Szamotuły. Najpierw testowano jazdy ze składami towarowymi, a następnie ze składami osobowymi. W 2015 roku, lokomotywa była testowana przez firmę Pol-Miedź Trans. W dniu 17 lipca 2014 roku, podpisano umowę na dostawę 10 lokomotyw spalinowych typu 111Db dla PKP InterCity.

Typ 111Db:

Długość 19,80 m. Szerokość 3,00 m. Wysokość 4,30 m. Masa 84 000 kg. Maksymalny nacisk na oś 206 kN. Średnica kół 1,25 m. Prędkość maksymalna 160 km/h. Maksymalna siła pociągowa 275 kN. Silniki trakcyjne VEM 570 kW (AC). Silnik spalinowy diesel MTU 16V 4000 R84 (2 400 kW).

Typ 111Ed:

Długość 19,80 m. Szerokość 3,00 m. Wysokość 4,23 m. Masa 82 000 kg. Maksymalny nacisk na oś 196 kN. Średnica kół 1,25 m. Prędkość maksymalna 140 km/h. Maksymalna siła pociągowa 300 kN. Silniki trakcyjne VEM DKLBZ 4514-4A (1400 kW). Silnik spalinowy Caterpillar C15 ACERT (403 kW). Moc maksymalna 5 600 kW. Zasilanie 3 kV DC.

Lokomotywa ma moc 5 600 kW, zasilaną napięciem 3 kV DC. Dodatkowo zamontowano agregat prądotwórczy. Silnik o mocy 405 kW (Caterpillar) sprzęgnięty z prądnicą prądu stałego o mocy 420 kW. Przy jeździe na silniku spalinowym maksymalna prędkość eksploatacyjna wynosi 40 km/h. W czasie testów sama lokomotywa uzyskała prędkość 76 km/h. Pojemność zbiornika paliwa wynosi 1 000 litrów oleju napędowego. Przygotowanie lokomotywy do jazdy z elektrycznej na spalinowa trawa około 5 minut.

Lokomotywa elektryczno-spalinowa Gama Dual Power typu 111DE.

Na tym nie koniec. Od 2021 roku, prowadzone były testy nowej lokomotywy oznaczonej Gama Dual Power 111DE-001. Lokomotywa ma trakcję elektryczną, o obniżonej mocy i trakcję spalinową o większej mocy. Lokomotywa będzie osiągać do 160 km/h na silniku elektrycznym i do 120 km/h na silniku spalinowym. Moc maksymalna lokomotywy to 2 800 KM. Testy były opóźnione z uwagi na chiński wirus.

Typ 111DE:

Długość 19,80 m. Szerokość 3,00 m. Wysokość 4,23 m. Masa 86 000 kg. Średnica kół 1,25 m. Prędkość maksymalna 160 km/h. Maksymalna siła pociągowa 300 kN. Silniki trakcyjne QSK60 – 2013 kW. Silnik spalinowy 2800 kW (DC) 1560 kW (diesel). Zasilanie 3 kV DC.

Konstrukcja 111Ed.

Każda lokomotywa Gama ma układ jezdny Bo’Bo’, czyli jest wsparta na dwóch wózkach jezdnych. Wózki są konstrukcji Pesa Bydgoszcz. Odbiór prądu z sieci trakcyjnej jest realizowany poprzez odbieraki prądu Stemmanna. Spalinowy silnik do jazdy bezprądowej w lokomotywie 111Ed ma moc 403 kW, i jest to diesel Caterpillar C15 ACERT. Sinik ten jest sprzęgnięty z prądnicą prądu przemiennego, o mocy 420 kW, produkcji EMIT. W lokomotywie elektrycznej są używane przekształtniki trakcyjne typu TR0700 chłodzone cieczą i cztery falowniki, po jednym na silnik każdy silnik elektryczny. Pojemność zbiornika paliwa wynosi 1 000 – 900 litrów oleju napędowego.

Proces przestawiania zasilania elektrycznego na spalinowy trwa około 5 minut. Prowadzenie lokomotywy ułatwia zastosowany tempomat. Maszynista ma do dyspozycji zestaw zewnętrznych lusterek oraz kamery zamontowane na czołach pojazdu.

Szkielet pudła lokomotywy wykonany jest ze stali, o podwyższonej wytrzymałości. Boki pudła obłożono blachą aluminiową i profilami aluminiowymi. Długość lokomotywy wynosi 19,80 m. Na czołownicy zamontowano klasyczne sprzęgi, zderzaki i przewody hamulcowe oraz zasilające. Lokomotywa ma strefą zgniotu.

Konstrukcja 111Eb.

Lokomotywa 111Eb nie ma dodatkowego agregatu prądotwórczego.

Opracował Karol Placha Hetman