Chabówka 06-05-2024r.
Historia lokomotywy W2A / Tx26-427.
Tx26-427 to jest polski parowóz wąskotorowy, pracujący na torach o rozstawie szyn 600 mm. Jest to jedyny parowóz oznaczony w Fablok W2A. Parowóz został zbudowany w 1928 roku. Od 1930 roku, parowóz nosił oznaczenie PKP D3-1002. Podczas okupacji germańskiej był oznaczony 99 1575, a po drugiej wojnie światowej został oznaczony PKP Tx3-427. W 1961 roku, parowóz został zaliczony do serii PKP Tx26, razem z parowozami W1A, chociaż powinien zostać zaliczony do serii Tx28. Parowóz służył do 1975 roku, na PKP na różnych kolejach wąskotorowych i zachowany jest jako eksponat w skansenie taboru kolejowego w Chabówce.
Jedyny parowóz typu W2A, o numerze fabrycznym 179, został zbudowany w 1928 roku, w Fablok w Chrzanowie, na zamówienie Ministerstwa Spraw Wojskowych, z 1927 roku, jako prototyp lokomotywy dla wojskowych kolei polowych, z możliwością pracy na torze o rozstawie szyn 600 mm lub 750 mm, po odpowiedniej przeróbce. Lokomotywa została opracowana w Fablok, w biurze lokomotyw wąskotorowych, z udziałem profesora Antoniego Xiężopolskiego. W konstrukcji wykorzystano projekty austriackie, z kupionych licencji. Silniki, ostoję lokomotywy, układ napędowy; zostały zlecone do wykonania w Warszawskiej Spółce Akcyjnej Budowy Parowozów (WSABP). Kocioł został wykonany w fabryce Fitzner-Gamper-Zieleniewski w Sosnowcu.
W tym samym czasie Wojsko Polskie zamówiło także w Warszawskiej Spółce Akcyjnej Budowy Parowozów (WSABP) też podobny wąskotorowy parowóz, który później został oznaczony Tx28-1272 typu Kujawy.
Parowóz z Fablok otrzymał wojskowy numer I-III 1002p. Testy wypadły dobrze, ale z nieznanych powodów parowozy z Chrzanowa i z Warszawy nie zostały ostatecznie przejęte przez wojsko. Wojsko preferowało konstrukcję zagraniczne. Ostatecznie parowozy zostały przejęte przez PKP. Kolejnych lokomotyw nie budowano, ale rozwinięciem konstrukcji W2A była lokomotywa W5A.
Parowóz typu W2A otrzymał na PKP pierwotnie oznaczenie D3-1002 i służył początkowo na Kolei Sierpc – Lubicz koło Torunia, stacjonując w parowozowni Lipno. Szlak ten w 1938 roku, został przekuty na normalnotorowy, a parowóz W2A został skierowany do Kolei Jędrzejowskiej, a następnie Kolei Ostrołęckiej. Podczas okupacji, germańcy nadali lokomotywie oznaczenie 99 1575 i skierowali do pracy na Kolei Ostrołęckiej. W grudniu 1944 roku, germańcy uszkodzili lokomotywę granatami i pozostawili. Podobno germańcy planowali ewakuację lokomotywy na zachód, ale nie było odpowiedniej platformy kolejowej z wąskim torem. Lokomotywa pozostała na stacji Pupy. W lipcu 1945 roku, w lokomotywowni w Myszyńcu koło Ostrołęki, parowóz został naprawiony. W 1947 roku, parowóz został zaliczony według systemu oznaczeń PKP do zbiorczej serii Tx3, otrzymując oznaczenie Tx3-427. W 1961 roku, parowóz zaliczono do serii Tx26 i otrzymał oznaczenie Tx26-427. Podobno powinien zostać zaliczony do serii Tx28. Parowóz cały czas pracował z pomocniczym tendrem. Parowóz nadal pracował na Kolei Ostrołęckiej, do jej zamknięcia w 1973 roku. Parowóz przewieziono do Nowego Sączą, gdzie miał zostać poddany naprawie głównej. Ale remontu nie wykonano, bo zakład zaprzestał napraw parowozów. Według innych źródeł, parowóz został wycofany ze służby w dniu 3 marca 1975 roku, pracując w Witaszycach. Parowóz bez tendra, przekazano do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Następnie został skierowany do Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji. Jednak parowóz stał na bocznym torze i czekał na odbudowę. W 1993 roku, parowóz Tx26-427 został skierowany do Chabówki, gdzie został odbudowany do poziomu eksponatu i trafił na ekspozycje plenerową, gdzie stoi do chwili obecnej (2024 rok).
Konstrukcja W2A / Tx26-427.
Lokomotywa W2A to jest wąskotorowy tendrzak, o układzie osi D, z silnikami bliźniaczymi, na parę nasyconą, czyli parowóz nie ma przegrzewacza. Konstrukcja kotła, skrzyni i wódki maszynisty jest nitowana. Wejście do budki maszynisty zapewniają drzwi po obu stronach. Dodatkowo są drzwi w tyle, które umożliwiają dostęp do zapasu węgla w doczepnym wagonie. Początkowo parowóz w skrzyniach po bokach kotła przewoził 0,5 t węgla i 1,5 m³ wody. Obecny stan parowozu wskazuje, że po obu stronach kotła są skrzynie wodne, o całkowitej pojemności blisko 4 m3. Skrzynie są dłuższe niż były w oryginale. Kocioł płomieniówkowy, miał miedzianą skrzynię ogniową, którą w okresie 1953-1966, wymieniono na skrzynię stalową. Kocioł ma jeden zbierak pary i piasecznicę. Na pokrywie zbieralnika pary założono zawory bezpieczeństwa typu Pop-Coale. Komin jest z turbinowym odiskiernikiem Rihoseka. Zasilanie w wodę odbywa się za pomocą dwóch inżektorów Friedmanna, o wydajności 60 l/min. Ostoja belkowa, o grubości belek 60 mm. Odsprężynowanie za pomocą resorów płaskich, z czterema punktami podparcia. Osie kół, pierwsza i trzecia są sztywne, oś druga ma przesuw boczny po 5 mm, a czwarta oś po 10 mm na każdą stronę, dlatego parowóz może pokonywać łuki o promieniu 60 m. Lokomotywa ma bliźniacze silniki parowe z suwakami płaskimi, napędzały trzecią oś poprzez jedno-prowadnicowe krzyżulce i korbowody. Do smarowania silników służył lubrykator, zamieniony po wojnie na smarotłocznię Friedmanna. Hamulce: parowy i ręczny dźwigniowy, działały na wspólny wał, z którego hamowano pierwsze trzy osie. Parowóz posiadał oświetlenie naftowe, które w 50-latach zamienione na elektryczne, zasilane z turbogeneratora. Obecnie eksponat nie ma reflektorów.
Dane T-T parowozu W2A / Tx26-427:
Układ osi D. Szerokość toru 600 mm. Typ konstrukcji Dn2t. Średnica kół napędnych 0,60 m. Minimalny promień łuku 60 m. Moc 100 KM. Siła pociągową 3 150 kG. Masa wysłana 14 500 kg. Masa służbową 17 700 kg. Powierzchnia ogrzewalna kotła 31,2 m2. Powierzchnia rusztu 0,88 m2. Ciśnienie pary w kotle 12 atm. Zapas wody 4 m3. Zapas węgla 4 tony w wagonie doczepnym. Kocioł został zbudowany w fabryce Fitzner-Gamper-Zieleniewski w Sosnowcu. Długość 6,10 m. Wysokość 2,98 m. Szerokość 1,96 m. Prędkość konstrukcyjna 30 km/h.
Lokomotywy parowe serii Tx26 typu W1A „Pińczów”.
W 1925 roku, Zarząd Pińczowskich Kolei Dojazdowych zamówił w Pierwszej Fabryce Lokomotyw w Chrzanowie „Fablok” dwa parowozy na tor szerokości 600 mm, które miały być zdolne pociągnąć pociąg o masie 80 ton, na wzniesieniu o nachyleniu 15‰ z prędkością 10 km/h. Ponieważ Fablok nie budował do tej pory lokomotyw wąskotorowych, kupił dokumentację dwóch typów parowozów. Jednego o trzech osiach napędnych i drugiego o czterech osiach napędnych, na tor szerokości 760 mm, w austriackiej fabryce StEG. Obie fabryki współpracowały ze sobą. Na podstawie dokumentacji lokomotywy o układzie osi D, Biuro Konstrukcyjne Lokomotyw Wąskotorowych Fablok, do połowy 1926 roku, opracowało parowóz na tor szerokości 600 mm, o oznaczeniu fabrycznym W1A (W oznaczało parowóz wąskotorowy, 1 – pierwszy projekt takim układzie osi, A – cztery osie napędne. Zbudowano dwie lokomotywy W1A. Obie lokomotywy, o numerach fabrycznych 149 i 150, zostały wyprodukowane i dostarczone w grudniu 1926 roku. Dodatkowo do oznaczenia lokomotyw dodano nazwę „Pińczów”, która pochodziła od spółki zamawiającej. Były to pierwsze lokomotywy wąskotorowe zbudowane w Polsce.
Konstrukcja W1A okazała się udaną i zostały zamówione kolejne cztery pojazdy, o numerach 175, 176 (zbudowane w 1927 roku) oraz 185, 186 (zbudowane w 1928 roku).
W 1930 roku, Spółka Pińczowska Kolej została przejęta przez Polskie Koleje Państwowe i weszła w skład Jędrzejowskiej Kolei Wąskotorowej. Zmieniono wówczas oznaczenie parowozów na PKP seria D z numerami 1306-1309 i 1311-1312.
W 1939 roku, armia germańska napadła na Rzeczypospolitą i lokomotywy zostały przejęte przez germańska kolej. Oznaczenia zostały zmienione na numery 99 1588-1591 i 99 1593-1594. Parowóz Nr 176, podczas wojny obronnej 1939 roku, został uszkodzony w wyniku bombardowania i został zezłomowany.
Po drugiej wojnie światowej, parowozy powróciły do PKP i pracowały nadal w Kolei Jędrzejowskiej. W 1947 roku, zaliczono je do zbiorczej serii PKP Tx3, pod oznaczeniami Tx3-422 do 426. W 1948 roku, parowóz Tx3-426 został skasowany. W połowie 50-lat, tory na Kolei Jędrzejowskiej przekuto na rozstaw 750 mm, a parowozy wysłano do innych lokomotywowni. Trzy parowozy skierowano na Mławską Kolej Dojazdową już w 1950 roku. W 1954 roku, parowóz Tx3-422 skierowano na Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe. Od 1 stycznia 1961 roku, zmieniono oznaczenie serii Tx3 na ostateczne Tx26. Zachowały się dwie lokomotywy: Tx26-422 (Eksponat w Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji) oraz Tx26-423 (Eksponat przy stacji początkowej Kolejki Parkowej Maltanka w Poznaniu).
Dane T-T parowozu W1A / Tx26:
Inne oznaczenia tego parowozu: D3, 99, Tx3. Parowóz został opracowany w 1926 roku i był produkowany od 1928 roku, w fabryce Fablok w Chrzanowie. Układ osi: D, Dn2t, 0-4-0+T. Masa własna 14 500 kg. Masa służbowa 17 700 kg. Długość bez tendra 6,13 m. Szerokość 1,84 m. Wysokość 2,98 m. Średnica kół napędnych 0,65 m. Ciśnienie pary w kotle 12 atm. Powierzchnia ogrzewalna kotła 31,2 m2. Kocioł nie miał przegrzewacza, czyli pracował na parę nasyconą. Powierzchnia rusztu 0,88 m2. Moc 100 KM. Maksymalna siła pociągową 3 150 kG. Prędkość konstrukcyjna 30 km/h. Skrzynię wodną umieszczono umieszczono po obu stronach kotła. Łączna pojemność skrzyni wodnej 3 m3. Węgiel był umieszczony w doczepnym wagonie. Parowóz pracował na torze o rozstawie szyn 700 mm lub 600 mm.
Opracował Karol Placha Hetman