Toruń 2024-09-02

Lokomotywa Parowa TKh49-5564 w Toruniu.

Pierwszy parowóz, jaki był produkowany w Wolnej Polsce w „Pierwszej Fabryce Lokomotyw w Polsce S.A.” w Chrzanowie dla kolei przemysłowych, to był tendrzak trzyosiowy normalnotorowy. Rzeczpospolita Polska kupiła dokumentację techniczną parowozu w Austrii i w Chrzanowie zbudowano parowóz oznaczony T1A. Na bazie tego pierwszego parowozu T1A budowano już kolejne polskie konstrukcje: T2A – TKh29, T2A Ferrum 29, T3A Ferrum 47. Nazwa „Ferrum” pochodzi do Huty Ferrum dla której budowano lokomotywy.

Parowóz T3A Ferrum 47, w systemie PKP otrzymał oznaczenie TKh49. Parowóz był opracowany na bazie parowozu T2A Ferrum 29, ale w wersji uproszczonej, a więc tańszy. Parowóz został pozbawiony przegrzewacza i pracował na parze nasyconej, ale dzięki temu był prostszy w budowie i naprawach. Wiele jego elementów było wykonywanych przy użyciu spawania elektrycznego.

Lokomotywa otrzymała niższy komin i niższy zbierak pary. Do zasilania kotła wodą zastosowano inżektory ssąco – tłoczące Friedmanna typu RTS. Lokomotywa miała instalację elektryczną. Prąd produkował turbogenerator 24 V. Dla układu powietrznego pracowała trzycylindrowa, dwustopniowa sprężarka typu H11a3. Zbiornik sprężonego powietrza umieszczono poprzecznie pod budką maszynisty. Na walczaku kotła zamontowano piasecznicę, która podawała piasek tylko pod koła drugiej osi. Pierwsze dwie osie były stałe, a trzecia miała ruch boczny po 15 mm w każdą stronę, dzięki temu parowóz spawanie pokonywał nawet łuki o promieniu 70 m. Na polecenie niektórych użytkowników zagranicznych budowano lokomotywy o trzech osiach stałych, a środkowe koła były pozbawione obrzeży. Taka lokomotywa pokonywała łuki nawet o promieniu 50 m. Lokomotywa zabierała 5 m3 wody w zbiornikach po bokach kotła oraz w zbiorniku pod skrzynią węglową. Lokomotywa zabierała 2,5 tony węgla.

W okresie 1948 – 1961 zbudowano 437 lokomotyw Ferrum 47 dla przemysłu w kraju i na eksport. W Polsce pozostało około 20 parowozów, które są prezentowane w różnych miejscach. 4 parowozy przekazano do skansenów do Szwecji i UK.

Parowóz TKh49-5564 nr fabryczny 5564, został zbudowany w fabryce FABLOK w Chrzanowie w 1960 roku. Kocioł został zbudowany w 1960 roku, w fabryce; Sosnowieckie Zakłady Budowy Kotłów. W dniu 11 sierpnia 1960 roku, lokomotywa rozpoczęła służbę w w Inowrocławskich Zakładach Sodowych w Mątwach. Od marca 1977 roku, lokomotywa pracowała w Cukrowni Mełno. W dniu 20 września 1988 roku, lokomotywa została nieodpłatnie przekazana Lokomotywowni Pozaklasowej Toruń Kluczyki i poddana renowacji. W dniu 22 maja 1993 roku, lokomotywa została ustawiona przy dworcu PKP Toruń Główny. W listopadzie 2016 roku, lokomotywa została przestawiona na nowe miejsce.

Dane T-T parowozu TKh49-5564:

Długość 9,15 m. Szerokość 2,88 m. Wysokość 3,67 m. Masa służbowa 44 400 kg. Ciśnienie w kotle 13 atm (at). Powierzchnia ogrzewalna kotła 100 m2. Powierzchnia rusztu 1,7 m2. Prędkość konstrukcyjna 40 km/h. Średnica kół 1,15 m.

Opracował Karol Placha Hetman