Wieliczka 2022-08-04

Lokomotywa Parowa T2D SLA Śląsk, TKp-2316.

Współrzędne geograficzne: 49.983N 20.053E.

Parowóz T2D SLA Śląsk to lokomotywa parowa typu tendrzak, o czterech osiach napędowych, bez osi tocznych, przeznaczona na normalny tor. Parowóz T2D SLA Śląsk był produkowany w Chrzanowie w zakładach FABLOK. Układ osi D, inaczej (0-4-0), a oznaczenie polskie to mała litera „p”.

Egzemplarz parowozu TKp-2316 został w 2010 roku, ustawiony na terenie kopali soli w Wieliczce, w ogólnodostępnym parku uzdrowiskowym. Razem z lokomotywą parową, na odtworzonym torze kolejowym ustawiono: dwuosiowy wagon towarowy, semafor kształtowy oraz żuraw wodny.

Miejsce ustawienia parowozu TKp-2316 nie jest przypadkowe. W pobliżu znajduje się budunek parowozowni z 1890 roku. W pobliżu była także stajnia, bo pierwsze wagony były przeciągane z okolic szybów kopalnianych na stację Wieliczka (obecnie Wieliczka Park) przy pomocy zaprzęgów konnych.

Lokomotywa T2D SLA Śląsk Nr fabryczny 2316.

Lokomotywa TKp-2316 od 1952 roku do 1972 roku pracowała w ZTKiGK Zabrze. Następnie do 1984 roku w Elektrowni Jaworzno. W 1993 roku parowóz został przewieziony do Jaworzno – Szczakowa, gdzie planowano utworzyć skansen. Ostatecznie w dniu 22 czerwca 2010 roku, TKp-2316 został przywieziony do Wieliczki.

Lokomotywa parowa OS.

W 1942 roku, podczas niemieckiej okupacji, do chrzanowskiego zakładu FABLOK dostarczono dokumentację techniczną lokomotywy opracowaną przez fabrykę lokomotyw „Henschel & Sohn”. Lokomotywa otrzymała oznaczenie OS, czyli „Oberschlessien” (Górny Śląsk). OS był to ciężki parowóz manewrowy, przeznaczony do prac na kolejach zakładowych. Parowóz ten miał kocioł na parę nasyconą, bez przegrzewacza. Kocioł był zasilany wodą przy pomocy dwóch inżektorów. Powietrza do układu hamulcowego dostarczała sprężarka trzycylindrowa Knorra, tłocząca powietrze do dwóch zbiorników o pojemności po 400 litrów. Parowóz OS był wyposażony w instalację elektryczną, razem z oświetleniem, o napięciu 24 V.

Do 1943 roku, w Chrzanowie zbudowano 25 egzemplarzy lokomotyw OS. Po drugiej wojnie światowej większość lokomotyw pozostała w zakładach produkcyjnych na Górnym Śląsku. W 60-latach część z tych lokomotyw podczas napraw głównych w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego otrzymała kotły z przegrzewaczem pary. Na innych lokomotywach zamontowano kotły typu „Śląsk”, również z przegrzewaczem pary.

Parowóz T2D SLA Śląsk.

Po drugiej wojnie światowej, Górny Śląsk odczuwał brak ciężkich lokomotyw manewrowych. Dlatego biuro konstrukcyjne fabryki FABLOK na podstawie lokomotywy OS opracowało nowy typ parowozu manewrowego dla kolei przemysłowych. Lokomotywa otrzymała fabryczne oznaczenie T2D, a na kolei typ SLA Śląsk. Parowóz T2D SLA Śląsk był produkowany od 1950 roku.

Parowóz T2D SLA Śląsk otrzymał większy kocioł, z przegrzewaczem typ Schmidta. Skrzynia ogniwa została wykonana ze stali. Ostoja lokomotywy była identyczna z ostoją lokomotywy OS. Zwiększono tylko ruch kół drugiej i czwartej osi, po 25 mm w każdą stronę. Oś pierwsza i trzecia pozostały sztywne. Dzięki temu lokomotywa swobodnie pokonywała łuki o promieniu 100 m. W parowozie T2D SLA Śląsk zastosowano lepsze silniki, niż w parowozie OS. Piasecznica podawała piasek pod wszystkie koło, za pomocą instalacji pneumatycznej. Zastosowano standardową sprężarkę powietrza H11a3. Parowóz T2D SLA Śląsk ciągnął skład o masie nawet 3 200 ton.

Parowozy T2D SLA Śląsk były produkowane od 1950 roku do 1963 roku, dla polskiego przemysłu i na eksport do Chin. Wyprodukowano łącznie 390 egzemplarzy parowozów. Dla Chin produkowano lokomotywy ze sprzęgłem samoczynnym i innymi zmianami. 90 lokomotyw o oznaczeniu SLA59 trafiło na eksport do Chin. Lokomotywa T2D SLA Śląsk Nr fabryczny 6093 był ostatnim, który wyprodukowano w 1963 roku. Lokomotywy były wykorzystywane w przemyśle ciężkim, na bocznicach kolejowych kopalni węgla kamiennego, hut, koksowni itp. Ostatnie z nich wycofano z eksploatacji dopiero w połowie 90-lat. Do chwili obecnej (2022 rok) zachowało się około 15 parowozów.

Dane T-T lokomotywy T2D SLA Śląsk:

Prędkość konstrukcyjna 40 km/h. Masa służbowa 66 000 kg. Średnica kół napędowych 1,10 m. Długość całkowita 10,98 m. Wysokość 4,10 m. Układ osi D, inaczej (0-4-0), a oznaczenie polskie mała litera „p”. Kocioł o powierzchni ogrzewczej 112,4 m2. Powierzchnia przegrzewacza 40 m2. Powierzchnia rusztu 2,19 m2. Ciśnienie w kotle 14 atm (at). Zapas wody 6,5 m3. Zapas węgla 3 tony.

Opracował Karol Placha Hetman