Poznań 2022-09-02

Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie.

Współrzędne geograficzne: 52.315N 16.797E.

Lokomotywa parowa Px49-1792 "Sawa" w Muzeum Rolnictwa w Szreniawie.

Po drugiej wojnie światowej gospodarka Polski była bardzo zniszczona i ograbiona, zarówno przez niemców jak i przez moskali. Z fabryk wywieziono wszystkie maszyny i urządzenia, a co nie ukradziono zniszczono. Bardzo zła była sytuacja w PKP. Do CCCP wywieziono setki kilometrów torów. Lokomotywy które pozostały były bardzo wyeksploatowane i wymagały remontów. Podobna była sytuacja na kolejach wąskotorowych. Koleje wąskotorowe jeszcze przez kilka lat były zarządzane przez przedwojennych użytkowników i właścicieli. Aby uzupełnić braki w taborze kolejowym Polskie fabryki pojęły produkcję nowych lokomotyw w oparciu o doświadczenia przedwojenne. Głównie budowano lokomotywy dla kolei normalnotorowej, ale także podjęto produkcję lokomotyw dla kolei wąskotorowych. Przykładem takiej lokomotywy był parowóz Px49.

Lokomotywa parowa Px49 „Sawa” została opracowana w fabryce FabLok w Chrzanowie, w okresie 1948 – 1949. Produkcja trwała w okresie 1949 – 1950.

Parowóz Px49 „Sawa” został opracowany na bazie polskiego parowozu Px48, dla kolei w Jugosławii. Jugosławia zamówiła 12 lokomotyw. Zbudowano 10 egzemplarzy, które ostatecznie nie zostały wyeksportowane i służyły w PKP. Powodem było pogorszenie stosunków politycznych na linii Moskwa – Jugosławia.

Lokomotywę opracowywano na tor o szerokości 750 mm, ale był także wariant na tor o szerokości 1 000 mm. W stosunku do parowozu Px48 nowy parowóz Px49 przystosowano do spalania gorszego gatunku węgla i drewna. Tendry wyprodukowano w zakładach Konstal w Chorzowie i mają trzy-osie zamiast czterech-osi i są mniejsze. Kiedy podjęto decyzję o pozostawieniu lokomotyw w Polsce, lokomotywy przystosowano do pracy w PKP. Zmieniono rozstaw osi na 750 mm. Kocioł przystosowano do opalania węglem. Parowozy otrzymały polskie oznaczenie Px49 i numery od Nr 1791 do Nr 1800.

Po służbie aż trzy lokomotywy znalazły się w muzeum w Sochaczewie. Lokomotywa parowa Px49-1792 zakończyła służbę w 1986 roku. W 1993 roku, lokomotywa została przewieziona do muzeum w Szreniawie, blisko Poznania i tu jest prezentowana do chwili obecnej (2022 rok). Lokomotywa na ekspozycji jest zestawiona z dwoma wagonami towarowymi. Wagony są dwuosiowe i słuzyły głównie do przewozu płodów rolnych: buraków cukrowych i cykorii.

Dane T-T lokomotywy parowej Px49 „Sawa”:

Układ osi D. Masa własna lokomotywy 20 000 kg. Masa służbową lokomotywy 22 000 kg. Masa własna tendra 6 000 kg. Masa służbowa tendra 14 000 kg. Długość lokomotywy 7,36 m. Długość z tendrem 11,26 m. Szerokość 2,10 m. Średnica kół napędnych. 0,75 m. Powierzchnia ogrzewalna kotła 39 m kwadratowych. Powierzchnia przegrzewacza 12,5 m kwadratowego. Powierzchnia rusztu 1,20 m kwadratowego. Ciśnienie pary 13 atmosfer. Typ tendra Pt4y49 – 3 osie. Tender mieści 4 000 kg węgla i 4 metry sześcienne wody. Moc znamionowa silnika 200 KM (147 kW). Prędkość konstrukcyjna 35 km/h. Rozstaw szyn: 750 mm, 760 mm, 1 000 m.

Opracował Karol Placha Hetman