Wolsztyn 2023-01-09

Lokomotywa parowa pospieszna Pt47-106, tender 27D47-22.

Lokomotywa Pt47 to polski parowóz pospieszny, polskiej konstrukcji, produkowany w okresie 1948–1951, dla PKP. Parowóz jest wzorowany na polskim, przedwojennym parowozie Pt31. Produkcja parowozów Pt47 odbywała się w FABLOK w Chrzanowie i w HCP w Poznaniu. Łącznie zbudowano 180 parowozów.

Druga wojna światowa pozostawiła kolei w Polsce bardzo zdewastowaną i ograbioną. Niemcy muszą nam zapłacić odszkodowanie. W dodatku nastąpiła zmiana granic. Polska straciła kresy na korzyść CCCP (nowego okupanta), a zyskała tak zwane „Ziemie Odzyskane”. W dodatku, zwrot zagrabionego taboru trwał wiele lat. Na przykład ostatnie lokomotywy parowe zostały nam zwrócone w 1955 roku. Wiele taboru nigdy nie wróciło do Polski. Zwłaszcza tego, który został zagrabiony przez sowietów.

Dlatego konieczne było podjęcie produkcji nowego taboru w Polsce. W pierwszej kolejności należało podjąć się produkcji wagonów towarowych i parowozów. W przypadku parowozów wykorzystano duże doświadczenie polskich inżynierów, którzy zaprojektowali kilka udanych lokomotyw parowych, jeszcze w czasie Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej. Praktycznie każdy typ parowozów był potrzebny w PKP. Dokuczliwy był brak parowozów do ciężkich dalekobieżnych pociągów pasażerskich. W 1946 roku, w PKP było zaledwie 60 parowozów pospiesznych, a większość z nich wymagała remontów. Czynnych było zaledwie 13 parowozów serii Pt31. Reszta to były parowozy z 20-lat XX wieku.

Dlatego przystąpiono do opracowania nowej lokomotywy parowej w oparciu o bardzo udaną lokomotywę Pt31. W projekcie pozostawiono proporcje kotła, silniki parowe, układ jezdny. Mimo to wprowadzono liczne ulepszenia i modyfikacje. Wynikały one ze zdobytych doświadczeń oraz z konieczności zastosowania nowych rozwiązań, z powodu zmian technologicznych. W parowozach Pt47 montowano kotły dostarczane z sosnowieckiej firmy Babcock-Zieleniewski.

Nowy parowóz oznaczono Pt47, co oznacza parowóz Pospieszny, o układzie osi 1’D1′, a oznaczonym w Polsce – mała litera „t”, czyli oOOOOo.

Do parowozów dołączano przebudowane poniemieckie tendry 2’2’T34 przystosowane do zamkniętej budki mechanika z podwyższoną skrzynią węglową. Nadano im oznaczenie serii 34D48. Takich tendrów zbudowano 91 egzemplarzy. W 1948 roku, we wrocławskim PaFaWag produkowano nowy tender dla parowozu Pt47. Tender został opracowany w Poznaniu w CBKTK. Tender oznaczono 33D48 i ma on większą pojemność wody i węgla. Zbudowano 89 egzemplarzy. Od początku 70-lat w tendrach wymieniano łożyska ślizgowe na łożyska toczne. W trakcie eksploatacji parowozów Pt47, w około 100 egzemplarzach zamontowano mechaniczne podajniki węgla (stoker).

Pierwszy parowóz Pt47 został wyprodukowany w zakładach FABLOK w Chrzanowie, tam gdzie były przed drugą wojną światową produkowane parowozy Pt31. Parowóz Pt47 został przekazany do testów w dniu 18 sierpnia 1948 roku. Produkcję parowozów Pt47 podjęto także w HCP w Poznaniu, a pierwszy parowóz wytoczono z hali montażowej w dniu 14 grudnia 1948 roku. W Chrzanowie wyprodukowano 120 parowozów (o numerach 1–100 i 161–180), natomiast w Poznaniu wyprodukowano 60 parowozów (o numerach 101–160). Ostatni z zamówionych parowozów zbudowano w dniu 25 stycznia 1952 roku.

Lokomotywy parowe Pt47 eksploatowano w ruchu pasażerskim na wszystkich liniach głównych. Dodatkowo parowozy prowadziły lekkie pociągi towarowe oraz lokalne pociągi osobowe. Lokomotywy były bardzo intensywnie eksploatowane. Były egzemplarze, które w ciągu doby pokonywały dystans ponad 500 km. Trafiały się także takie z przebiegiem ponad 700 km, a jeden zaliczył ponad 800 km w ciagu doby. W związku z elektryfikacją szlaków kolejowych parowozy Pt47 przesuwano na szlaki niezelektryfikowane. W okresie 1980 – 1990, lokomotywy Pt47 były na stanie lokomotywowni: Białystok, Siedlce, Tomaszów Mazowiecki, Lublin, Rozwadów, Skarżysko Kamienna, Olsztyn, Toruń, Wrocław Gądów, Kłodzko, Poznań Główny, Kostrzyń, Żagań, Szczecin Główny, Białogard, Słupsk, Stargard Szczeciński, Szczecinek. Ostatnie parowozy Pt47 zakończyły służbę w 1990 roku, w parowozowni Kłodzko. Oficjalnie ostatni parowóz Pt47-13 wycofano z regularnego ruchu w dniu 30 października 1988 roku, w Rozwadowie.

Do chwili obecnej zachowało się kilka parowozów, którym w większości skończyły się resursy, zwłaszcza kotła. Parowóz Pt47-65 będący w Wolsztynie to jeden z czynnych parowozów. Parowozy czynne zachowuje się dla obsługi pociągów Retro. Największym problemem są kotły, które muszą mieć świadectwa UDT. W Pile, zakłady INTERLOK, wyspecjalizowały się w budowie nowych kotłów dla parowozów. Także skansen Chabówka prowadzi remonty generalne kotłów do parowozów.

Parowóz Pt47-106.

Parowóz Pt47-106 został zbudowany w 1949 roku, przez Zakłady Metalowe H. Cegielski, Poznań. Nr fabryczny 1304. Lokomotywa miała kocioł zbudowany przez Polskie Zakłady Babcock-Zieleniewski, Sosnowiec. Nr kotła 12559. Parowóz trafił do Poznania w dniu 19 marca 1949 roku. Od 1964 roku, pracował w Szczecinie, Białogardzie (2x), Szczecinku (2x), Kostrzynie. Skreślony ze stanu w dniu 26 lipca 1988 roku. Był eksponatem w Słupsku, a od 1994 roku, w Choszcznie. W dniu 30 czerwca 2001 roku, lokomotywa trafił do Wolsztyna. Tender typu 27D47-22.

Dane T-T parowozu Pt47:

Układ osi 1’D1’. Masa własna 97 000 kg. Masa służbowa 103 000 kg. Długość z tendrem 23,83 m. Szerokość 3,05 m. Wysokość 4,75 m. Średnica kół napędowych 1,85 m. Średnica przednich kół tocznych 1,00 m. Średnica tylnych kół tocznych 1,20 m. Ciśnienie w kotle 15 atm. Powierzchnia ogrzewalna kotła 239,2 m2. Powierzchnia przegrzewacza kotła 99 m2. Powierzchnia rusztu 4,5 m2. Prędkość maksymalna biegu 110 km/h.

Tender (standardowy) 33D48. Zapas wody 33 m3. Zapas węgla 17 000 kg. Dwa wózki toczne dwuosiowe.

Opracował Karol Placha Hetman