Chabówka 2021-12-21

Lokomotywa Parowa OKz32-2.

Lokomotywa Parowa OKz32 to lokomotywa Polska opracowana w HCP w 1932 roku, jako parowóz osobowy, typu tendrzak (Kusy), z układem jezdnym typu „z”, czyli 1-5-1. Lokomotywa była przeznaczona na szlaki górskie, a zwłaszcza na linię Kraków – Zakopane.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości szlak Kraków – Zakopane był coraz bardziej popularny. W dobrym tonie było odwiedzić stolicę Polskich Tatr. Wzrastał ruch kolejowy. Z uwagi na zmianę kierunku jazdy w Płaszowie, w Suchej Beskidzkiej i w Chabówce, najbardziej odpowiednie były parowozy typu tendrzak, które utrzymywały jednakową prędkość biegu zarówno w przód, jak i w tył. Szlak był obsługiwany przez parowozy budowy niemieckiej TKt1 oraz TKt2, które jednak żle pokonywały łuki i powodowały niszczenie torów. W dodatku były słabe i ciągnęły tylko składy o masie do 250 ton.

Dlatego w 1930 roku, Ministerstwo Komunikacji zamówiło w Zakładach Hipolita Cegielskiego w Poznaniu (HCP) parowóz zdolny do pracy na górskich szlakach, ciągnący pociągi o masie 400 ton. Projekt opracował profesor Antoni Xsiężopolski. Pierwszy projekt miał mieć układ osi 1-5-2, ale analiza wykazała niejednakowy bieg w obie strony takiego parowozu. Dlatego przyjęto układ typu „z”, czyli 1-5-1 (oOOOOOo). Duża liczba osi wynikała z konieczności uzyskania odpowiednio dużego tarcia, a nie z masy lokomotywy. W 1932 roku, Ministerstwo komunikacji zatwierdziło projekt, który został oznaczony OKz32.

Dla parowozu zaprojektowano duży kocioł z przegrzewaczem pary, o ciśnieniu do 15 atm (at). Skrzynię ogniową wykonano z miedzi. Kocioł ma duży ruszt wywrotowy i duży popielnik z klapami otwieranymi z budki maszynisty. W kotle zastosowano aż dwa zawory do odmulania. Do uzupełniania kotła wodą zastosowano dwa inżektory ssąco – tłoczące. Ostoję lokomotywy zbudowano ze stalowych belek, o grubości 90 mm. Na osiach tocznych zastosowano wózki Kraussa – Helmholtza. Osie toczne mają ruch boczny po 130 mm w każdą stronę. Osie napędowe skrajne otrzymały ruch boczny po 25 mm w każdą stronę. Oś środkowa otrzymała zwężone obrzeża o 15 mm.

Układ hamulcowy powietrzny zespolony Westinghouse. Sprężarka trzycylindrowa, dwustopniowa typu H11a3. Instalacja elektryczna firmy ERA, zasilaną prądem z turbogeneratora 24 V. Na kotle umieszczono dwie piasecznice, które były uruchamiane sprężonym powietrzem. Piasek był podawany pod pierwsze cztery koła napędowe. Lokomotywa otrzymała instalację parową dla ogrzewania wagonów osobowych.

Wiele podzespołów zaadoptowano z parowozu OKl27. Był to czas, kiedy ujednolicano wiele podzespołów parowozów pracujących w Polsce.

Pierwszy parowóz OKz32-1 był gotowy w marcu 1934 roku, i został przekazany do testów. Testy wypadły pomyślnie. Czas przejazdu na trasie Kraków – Zakopane z pociągiem o masie 330 ton był krótszy o 30 minut i więcej. Pociąg składał się z ośmiu wagonów cztero-osiowych. W okresie 1934 – 1935 zbudowano 25 egzemplarzy lokomotyw OKz32, z których wszystkie skierowano na szlaki górskie i przydzielono do Krakowa i Nowego Sącza. Parowozy z Nowego Sącza kursowały na trasie Tarnów – Krynica.

W 1939 roku, po napadzie na Polskę dwóch reżimów, lokomotywy trafi do kolei niemieckich i rosyjskich. Rosjanie przekuli kilka egzemplarzy na szerokie tory. Kolejne lokomotywy rosjanie ukradli już po drugiej wojnie światowej, jako „trofiejne”. Polska odzyskała tylko kilka maszyny, które jednak były bardzo zużyte i zdewastowane. W 1952 roku, RFN oddało dwa parowozy: OKz32-9 oraz OKz32-10, które nie nadawały się do remontu. W 1955 roku, dwa parowozy OKz32-3 oraz OKz32-17 oddało NRD. Naprawione parowozy OKz32 obsługiwały wyłącznie szlak Kraków – Zakopane i były przypisane do Płaszowa lub Suchej Beskidzkiej.

Parowóz OKz32-2.

Parowóz OKz32-2 poprzednio OKz32-5 nr fabryczny 306, miał więcej szczęścia. Parowóz został zbudowano w 1934 roku. Po drugiej wojnie światowej został odzyskany przez PKP. Przeznaczony na cele muzealne trafił do Tarnowskich Gór. W 1974 roku, został skreślony ze stanu inwentarza w PKP. Następnie trafił do Tarnowa, a potem do Płaszowa. W 1979 roku, trafił do Warszawy, ale w 1988 roku, przy kłopotach tamtejszego muzeum, został wypożyczony do Suchej Beskidzkiej. W 1991 roku, zdecydowano o jego naprawie głównej w ZNTK w Pile. Parowóz został naprawiony do stanu czynnego i w Chabówce ciągnie pociągi Retro do chwili obecnej (2021 rok). Ostatnią naprawę wykonano w 2014 roku, w Chabówce. Wówczas lokomotywa otrzymała historyczne malowanie.

Dane T-T parowozu OKz32-2:

Układ osi 1’E1, lub „z”, czyli 1-5-1 lub inaczej (oOOOOOo). Zapas wody 10 m3, umieszczony w trzech zbiornikach. Zapas węgla 6 ton. Prędkość konstrukcyjna 75 km/h. Ciśnienie pary do 15 atm. Powierzchnia rusztu 3,8 m2. Powierzchnia ogrzewcza 185,1 m2. Powierzchnia przegrzewacza 66,0 m2. Średnica kół napędnych 1,45 m. Średnica kół tocznych 0,86 m. Masa służbowa 118 ton. Długość całkowita 15,32 m. Wysokość 4,62 m.

Opracował Karol Placha Hetman