Ustka 2024-08-29

Wagony pasażerskie w systemie „push-pull”.

System „push-pull” w Języku Polskim oznacza pchać i ciągnąć. Przekładając to na transport kolejowy oznacza to, że wagon napędowy może być albo na początku składu, albo na końcu składu. System ten w Polsce nie jest nowością. W okresie przed drugą wojną światową PKP użytkowało EZT E91 / E51 / EW51, który był produkowany i eksploatowany w okresie 1936-1979. W tym pociągu, pierwszy wagon był wagonem napędowym, a ponieważ pociąg miał kabiny sterowniczy na obu końcach składów, więc poruszał się jednakowo w obu kierunkach. Czyli dwa wagony były albo ciągnięte, albo pchane. Podobna sytuacja jest w przypadku kultowych pociągów EZT EN51. W tych składach, wagon napędowy jest wagonem środkowym. Czyli zawsze jeden skrajny wagon jest ciągnięty, a drugi skrajny jest pchany.

W 2008 roku, Koleje Mazowieckie (przewoźnik regionalny) zakupiły piętrowe wagony Bombardier Twindexx. Wagony te są dostosowane do obsługi w systemie „push-pull”. Jednak przewoźnik nie kupił dedykowanych lokomotyw. Do obsługi tych wagonów wypożyczono lokomotywy elektryczne serii EU07. Lokomotywy te nie były dostosowane do tych wagonów. Dlatego na każdej stacji końcowej lokomotyw musiała objechać skład wagonów, aby być na czele.

Dopiero po kilku latach, do obsługi wagonów Bombardier Twindexx zakupiono dedykowane lokomotywy elektryczne Bombardier TRAXX P160DC. Dopiero wówczas można było wykorzystać wagony z kabiną sterowniczą, które kupiono w 2008 roku. Warto dodać, że na lokomotywy elektryczne Koleje Mazowieckie ogłosiły przetarg, który został rozstrzygnięty w dniu 12 lutego 2010 roku. Kupiono 11 lokomotyw elektrycznych TRAXX P160DC, które otrzymały w Polsce oznaczenie serii EU47 i przydomek „Hetman”. Dla każdej lokomotywy wybrano imiona hetmanów koronnych i litewskich.

Lokomotywa TRAXX powstała w 1996 roku. Została opracowana w różnych wersjach: elektrycznych (jedno i wielo-systemowych), spalinowych i hybrydowych. Lokomotywy elektryczne są jednosystemowe (prądu stałego bądź przemiennego) lub wielosystemowe. Lokomotywy są przeznaczone dla pociągów osobowych i towarowych. Do 2011 roku, zamówiono ponad 1 500 egzemplarzy lokomotyw tej serii. Pudła i ramy wózków części lokomotyw TRAXX produkowane są w zakładach Bombardiera we Wrocławiu w Polsce, w byłych zakładach PaFaWag. Lokomotywy TRAXX eksploatowane są przede wszystkim w Austrii, Szwajcarii, a nawet na Węgrzech. W Polsce lokomotywy elektryczne TRAXX otrzymały oznaczenie EU43 i EU47. Są eksploatowane między innymi przez przewoźników: Lotos Kolej, Koleje Mazowieckie, Koleje Śląskie, PKP Cargo, PKP Intercity, Pol-Miedź Trans, Orlen KolTrans. Dodatkowo kilku Polskich prywatnych przewoźników użytkuje lokomotywy tego typu: Captrain Polska, czy Transchem Włocławek.

W okresie 2008-2012, PKP Cargo leasingowało 6 lokomotyw, oznaczonych serią EU43. Lokomotywy te przydzielone zostały do Zakładu Taboru w Poznaniu i były używane w ruchu transgranicznym do obsługi pociągów pasażerskich i towarowych. Także Przewozy Regionalne w 2010 roku, wypożyczyły 3 lokomotywy, które skierowano do obsługi pociągów InterRegio.

Obecnie jednym z największych użytkowników lokomotyw TRAXX w Polsce jest firma Lotos Kolej, która używa ich do prowadzenia składów złożonych z wagonów cystern. Przewoźnik ten w okresie 2011-2013, wypożyczał swoje elektrowozy Kolejom Śląskim do obsługi połączeń pasażerskich. Lotos eksploatuje lokomotywy TRAXX F140 DC, F140 DE i F140 MS, a więc w wersji towarowej, przystosowanymi odpowiednio do prądu stałego (DC), w wersji spalinowo-elektrycznej (DE) oraz wielosystemowe (MS).

Lokomotywy elektryczne TRAXX kupione przez Koleje Mazowieckie noszą oznaczenie P160DC. Oznacza to, że są przystosowane do ruchu pasażerskiego, zestawy kołowe posiadają wydrążony wał napędowy, przenoszący moment obrotowy z silników elektrycznych na osie, a lokomotywy napędzane są prądem stałym. Pojazdy napędzane są przez cztery trójfazowe silniki asynchroniczne, o łącznej mocy 5 600 kW, umożliwiające prowadzenie pociągów pasażerskich z prędkością eksploatacyjną do 160 km/h. Lokomotywy kupione przez Koleje Mazowieckie są pojazdami jednosystemowymi, przystosowanymi do napięcia 3 kV DC. Wyróżniają się także elektronicznymi wyświetlaczami czołowymi, zlokalizowanymi nad szybą kabiny maszynisty i służącymi do prezentacji stacji docelowej pociągu.

Koleje Mazowieckie kupiły wagony piętrowe Bombardier Twindexx do obsługi najbardziej obciążonych połączeń w Aglomeracji Warszawskiej. Składy te zobaczyć można między innymi na trasach do Radomia, Gdańska, Płocka czy Ustki. Najbardziej znany jest pociąg „Słoneczny”, który początkowo kursował w soboty i niedziele na szlaku Warszawa Zachodnia – Gdynia Główna. W kolejnych latach, w okresie wakacji, relacja pociągu „Słoneczny” jest wydłużana do Ustki. W 2024 roku, bilet normalny kosztował; z Warszawy do Trójmiasta 60 złotych, a do Ustki 75 złotych.

W grudniu 2015 roku, Koleje Mazowieckie uruchomiły drugie połączenie, pociąg „Dragon” relacji Warszawa Wschodnia – Warszawa Centralna – Warszawa Zachodnia – Grodzisk Mazowiecki – Miechów – Kraków Główny. Cena biletu normalnego wynosiła 40 złotych. Przewóz roweru i psa był bezpłatny. Jednak połączenie to utrzymało się tylko do 2017 roku.

Te piętrowe składy były kierowane także do obsługi pociągów specjalnych. Tak było na przykład Światowych Dni Młodzieży w Krakowie, pod koniec lipca 2016 roku, gdy dwa składy dojechały z Warszawy przez stację Kraków Nowa Huta do stacji Podłęże. W marcu 2022 roku, pociągi te skierowano także do ewakuacji osób cywilnych z Ukrainy.

Lokomotywa Bombardier TRAXX P160DC EU47-001 Jan Karol Chodkiewicz.

Lokomotywy Bombardier TRAXX P160DC EU47 dla Kolei Mazowieckich wyprodukowano 11 egzemplarzy. Produkcja trwała w okresie 2010-2011. Masa lokomotywy wynosi 85 000 kg. Układ osi Bo’Bo’. Moc ciągła silników trakcyjnych wynosi 5 600 kW. Są 4 silniki trakcyjne. Prędkość konstrukcyjna wynosi 160 km/h. Długość całkowita 18,90 m. Szerokość 2,97 m. Średnica kół 1,15 m. Zasilanie 3 kV DC.

Lokomotywa Bombardier TRAXX P160DC EU47-001, EVN: 91 515 170 001-9 (PL-KMKOL). Wyprodukowana w kanadyjskiej firmie Bombardier Transportation w 2010 roku, nr fabryczny VL 8367. Lokomotyw ta prowadziła pierwszy pociąg Kolei Mazowieckich „Dragon” relacji Warszawa Wschodnia – Kraków Główny. Lokomotywa ta i wagony piętrowe były delegowane do obsługi specjalnego pociągu humanitarnego relacji Warszawa Wschodnia – Dorohusk – Warszawa Wschodnia dla uchodźców z Ukrainy, w marcu 2022 roku.

Wagony piętrowe Bombardier Twindexx.

Wagony te są produkowane przez kanadyjską firmę Bombardier od 2008 roku. Wagony te mogą być doczepne lub z kabiną sterowniczą. Wagonów tych nie można łączyć z innymi typami wagonów pasażerskich. Masa służbowa wagonu wynosi 50 000 kg. Długość wagonu wynosi 26,87 m. Prędkość eksploatacyjna wynosi 160 km/h. Liczba foteli w wagonie 136. Całkowita liczba pasażerów w wagonie 258 osób.

Wagon sterowniczy Bombardier Twindexx Vario posiada kabinę mechanika. Masa wagonu wynosi 52 000 kg. Długość całkowita wynosi 27,27 m. Prędkość maksymalna 160 km/h. Liczba foteli 85. Liczba miejsc ogółem 230 osób.

Koleje Mazowieckie w 2007 roku, podpisały umowę na dostawę 37 wagonów Twindexx Vario (11 wagonów sterowniczych i 26 doczepnych). Wagony środkowe zostały dostarczone w sierpniu 2008 roku, a sterownicze w grudniu 2008 roku. W Polsce, wagony środkowe mają oznaczenie serii „Bpz”, a wagony sterownicze mają oznaczenie „ABpbdzf”.

Opracował Karol Placha Hetman