Słupsk 2024-08-27

Stacja kolejowa Słupsk.

Współrzędne geograficzne: 54.467N 17.016E. Elewacja 22 m (72 ft).

Słupsk to jest miasto na prawach powiatu w północnej Polsce, w województwie pomorskim. Jest siedzibą władz powiatu słupskiego oraz gminy Redzikowo. Geograficznie leży na Pobrzeżu Koszalińskim, nad rzeką Słupią, około 18 km od wybrzeża Morza Bałtyckiego. Miasto otaczają liczne lasy i tereny zielone, co nadaje mu charakterystyczny krajobraz. Słupsk to jest dawna siedziba książąt pomorskich, czyli Gryfitów.

Stacja kolejowa Słupsk została otwarta w dniu 1 lipca 1869 roku, czyli w czasach pruskich. Słupsk nosił wówczas pruską nazwę Stolp. Linię kolejową doprowadzono od strony Koszalina. Obecnie stacja położona jest niemal w centrum miasta, przy ulicy Hugona Kołłątaja 32. Stacja usytuowała jest na kierunku południkowym i jest bardzo rozciągnięta na swojej długości (4 200 m). Na południu głowica rozjazdowa rozpoczyna się od przystanku osobowego Kobylnica Słupska i przy ulicy Wincentego Witosa. Na północy, głowica rozjazdowa kończy się przy wiaduktach nad ulicą Grunwaldzka – Księcia Józefa Poniatowskiego. Część osobowa stacji Słupsk zamyka się pomiędzy ulicami; Aleja 3 Maja oraz Juliana Tuwima.

Przez stację Słupsk przebiegają linie: LK Nr 202 Gdańsk Główny – Stargard. LK Nr 405 Piła Główna – Ustka. Obie linie się tutaj krzyżują. Były także LK Słupsk – Budowo oraz LK Słupsk – Cecenowo. Na stacji zatrzymują się wszystkie pociągi pasażerskie. W 2017 roku, stacja obsłużyła rekordową liczbę podróżnych; 2 520 000 osób. Pandemia chińskiego wirusa spowodowała znacznie ograniczenia w podróżowaniu osób. Rekord został pobity w 2023 roku, liczbą 2 600 000 pasażerów.

Historia stacji Słupsk.

W dniu 1 lipca 1869 roku, uruchomiono pierwsze połączenie kolejowe pomiędzy miastami Koszalin – Słupsk. Wówczas stacja w Słupsku była zlokalizowana wsród szczerych pól. Z centrum miasta do stacji doprowadzono reprezentacyjną ulicę Bahnhof Straße (Dworcowa), która została obsadzona drzewami. W 1910 roku, do stacji kolejowej, ulicą Dworcową (obecnie ulica Wojska Polskiego) uruchomiono tramwaj elektryczny.

Następne połączenia kolejowe uruchomiono; We wrześniu 1870 roku, do Gdańska. W 1878 roku, do Piły i Ustki. W 1894 roku, do Dębnicy Kaszubskiej (w 1906 roku, LK została przedłużona do Budowa). Były także odcinki wąskotorowe do Smołdzina i Cecenowa, które w okresie 1913-1933, zostały przekute na normalnotorowe. Słupsk był ważnym węzłem kolejowym. Szczególną popularnością cieszyło się połączenie Słupsk – Ustka – Słupsk, które miało charakter handlowy i turystyczny.

Pierwszy tymczasowy dworzec był tak zwany „Mały dworzec”, który znajdował się na terenie późniejszych warsztatów kolejowych (ZNTK). 

W 1869 roku, oddano do eksploatacji dworzec, który był obiektem reprezentacyjnym. Był to budynek trój-bryłowy. Centralnie była umieszczona jednokondygnacyjna hala dworcowa, w której umieszczono kasy biletowo-bagażowe, poczekalnię i restaurację dla pasażerów Klasy 1. Centralne wejście zostało zadaszone. Po bokach dobudowano dwa skrzydła dwukondygancyjna, gdzie umieszczono pomieszczenia służbowe i mieszkania dla zawiadowcy i restauratora. Do budynku dobudowano kolejne budynki, gdzie umieszczono między innymi spedycję i telegraf, a nieco później centralę telefoniczną. Zdobne były gzymsy i narożniki, które zakończone były małymi, czworokątnymi wieżyczkami. Był to typowy styl pruski. Plac dworcowy miał nawierzchnię brukowaną kamieniami polnymi. Wyznaczono miejsca dla postoju dorożek, a parę lat później samochodów.

Należy pamiętać, że stacja kolejowa w Słupsku miała także tory kolejki wąskotorowej, która obsługiwała lokalne firmy, a także ruch osobowy.

W 20-latach XX wieku, (około 1924 roku) zbudowano nową lokomotywownię, którą wzorowano na lokomotywowni w Pile. Lokomotywownia miała kształt wachlarza, 24 stanowiska i dwie obrotnice. W 50-latach XX wieku, lokomotywownia została przystosowana do obsługi lokomotyw spalinowych. Słupska lokomotywownia częściowo spłonęła w początkach XXI wieku, a potem została rozebrana.

W marcu 1945 roku, do Słupska wkroczyła armia sowiecka. Oddziały „trofiejne” rozebrały linie kolejowe do Smołdzina i Budowa, a także drugi tor na obecnie LK Nr 202, na odcinku Słupsk – Lębork. Sowieci zniszczyli także dworzec, który nigdy nie został odbudowany. W dniu 27 maja 1945 roku, PKP uruchomiło pierwsze połączenie Słupsk – Lębork, a w czerwcu 1945 roku, pojechały pociągi do Ustki, Piły i Koszalina.

Od 60-lat XX wieku, nad stacją była kładka dla pieszych, którą można było dojść do peronów. W 80-latach XX wieku, z uwagi na jej stan techniczny i mały potok pieszych, kładka została rozebrana.

W 1975 roku, w Słupsku utworzono Dyrekcję Rejonową Kolei Państwowych, przekształconą w 1983 roku, w Rejon Przewozów Kolejowych, a w 1991 roku, w Zakład Przewozów Pasażerskich.

W czasach PRL rolę dworca przez wiele lat pełnił mało reprezentacyjny budynek, jednokondygnacyjny, podpiwniczony przy ulicy Hugo Kołłątaja 37, który istnieje do chwili obecnej (2024 rok).

Dopiero u schyłku PRL rozpoczęto budowę nowego dworca, który został oddany do użytku w 1991 roku. Dworzec charakteryzował się ładną elewacją, która składała się z ośmiu bogato przeszklonych, wystających graniastosłupów. Dolna kondygnacja była obłożona piaskowcem i miała dwa reprezentacyjne wejścia, wyposażone w automatyczne drzwi wejściowe. Dodatkowo był tutaj bar, dwa biura podróży, placówka banku, bankomat. We wnętrzu była przestronna hala dworcowa, z ośmioma kasami biletowymi i poczekalnią. We wnętrzu była także antresola gdzie znajdowały się lokale handlowe i usługowe. Na antresolę prowadziły schody. W hali dworcowej były schody, które prowadziły do tunelu i na perony. Od strony peronów elewacja dworca była taka sama, tylko bez punktów usługowych. Od strony południowej do dworca przylegał biurowiec, w którym funkcjonowało: Centrum Edukacji Kadr, Szkoła Policealna, Policealna Szkoła Medyczna.

Przez wiele lat na stacji osobowej w Słupsku były trzy perony, ale Peron 3 był przedłużeniem Peronu 2, jako peron czołowy i obsługiwał wyłącznie pociągi odjeżdżające w kierunku stacji Ustka. Łącznie było 5 krawędzi peronowych, przy torach nr: 8, 1, 3, 9, 11. Taki stan był do 2022 roku, kiedy rozpoczęto remont.

Dojście na perony i do budynku dworca zapewniał tunel pasażerski. 

Elektryfikacja stacji Słupsk nastąpiła w 1988 roku. W tym czasie, większość semaforów kształtowych wymieniono na semafory świetlne, ale i tak część semaforów kształtowych pozostała.

Od 90-lat XX wieku, trwała systematyczna likwidacja połączeń kolejowych, linii kolejowych, a nawet stacji. Ta polityka dotknęła także węzeł Słupsk. Znaczna część infrastruktury stacji została rozebrana. W 1997 roku, ZNTK zostały zamknięte. Po 2000 roku, lokomotywownia została przejęta przez Zakład Taboru w Gdyni, co oznaczało jej likwidację. Po paru latach ich budynki zostały rozebrane. W tym miejscu, postawiono germański hipermarket sieci Kaufland. W 2003 roku, rozebrano zabytkową lokomotywownię i dwie wieże wodne. Dwie z trzech wież wodnych rozebrano w 2009 roku. W trzeciej wieży, położonej w pobliżu samego dworca i dawnych ZNTK, obecnie działa bar piwny. W 1999 roku, rozwiązano Zakład Przewozów Pasażerskich. W 2008 roku, działały tylko warsztaty naprawcze wagonów przy ulicy Grunwaldzka.

W 2009 roku, kiedy likwidacja PKP miała swój kolejny rozdział, Warszawa zdecydowała o pozbawieniu Słupska połączeń dalekobieżnych, między innymi z Warszawą i Poznaniem. Protesty mieszkańców i rajców miasta powstrzymały ten proces. Sytuację uratowały Przewozy Regionalne, które w 2007 roku, uruchomiły dodatkowe pociągi na trasie Trójmiasto – Słupsk. Chociaż były przerwy i pociągi nie kursowały na odcinku Lębork – Słupsk, na przykład w 2017 roku. W 2015 roku, Koleje Mazowieckie uruchomiły połączenie na trasie Warszawa – Słupsk – Ustka. Niestety, to połączenie jest wykonywane tylko w okresie letnim.

W dniu 15 kwietnia 2024 roku, rozpoczęto rozbiórkę dworca z 1991 roku. W sierpniu 2024 roku, po dworcu nie było już śladu. W tym miejscu, ma powstać nowy dworzec, bardziej dostosowany do obecnych potrzeb podróżnych. Przewidziany termin oddania nowego dworca do użytku to 2026 rok.

W 2022 roku, ruszyły także prace nad przebudową całego układu torowego w Słupsku. Jest to związane między innymi z pracami nad położeniem drugiego toru na LK Nr 202. Całkowicie przebudowano wiadukt kolejowy nad ulicą Szczecińska. Stacja Słupsk jest wyposażona w mechaniczne urządzenia sterowania ruchem kolejowym. Na stacji są aż cztery głowice rozjazdowe sterowane z czterech nastawni; Sp-1, Sp-3, Sp-4, Sp-5. W związku z przebudową stacji zostanie tutaj utworzone Lokalne Centrum Sterowania. Tory wąskotorowe nie wykorzystywanej kolei wąskotorowej w północnej części miasta zostały rozebrane, na wskutek rozpoczęcia budowy parku wodnego „Trzy Fale – Słupsk”.

W sierpniu 2024 roku, ze stacji Słupsk odjeżdżało 73 pociągi pasażerskie i można było dojechać do: Białystok, Bielsko-Biała Główna, Bydgoszcz Główna, Chojnice, Darłowo, Elbląg, Gdańsk Główny, Gdynia Główna, Katowice, Kołobrzeg, Koszalin, Kraków Główny, Lębork, Lublin Główny, Łódź Fabryczna, Miastko, Olsztyn Główny, Poznań Główny, Przemyśl Główny, Szczecin Główny, Szczecinek, Tczew, Ustka, Ustka Uroczysko, Warszawa Zachodnia, Wrocław Główny.

Prace modernizacyjne w węźle kolejowym Słupsk.

W kwietniu 2024 roku, poinformowano, że; Koszt wszystkich inwestycji kolejowych w węźle Słupsk i na odcinku Lębork – Słupsk (47 km) wyceniono na 1,8 miliarda złotych. Prace na stacji Słupsk oraz na odcinku LK Nr 202 Słupsk – Lębork to jedna z największych inwestycji PLK S.A. w województwie pomorskim. Na stacji Słupsk przebudowane zostaną całkowite perony. W przebudowie jest także przejście podziemne, z którego na każdy peron będą prowadzić windy, które ułatwią dostęp do kolei osobom o ograniczonych możliwościach poruszania się i podróżnych z rowerami lub większym bagażem. Zamontowany zostanie nowoczesny system informacji pasażerskiej, który ułatwi orientację na stacji, a wyświetlacze poinformują o przyjazdach i odjazdach pociągów. Rozpoczęła się budowa nowego budynku nastawni dla lokalnego centrum sterowania Słupsk. Prace obejmą także przebudowę mostu na Słupi oraz 3 wiaduktów kolejowych na terenie miasta.

Prace wiążą się z ograniczeniami w ruchu kołowym i pieszym. Kierowcy muszą poruszać się objazdami. Dla pieszych uruchomiono tymczasowo przejście od strony ulicy Marii Konopnickiej, w poziomie torów kolejowych. Pociągi mają tam ograniczenie do 20 km/h. Tym przejściem można dojść do nowego dworca autobusowego przy ulicy Towarowej.

W marcu 2024 roku, zaczął funkcjonować Dworzec Tymczasowy umieszczony w byłym biurowcu z wejściem od strony zachodniej. Na parterze budynku znajdują się poczekalnia, kasy biletowy oraz toalety. Cały obiekt jest dostępny dla osób z ograniczoną możliwością poruszania się. Droga do tymczasowego dworca oraz na remontowane perony została oznakowana za pomocą specjalnych tablic w żółto-czarnej kolorystyce.

Zmiany w Słupsku nie dotyczą tylko systemu kolejowego, ale także komunikacji autobusowej. Przez wiele lat, przy ulicy Hugona Kołłątaja 15 funkcjonował dworzec autobusowy. Dworzec miał aż 18 stanowisk peronowych dla autobusów. Władze miasta zdecydowały o budowie nowego dworca, który został ulokowany bliżej dworca kolejowego. Pod budowę nowego dworca autobusowego wyznaczono tereny po zachodniej stronie stacji kolejowej. Tereny te były kolejowe, ale już przez PKP nie używane. Dworzec powstał przy ulicy Torowa, w ciągu kilkunastu miesięcy i został oddany do eksploatacji w 2022 roku. W budynku dworcowym wykorzystano elementy architektury byłego magazynu kolejowego. Magazyn nie był wpisany na listę zabytków, ale jego ściany z pruskiego muru, miały swój urok. Przeniesienie dworca autobusowego znacznie odciążyło zatłoczone centrum miasta, a nowy układ drogowy, po zachodniej stronie stacji kolejowej, sprzyja sprawniejszej komunikacji autobusowej.

Nowy dworzec.

Nowy dworzec to będzie budynek, który ma symbolizować bramę do miasta. Na elewacji będą skośne podziały, które zostaną wykończone ceramicznymi płytami w kolorze ceglanym. Jedne płyty będą matowe, a drugie będą z połyskiem. Uzupełnieniem będzie oświetlenie rozmieszczone w elewacji. We wnętrzu, północna strona budynku będzie przeznaczona dla obsługi podróżnych. Wejście do niej będzie z przejściowego pasażu. Hala dworca będzie posiadała dwie kondygnacje połączone ze sobą schodami i windą. Wewnętrzna kolorystyka będzie biało-szara, uzupełniona listwami w kolorze jesionu. Sufity hali będą wykonane z drewna. Na pierwszej kondygnacji będą lokale użytkowe. Na drugiej kondygnacji będą; kasy biletowe, toalety, poczekalnia z niewielkim kącikiem dla dzieci. W części południowej będą lokale handlowe i gastronomiczne. Trzecią kondygnację dworca zajmie Straż Ochrony Kolei. Na dachu dworca zostanie umieszczone logo PKP i napis Dworzec Kolejowy, a po przeciwnej stronie napis Dworzec Słupsk. Informacja kolejowa będzie w postaci elektronicznych wyświetlaczy. Będą też gabloty z papierowymi informacjami odjazdu i przyjazdu pociągów. Będą ławki z gniazdami do ładowania telefonów komórkowych.

Na placu dworcowym powstanie plac miejski z alejkami, zielenią oraz małą architekturą. Będzie on pochylony w kierunku pasażu dworca. Dla rowerów będzie wiata rowerowa dla 30 rowerów. Zostanie zbudowany także parking na około 70 samochodów, z kilkoma miejscami dla inwalidów i stacjami do ładowania aut elektrycznych. Przy placu dworcowym będą miejsca dla przystanków autobusowych, postój TAXI i zatoka kiss&ride.

Przebudowany będzie także znajdujący się w sąsiedztwie budynek biurowy. Zostanie on ocieplony oraz zmieni się jego wygląd. W dolnej części elewacja nawiąże do koloru nowego dworca, natomiast na wyższych kondygnacjach będzie wykończona matowymi i połyskującymi płytami ceramicznymi w kolorze białym.

Łączny koszt inwestycji to 55,5 milionów złotych. Inwestorem są Polskiej Koleje Państwowe S.A. Wykonawcą prac budowlanych Budimex S.A., a projekt budowy nowego dworca opracowała pracownia Studium Sp. z o.o.

Nowe perony.

Zmianie ulegnie cała równia stacyjna. Powstaną nowe trzy perony wyspowe i 6-krawędzi peronowych. Peron 3 będzie przeznaczony dla pociągów rozpoczynających i kończących bieg w Słupsku. Perony będą wyższe z krawędziami z prefabrykowanych płyt z żółtymi liniami ostrzegawczymi i ścieżkami prowadzącymi oraz z guzikami dla osób niewidomych i niedowidzących. Pozostała nawierzchnia peronów będzie wykonana z kostki brukowej. Na peronach będą nowe wiaty, ławki i mała architektura. Zostanie zainstalowany nowoczesny system informacji pasażerskiej. Zabytkowe pawilony zostaną odrestaurowane. Pozostaną również stare, przedwojenne, żeliwne, nitowane podpory wiat. Dojście do peronów, dworca kolejowego i dworca autobusowego zapewni przebudowany tunel. Do dyspozycji pasażerów będą schody i windy. W ramach inwestycji zostanie wymienionych 40 km torów. Przebudowę stacji w Słupsku wykonuje firma Torpol, a LK Nr 202 firma Intercor.

Opracował Karol Placha Hetman