Stacja kolejowa Lublin Główny.

Współrzędne geograficzne; 51.228 N 22.562E. Elewacja 173 m (567,59 ft). Adres: Plac Dworcowy 1, 20-408 Lublin.

Miasto Lublin.

Osada Lublin powstała w VI wieku, na szlaku handlowym; Morze Czarne – Morze Bałtyckie. Lublin historycznie należy do Małopolski. W okresie X-XV wiek, dużą rolę odgrywały kontakty z Sandomierzem, który był centrum Małopolski Północnej. Prawa miejskie Lublinowi zostały nadane w dniu 15 sierpnia 1317 roku. W wyniku Trzeciego Rozbioru Polski Lublin znalazł się w zaborze austrio-węgierskim. Następnie miasto było w Księstwie Warszawskim, a później w Królestwie Polskim. Dużą rolę w rozwoju Lublina odegrała budowa Kolei Nadwiślańskiej.

Obecna powierzchnia miasta Lublin wynosi 147,45 km 2. Populacja miasta wynosi 331 243 mieszkańców (2023 rok), co daje mu ósme miejsce w Polsce. Odległość z Lublina do miast: Zamość wynosi 86 km, Dorohusk wynosi 95 km, Sandomierz wynosi 114 km, Radom wynosi 114 km, Warszawa wynosi 170 km, Rzeszów wynosi 177 km, Kraków wynosi 334 km. Lublin jest stolicą Województwa Lubelskiego i leży we wschodniej Polsce. Do granicy z Ukrainą jest 95 km.

Kolej Nadwiślańska.

Kolej Nadwiślańska to historyczna linia kolejowa w Polsce, zbudowana w drugiej połowie XIX wieku, czyli w czasie Polski Rozbiorowej. Nadwiślańska linia kolejowa odegrała ważną rolę w rozwoju transportu w makro regionie. Kolej Nadwiślańska została uruchomiona w 1877 roku i była jedną z kluczowych inwestycji kolejowych na terenach Królestwa Polskiego pod zaborem moskiewskim. Głównym celem powstania linii był wojskowy transport pomiędzy fortami; Dęblin, Warszawa i Modlin z twierdzami Wołynia. Linia w czasach zaborów miała strategiczne znaczenie militarno-logistyczne, ułatwiając przemieszczanie wojsk i sprzętu. W drugiej kolejności, linia miała poprawić połączenia transportowe w regionie i umożliwić bardziej efektywny przewóz towarów oraz pasażerów.

Pisząc Warszawa to dokładnie chodzi nam o Pragę, a obecnie to jest stacja Warszawa Wschodnia Osobowa.

Początkowo linia łączyła Mławę z Kowlem, przebiegając przez takie miasta jak; Warszawa, Dęblin, Lublin, Chełm, Rejowiec i Włodawa. Mało tego, stacja Iwanogród (Dęblin) od samego początku była stacją węzłową. W późniejszym okresie trasa została przedłużona i zmodyfikowana, obejmując linie odgałęźne. Linia umożliwiała transport produktów rolnych, surowców oraz towarów przemysłowych. Linia była wyposażona w infrastrukturę niezbędną do obsługi dużych przepływów towarowych i pasażerskich, w tym stacje, dworce, bocznice, wieże wodne, lokomotywownie, magazyny oraz mosty. Trasę tą uzupełniła odnoga z Dęblina do Brześcia Litewskiego poprowadzona przez Łuków oraz szlak Lublin – Łuków.

Początkowo Kolej Nadwiślańska była zbudowana zgodnie z szerokotorowym standardem moskiewskim (1524 mm), ale później część linii została przekuta na europejski standard normalnotorowy (1435 mm). W czasie, kiedy trwała wielka wojna światowa i front przesuwał się na wschód, germańcy przekuli tor na normalnej szerokości. Jeszcze, pod koniec drugiej wojny światowej, moskale ponownie próbowali przekuć tory na szerokie.

W okresie międzywojennym oraz po drugiej wojnie światowej linia była wielokrotnie modernizowana i przekształcana, aby sprostać rosnącym potrzebom transportowym. Przede wszystkim dokonano elektryfikacji prądem 3 kV DC, na całym odcinku, który jest obecnie na terenie Polski.

Współcześnie trasa dawnej Kolei Nadwiślańskiej jest ważnym elementem Polskiej sieci kolejowej, chociaż funkcjonuje pod innymi nazwami i jest zarządzana przez współczesne przedsiębiorstwa kolejowe. Modernizacje infrastruktury kolejowej, w tym elektryfikacja i automatyzacja, poprawiły efektywność i komfort podróżowania na tych trasach. Kolej Nadwiślańska była więc kluczowym projektem, który przyczynił się do rozwoju ekonomicznego i infrastrukturalnego regionów, przez które przebiegała, a jej dziedzictwo jest nadal widoczne w polskim systemie kolejowym.

Węzeł kolejowy Lublin.

Dzięki kolei Lublin szybko rozrósł się i nabrał charakteru przemysłowego. Zmienił się także jego kształt urbanistyczny. W czasie wielkiej wojny światowej oraz drugiej wojny światowej Lublin był ofiarą rabunkowej gospodarki wszystkich okupantów z germańcami i moskalami na czele.

Zarówno w okresie Drugiej Rzeczypospolitej jak i po drugiej wojnie światowej Lublin dynamicznie się rozwinął. W okresie 50/60-lat XX wieku, liczba mieszkańców wzrosła trzykrotnie. Lublin stał się ważnym ośrodkiem szkolnictwa wyższego, zbudowano szereg zakładów pracy i nowe osiedla mieszkaniowe. Miasto Lublin rozwijało się jako ośrodek nauki, kultury, turystyki, sportu, rekreacji, usług i przemysłu. W 2012 roku, uruchomiono Port Lotniczy Lublin. W ostatnich latach, Lublin otrzymał dobre połączenie drogowe, dzięki Drodze Ekspresowej S19; Via Carpatia imieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego oraz Drogi Ekspresowej S17. Obok dworca kolejowego Lublin Główny w 2024 roku, oddano do użytku nowy duży dworzec autobusowy.

W okresie 1877-1916, dworzec kolejowy był nazywany Lublin, ale pisany cyrylicą Люблин. W Okresie 1916-2019, dworzec był nazwany Lublin, a od 2019 roku, otrzymał nazwę Lublin Główny. Stacja Lublin Główny nosi imię „Lubelskiego Lipca 1980”, która przypomina walkę robotników i narodu Polskiego przeciw komunistom. Dworzec Lublin w 1974 roku, został wpisany do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków pod numerem 81. Budynek ostatni remont przeszedł w okresie 1996-2004.

Według klasyfikacji PKP stacja Lublin Główny ma najwyższą kategorię Premium. Stacja znajduje się na południe od Starego Miasta, przy placu Dworcowym, na granicy dzielnic; Za Cukrownią i Dziesiąta. Przy stacji znajduje się Urząd Pocztowy Lublin 2 oraz nowy Dworzec autobusowy. Obok dworca autobusowego jest działka na której tymczasowo były przystanki busów prywatnych przewoźników. Prawdopodobnie na tym terenie zostanie zbudowana galeria handlowa. Pierwsze decyzje podjęto w lutym 2024 roku. Inwestycja ma obejmować między innymi działki u zbiegu ulic; Stadionowej i Lubelskiego Lipca ’80.

Przy placu dworcowym stoi charakterystyczny budynek z czerwonej cegły, który znajduje się pomiędzy dworcem kolejowym, a nowym dworcem autobusowym. Adres Apteka 20-406 Lublin ulica Gazowa 2. Budynek powstał z końcem XIX wieku, jako dom handlowy. Następnie była w nim apteka. Obecnie (2024 rok) budynek nie jest użytkowany.

Stacja Lublin Główny obsługuje 1 825 000 pasażerów w ciągu roku (dane z 2021 roku). W Lublinie mieszczą się następujące sekcje kolejowe: Przewozy Regionalne, PKP InterCity i PKP Cargo.

Historia stacji kolejowej Lublin Główny.

Dyskusja odnośnie lokalizacji stacji kolejowej w Lublinie trwała ponad 10 lat. Wynikało to głównie z machiny administracyjnej państwa moskiewskiego, ale także ze spierania się lokalnych fabrykantów. Zasadniczo były brane pod uwagę dwie lokalizacje. Jedna z północnej strony miasta, w rejonie wsi Ponikwoda. Druga lokalizacja z południowej strony miasta, na terenie dzielnicy Za Cukrownią i Bronowice, a poprawnie na terenie historycznej osady Piaski i osady (folwarku) Bronowice. Piaski, ulokowane są bezpośrednio w dolinie Bystrzycy. Tu pozyskiwano piasek i torf. Historyczne centrum osady Piaski położone było w widłach Bystrzycy i Czerniejówki, na płaskiej równinie zbudowanej z piasków rzecznych. Osada Piaski aspirowała do bycia miasteczkiem.

W 1863 roku, podczas obrad Rządu Gubernianego w Lublinie, inżynier Gubernii Feliks Bieczyński przedstawił argumenty za ulokowaniem stacji na południe od miasta, na gruntach Piaski i Bronowice. Dzielnica Piaski miała początkowe cechy małego miasteczka, a teren na którym zbudowano dworzec był jego rynkiem. Teren ten został doceniony, jako fragment naturalnego korytarza pod budowę drogi żelaznej Warszawa – Kowel (Kolej Nadwiślańska). Gubernia Lubelska istniała w okresie 1837-1915.

Teren ten dobrze nadawał się na fundowanie nowych zakładów przemysłowych. Pierwsze zakłady powstały tutaj już wcześniej, przed zbudowaniem linii kolejowej. Jednym z nich była Fabryka Machin i Odlewnia Żelaza, założona w 1874 roku, przez Mieczysława Wolskiego i Mieczysława Łabęckiego. Fabryka mieściła się w obiektach pomiędzy ulicami: 1 Maja, dawniej zwaną ulicą Foksal a ulicą Wolską. Produkowano tu odlewy żeliwne, a na ich bazie wytwarzano nowoczesne wówczas maszyny rolnicze, między innymi; kieraty, młocarnie i sieczkarnie. Był to duży kompleks fabryczny, który po drugiej wojnie światowej został znacjonalizowany.

W pobliżu rzeki Czerniejówki w 1874 roku, fundowana została również garbarnia braci Domańskich. Po drugiej wojnie światowej, na bazie należących do niej obiektów utworzono Lubelskie Zakłady Przemysłu Skórzanego, które przekształcono następnie w przedsiębiorstwo o nazwie „Protektor”. Elementem tego kompleksu jest pałac dawnych właścicieli, zachowany do dzisiaj w dobrym stanie, stojący przy ulicy Władysława Kunickiego 24, poprzednio ulica Bychawska.

W 1899 roku, fundowana została kolejna fabryka o rolniczym profilu produkcji. Była to Fabryka Maszyn Rolniczych i Odlewnia Żelaza, będąca w posiadaniu Roberta Moritza. W 1947 roku, fabryka została upaństwowiona i połączona z zakładami M. Wolskiego, w jeden duży zakład, o nazwie Lubelska Fabryka Maszyn Rolniczych. W 1991 roku, produkcja została przeniesiona do nowych obiektów w dzielnicy Wrotków, a firma przekształciła się w spółkę akcyjną „SIPMA”.

Również na terenie Bronowic, pomiędzy linią kolejową i drogą w kierunku Zamościa fundowana została inna fabryka z branży maszynowej, która do historii przeszła jako Pierwsza Polska Wytwórnia Samolotów. Fabryka została założona przez Emil Plage i Teofil Laśkiewicz w 1899 roku. Początkowo produkowała urządzenia dla browarni, gorzelni i krochmalni. Następnie profil produkcji rozszerzono o kotły parowe dla okrętów. Produkcja samolotów rozpoczęła się w 1920 roku i trwała aż do 1939 roku, przy czym w 1935 roku, fabryka została znacjonalizowana. Przy fabryce funkcjonowało lotnisko trawiaste. W czasie okupacji germańskiej, fabryka została przekształcona w sortownię zagrabionych przedmiotów obywateli Polskich. Po wojnie na bazie ocalałych budynków utworzono Lubelskie Zakłady Naprawy Samochodów.

Interesujący nas teren stała się miejscem lokalizacji wielu zakładów przemysłowych, zwłaszcza po zbudowaniu linii kolejowej. Były to duże inwestycje należące także do branży spożywczej, a wśród nich: cukrownia, krochmalnia i fabryka wódek. Dwa ostatnie zakłady funkcjonują do dzisiaj. Cukrownia zaprzestała swojej produkcji w 2010 roku, kiedy Unia Europejska narzuciła limity produkcji cukru w Polsce. W najbliższym otoczeniu fabryk powstały robotnicze osiedla mieszkaniowe.

Na uwagę zasługuje również gazownia, oddana do użytku w 1880 roku. Wybudowana w pobliżu dworca PKP była jedną z pierwszych gazowni w Królestwie Polskim. Dzięki jej funkcjonowaniu Lublin jeszcze w XIX wieku, otrzymał oświetlenie gazowe, tak jak Warszawa i Łódź. Po wielu modernizacjach, gazownia działała aż do 1970 roku. Z całego kompleksu fabrycznego do dziś pozostał tylko jeden budynek i zarys fundamentów zbiornika na gaz. Była także rzeźnia miejska która funkcjonowała w okresie 1888-1915 roku.

Ważniejsze zakłady produkcyjne w dzielnicy Piaski i Bronowice; Wapienniki – 1855. Młyn Kośmińskiego – 1861 rok. Fabryka Narzędzi Rolniczych Wolskiego – 1874 rok. Garbarnia Domańskich – 1874 rok. Gazownia – 1879 rok. Rzeźnia miejska – 1888 rok. Młyn Parowy – 1890 rok. Zakłady Mechaniczne Plagę i Laśkiewicz – 1899 rok. Cementownia „Firlej” – 1894 rok. Skład Nafty Braci Nobel – 1896 rok. Fabryka Maszyn Rolniczych Moritza – 1899 rok. Fabryka alkoholi – 1901 rok. Drożdżownia – 1905 rok. Fabryka Carbo-Lumen – 1909 rok. Fabryka Eternitu – 1912 rok. Elektrownia – 1927 rok.

Oprócz tego, rozwój kolei doprowadził do powstania wielu gospód, gdzie oferowano dobre i tanie noclegi oraz posiłki. Powstały także nowe karczmy, gdzie można było się zabawić po ciężkej pracy. Wzrost liczby mieszkańców doprowadził do założenia nowych piekarni, cukierni, zakładów fryzjerskich i innych.

W miejscu gdzie Czerniejówka uchodzi do rzeki Bystrzyca to było najlepsze miejsce dla przeprawy przez rzekę. Obecnie u zbiegu ulicy Zamojskiej i Fabrycznej. W XVIII wieku, zbudowano tutaj drewniany most, który w 1909 roku, zastąpiono mostem żelbetonowym. Jego konstrukcja przetrwała do czasów obecnych i jako zabytek techniki podlega ochronie. Ostatnia renowacja w 2011 roku, przywróciła mu dawny blask. W innych miejscach, szerokość łożyska doliny Bystrzycy wynosi 700 – 1 000 m, co powodowało ograniczenia w inwestycjach. Dopiero rozwój techniki budowlanej z początkiem XX wieku, pozwolił częściowo znieść tę barierę. W efekcie dzielnica Piaski i Bronowice w 1916 roku, zostały włączone w granice administracyjne Lublina.

Dworzec w Lublinie zaprojektował Witold Lanci, budowniczy Towarzystwa Kolei Nadwiślańskiej. Przetarg na budowę stacji Lublin wygrali przedsiębiorcy; Frumkin, Gwozdiew oraz Żurawlew. Budowę Kolei Nadwiślańskiej w Lublinie rozpoczęto w dniu 10 sierpnia 1875 roku. Na przedmieściu Piaski w Lublinie rozpoczęto pierwsze roboty ziemne. Przeszło 200 robotników pracowało na budowie. Do marca 1977 roku, zbudowano wszystkie mosty, przepusty i przejazdy kolejowe oraz tory do stacji w Lublinie od strony zachodniej. Przeprowadzono konieczne testy i pierwsze przejazdy lokomotyw parowych z krótkimi składami towarowymi, które miały cztery wagony. Stacja została oficjalnie otwarta w dniu 30 sierpnia 1877 roku. Przed dworcem zamontowano fontannę, pierwszą w Lublinie i kilka klombów kwietnych. Zrobiono nasadzenia drzew, które zostały przekazane nieodpłatnie przez ogrodników i sadowników. W lokalnej prasie ukazało się wiele artykułów, w których podkreślano wagę tego wydarzenia. Warto wspomnieć, że w dniu otwarcia nad Lublinem przeszła straszna burza z gradem, która o godzinę przesunęła rozpoczęcie imprezy. Na uroczyste otwarcie przyszło tysiące mieszkańców, którzy bacznie obserwowali budowę żelaznej drogi. W tym czasie, Lublin liczył 27 tysięcy mieszkańców.

Funkcjonowanie kolei doprowadziło do ustawienia zegarów w Lublinie zgodnie z chronometrem na kolei. Zegar na ratuszu i zegar na budynku pocztowym ustawiono na czas kolejowy. Podobnie uczynili proboszczowie z zegarami kościelnymi.

Tuż po otwarciu stacji urządzono w dworcu punkt sanitarny, który zajął się rannymi żołnierzami, których przywożono pociągami z Bałkanów z toczącej się tam wojny. Żołnierzy po opatrzeniu i segregacji kierowano do lazaretów. Funkcjonowała także żandarmeria kolejowa, która aresztowała osoby zatrzymane na stacji za przestępstwa i wykroczenia. Pomieszczenia żandarmerii znajdowały się w lewym skrzydle dworca, a następnie w osobnym drewnianym baraku.

Tereny na północny-zachód od linii kolejowej zostały rozparcelowane i w pierwszej dekadzie XX wieku, sprzedane przez kolejnego właściciela Bronowic, Henryka Sachsa. Na części gruntów sprzedanych przez Sachsa powstała zabudowa mieszkaniowa przeznaczona głównie dla robotników pracujących w sąsiednich zakładach przemysłowych. Nie było ogólnego planu zagospodarowania. Powstałe w wyniku parcelacji obszary zabudowy mieszkaniowej miały nieplanowany charakter. Były to głównie proste układy ulicowo-pasmowe. Jednakże często ich szerokość była nieregularna, co wskazuje na żywiołowy charakter obrotu nieruchomościami. Była to głównie zabudowa czynszowa, zbudowana z kamienia wapiennego z dodatkiem cegły. Większość budynków to domy dwukondygnacyjne. Ulice otrzymały drewniane chodniki oraz rynsztoki, bowiem dzielnica nie była skanalizowana. Ale także poprawiono granice administracyjne Lublina i przeniesiono niektóre rogatki miasta.

Budowa stacji w Lublinie doprowadziła do licznych zmian. Oświetlenie naftowe zamieniono na oświetlenie gazowe. Koncesję na budowę gazowni otrzymał inżynier Adolf Suligowski. Budowę gazowni rozpoczęto w 1882 roku. Na ulicach Lublina postawiono 238 lamp gazowych.

Szybko okazało się, że zbudowany dworzec jest za mały. Do Lublina przyjeżdżali nowi inwestorzy, kupcy, bezrobotni mężczyźni szukający pracy i inni. Ale także wiele osób podróżowało do Warszawy. W pociągach było dużo żołnierzy. W pociągach były trzy Klasy; 1, 2, 3. Przejazd pociągiem na szlaku Lublin – Warszawa, w tamtym czasie trwał 7 godzin. Pociąg jechał z prędkością do 35 wiorst na godzinę (w przeliczeniu 37,3 km//h).

Głównym bodźcem do rozbudowy dworca był projekt budowy szlaku Lublin – Łuków oraz Kolei Tomaszowskiej (Lublin – Bychawa – Szczebrzeszyn – Tomaszów i Bełżec). W okresie 1893–1894, przeprowadzono pierwszą rozbudowę dworca. Dobudowano skrzydło zachodnie, co powiększyło powierzchnię użytkową o około 100 m2. W parterowej przybudówce znalazło się miejsce dla gabinetu i kancelarii zawiadowcy stacji oraz telegrafu. Powiększono plac przed dworcem, aby zwiększyć ilość miejsca dla dorożek i furmanek. Plac został wybrukowany kamieniami polnymi, co zlikwidowało problem błota po opadach deszczu. Przebudowę przeprowadził w okresie 1893–1894, inżynier Jan Albrycht. Budynek dworca nie prezentował się już tak okazale, jak w dniu otwarcia. Zniknęły drzewa, trawniki i kwietne klomby. Plac dworcowy został otoczony budynkami czynszowymi od strony miasta i budynkami gazowni od strony zachodniej.

W dniu 28 marca 1898 roku, otwarto linię kolejową Lublin – Łuków, co umożliwiło dojazd do Brześcia i dalej na wschód. Podróż została skrócona, bo już nie jechano przez Iwanogród (Dęblin). Przebudowano także most na Bystrzycy, na którym ułożono już dwa tory i zwiększono prędkość pociągów na moście do 35 wiorst na godzinę.

Dzięki kolei, w okresie dziesięciu lat liczba mieszkańców podwoiła się i w 1910 roku, wynosiła przeszło 65 tysięcy mieszkańców. Zakładano nowe przedsiębiorstwa i fabryki. Miasto powiększyło się i rozbudowywało.

Stacja kolejowa Lublin w odrodzonej Polsce.

Pamietajmy, że dworzec ucierpiał zarówno podczas wielkiej wojny światowej jak i podczas drugiej wojny światowej. Okupanci, za każdym razem dostosowywali dworzec do swoich imperialnych potrzeb. Przebijali dodatkowe przejścia. Zmieniali przeznaczenia poszczególnych pomieszczeń.

W 1918 roku, Lublin wrócił do Odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej. Z trzech różnych zaborów systematycznie scalano kolej pod zarządem PKP. W okresie 1923-1925, dworzec został następny raz przebudowany. Autorem projektu był inżynier architekt Romuald Miller, naczelnik wydziału architektonicznego warszawskiej DOKP. Dworzec w Lublinie jest jednym z ładniejszych w obecnej Polsce. Obecną postać dworzec otrzymał w okresie 1923–1925, w wyniku gruntownej przebudowy bryły budynku i obniżenia elewacji placu dworcowego, o ponad jeden metr.

W 1967 roku, dworzec został następny raz odnowiony. W tym czasie, od strony placu dworcowego, na frontonie budynku zamontowano cyfrowy zegar z czerwonymi cyframi.

W dniu 10 listopada 1968 roku, do Lublina wjechał pierwszy elektryczny pociąg.

W dniach 16-19 lipiec 1980 roku, lubelscy kolejarze uczestniczyli w strajkach, które były buntem robotników przeciw nieudolnej władzy komunistów. Wydarzenia te zostały nazwane Lubelskim Lipcem 1980 roku. Robotnicze protesty upamiętnia „Krzyż kolejarskiej niedoli” stojący obok lokomotywowni, skonstruowany z białych szyn. W dniu 16 lipca 2023 roku, nadano stacji Lublin Główny imię „Lubelskiego Lipca 1980”. W ten sposób Lublin Główny został 13. dworcem w Polsce mającym swojego patrona.

W okresie 1984-1986, wykonano następny remont budynku dworcowego.

W okresie 2002-2004, przeprowadzono kolejny remont dworca. Dobudowano nową wschodnią część gmachu. Główna hala dworca mieści okienka kasowe, biletomaty, posterunek SOK, skrytki bagażowe, punkty gastronomiczne i stoiska handlowe. Skrytki bagażowe dostępne są całodobowo. Cennik: szafka duża 22 zł / 24h, szafka mała 18 zł / 24h, szafka typu golfowa 25 zł / 24h, szafka typu narciarska 22 zł / 24h. Do dyspozycji podróżnych są: kawiarnio – cukiernia, piekarnia, sklep artykułów spożywczych, bar sałatkowy i kanapkowy, punkt prasy i książki, sklepik z kosmetykami, bankomaty. W przejściu łączącym nową część z główną halą umieszczono poczekalnię. Toalety czynne są całą dobę, płatne 4 zł. W wybranych miejscach na terenie dworca jest możliwość korzystania z bezpłatnej sieci Wi-Fi (nazwa sieci: _PKP_WIFI). Podczas remontu zlikwidowano antresolę mieszczącą punkty usługowe. Z hali istnieje bezpośrednie wejście na Peron 1. Biletomaty przy dworcu są czynne całodobowo, dzięki czemu podróżni mogą bez problemu kupić bilet na swój następny przejazd. Na dworcu Lublin Główny znajdują się również pokoje dla matki z dzieckiem oraz dla osób niepełnosprawnych.

Tunel prowadzący pasażerów na Peron 2 i 3, powstał w 40-latach XX wieku. W 2012 roku, nastąpiło wydłużenie tunelu dla pasażerów, który stał się także tunelem dla mieszkańców, bo połączył obie strony miasta. Z południowej strony, wylot tunelu znajduje się na Skwerze imieniem Grażyny Chrostowskiej i ulicy Władysława Kunickiego.

Tunel pod torami ulicy Bychawska, a obecnie ulicy Władysława Kunickiego.

Z chwilą otwarcia stacji kolejowej w Lublinie, tory kolejowe przecięły ulicę Bychawska, obecnie ulica Władysława Kunickiego, która prowadzi do miejscowości Frampol i Biłgoraj. Jest to jedna z głównych ulic Lublina, przechodząca przez dzielnicę Dziesiąta. Przed drugą wojną światową nosiła nazwę ulica Bychawska. Po drugiej wojnie światowej nastąpiła zmiana nazwy, a nowym patronem ulicy został Władysław Kunicki (urodzony 12 czerwca 1872 roku, zmarły 5 stycznia 1941 roku) – nauczyciel, działacz samorządowy, polityk PPS i właściciel gimnazjum w Lublinie, mason.

Zwiększający się ruch kołowy, pieszy i ruch kolejowy powodował, że przejazd stawał się coraz bardziej niebezpieczny. Trzeba było pokonać kilka torów. Dochodziło do wielu wypadków, często ze skutkiem śmiertelnym. Dlatego przejazd powszechnie był nazywany „Przejazdem Śmierci”. Pierwsza próba zbudowania wiaduktu miała miejsce w chwili kiedy zbudowano linię kolejową w kierunku Chełma, w 90-latach XIX wieku. Do pierwszego projektu przystąpiono dopiero w 1911 roku. W 1915 roku, rozpoczęto wykopy. Jednak trwająca wówczas wielka wojna światowa przerwała te prace. Mało tego, wykonane już wykopy ponownie zasypano. Podobno z powodów militarnych. Dokumentacja została zniszczona, bo planów nigdy nie odnaleziono.

Do projektu budowy tunelu pod torami powrócono już w Odrodzonej Polsce w 1925 roku. Wykonanie projektu zlecono spółce Paszkowski, Próchnicki i S-ka. Odbioru obiektu został wykonany w dniu 2 października 1928 roku. Od tamtego czasu dzielnicę Dziesiąta nazywano „Za Tunelem”. Tunel jednak nie był pozbawiony wad, bo był często zalewany wodą deszczową. Z czasem z tym problemem się uporano. Nad tunelem przebiegało 6 torów. Długość tunelu wynosiła 83 m. Całkowita szerokość wynosiła 26 m. Tunel składa się z dwóch przęseł. Przęsła tunelu są postawione na 32 zdwojonych kolumnach w stylu doryckim.

Perony.

Peron 1 został znacznie wydłużony w kierunku wschodnim (w kierunku Chełma). Ta część peronu jest przeznaczona dla pociągów, które odjeżdżają do portu lotniczego i do Lubartowa. Peron 1A i Peron 1B mają tory zakończone kozłami oporowymi. Peron 1 obsługuje pociągi na torze Nr 52, który jest torem przelotowym. Tor obsługuje pociągi z kierunku wschodniego, dalekobieżne; Kijów, Zamość, Chełm, oraz pociągi z Warszawy. Z uwagi na długość peronu zatrzymują się tutaj długie składy. Peron 1A jest przy torze Nr 82 z kozłem oporowym. Stanowi on zachodnią część Peronu 1. Peron ten obsługuje pociągi z/do Lublina w kierunku Dęblina i Warszawy. Peron 1B jest przy torze Nr 54 i przylega do Peronu 1. W historii był to peron Poczty Polskiej. Peron obsługuje pociągi w kierunku wschodnim oraz do Portu Lotniczego Lublin.

Peron 2 jest peronem wyspowym. Dojście na peron zapewnia tunel dla podróżnych. Peron obsługuje głównie ruch dalekobieżny.

Peron 3 jest peronem wyspowym. Z uwagi na jego mniejszą długość obsługuje głównie pociągi regionalne, do stacji; Dęblin, Stalowa Wola, Rzeszów i Chełm. Po wieloletniej przerwie, od grudnia 2023 roku, stacja obsługuje pociągi do Łukowa.

Nowe perony na stacji Lublin Główny są wyższe, co ułatwia wsiadanie i wysiadanie z pociągów. Zamontowano nowe wiaty, które są szersze i dłuższe od poprzednich. Są nowe ławki i kosze na śmieci. Nowe oświetlenie zapewnia bezpieczny dostęp do wagonów także po zmroku. Osoby o ograniczonych możliwościach poruszania się mają zapewniony dostęp na perony dzięki windom. Dla osób niewidomych i niedowidzących są ścieżki prowadzące i linie ostrzegawcze z guzikami. W gablotach są informacje i rozkłady jazdy. Dużym brakiem na peronach jest brak Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej. Systemu nie było jeszcze w 2024 roku.

Stacja Lublin Główny 2024 rok.

Na stacji Lublin Główny jest wachlarzowa lokomotywownia, która miała 27 stanowisk. Obrotnica jest czynna. W swojej historii lokomotywownia obsługiwała lokomotywy parowe (do 1988 roku). W Lublinie stacjonowały głównie parowozy serii Pt47, Ty2 i Ol49 oraz lokomotywy spalinowe, głównie serii SU45, SU46, ST43, SM42. Aktualnie (2024 rok) lokomotywownia nie jest wykorzystywana. Pamiątką po parowozach są dwa nieczynne żurawie wodne. Na stacji jest wiele torów odstawczych, dla składów pasażerskich z wagonami. Na stacji działa także Sekcja PKP Energetyka Laboratorium Pomiarowe. Na terenie stacji jest także lokomotywownia prostokątna, dwu-stanowiskowa. Lokomotywownia należy do PolRegio Sekcja Utrzymania, która obsługuje głównie składy EZT i SZT.

Przy prostokątnej lokomotywowni stoi pomnik techniki w postaci parowozu Pt47-157, który został ustawiony w 1987 roku. Parowóz Pt47-157 wyprodukowany był w Zakładach Przemysłu Metalowego imieniem Hipolita Cegielskiego w Poznaniu w 1950 roku, z numerem fabrycznym 1415. Pojazd służbę rozpoczął w dniu 15 lipca 1950 roku, w Szczecinie. Parowóz skreślono z inwentarza w dniu 10 marca 1987 roku, w Lublinie. W pobliżu jest także kapliczka; Święta Katarzyna Aleksandryjska.

Stacja Lublin Główny jest wyposażona w semafory świetlne, które zostały zamontowane w 1968 roku. Ruch na stacji był kierowany przez trzy nastawnie: LbA (głowica zachodnia), LbB i LbC (po wschodniej stronie stacji). W okolicach wschodniej głowicy stacji zbudowano nowe Lokalne Centrum Sterowania. LCS uruchomiono w 2023 roku. Centrum obsługuje także stacje; Lublin Północny, Motycz, Sadurki i Nałęczów. Ruch towarowy w Lublinie jest obsługiwany głównie przez stację Lublin Tatary.

Tablice pamiątkowe; Z okazji 1. rocznicy przejęcia kontroli nad koleją przez kolejarzy lubelskich (1919 rok). Z okazji 1. rocznicy zorganizowania pierwszej DOKP w powojennej Polsce (1945 rok). Upamiętniająca kolejarzy węzła lubelskiego będących ofiarami walki z germańcami (1966 rok). Z okazji 10. rocznicy „Lubelskiego Lipca 80”. (1990 rok). Upamiętniająca pomoc kolejarzy lubelskich dla dzieci Zamojszczyzny (1995 rok).

Szlaki kolejowe Lublina.

Linia kolejowa Nr 7 Warszawa Wschodnia – Dorohusk, to jest dawna Kolej Nadwiślańska. Na terenie Polski ma długość 267,471 km. Linia jest dwutorowa na całej długości (poza odcinkiem od Wólki Okopskiej do granicy z Ukrainą) i w całości zelektryfikowana.

Linia kolejowa Nr 67 jest to linia łącząca stację Lublin Główny ze stacją Świdnik. Jest zelektryfikowana na całej długości. Ta linia kolejowa została otwarta w dniu 17 lipca 1877 roku w, ramach Drogi Żelaznej Nadwiślańskiej. W dniu 8 listopada 1968 roku, linia kolejowa została zelektryfikowana na odcinku Lublin Główny – Lublin Tatary, a w 1981 roku, do Świdnika.

Linia kolejowa Nr 68 Lublin Główny – Przeworsk jest to linia kolejowa o długości 177,512 km, która przebiega z północy na południe. Linia jest zelektryfikowana prądem o napięciu 3 kV DC.

Ze stacji Lublin Główny wychodzą szlaki kolejowe w kierunkach; Warszawa Wschodnia przez Nałęczów, Puławy Miasto i Dęblin. W Dęblinie jest odgałęzienie w kierunku stacji Radom Główny, Skarżysko Kamienna, Kielce przez Pionki. Jest wyjazd w kierunku Przeworsk przez Lublin Zemborzyce, Niedrzwicę, Wilkołaz, Kraśnik, Rzeczycę, Zaklików, Stalową Wolę Rozwadów i Leżajsk. Jest wyjazd w kierunku granicy z Ukrainą; przejście graniczne Dorohusk przez Lublin Północny, Świdnik, Rejowiec, Chełm. W Jaszczowie jest rozgałęzienie na Zawadów i Puchaczów (szlak do firmy Lubelski Węgiel Bogdanka). W Rejowcu odgałęzienie do Zawady, skąd biegnie w kierunkach na: Zamość i Hrubieszów do przejścia granicznego w Hrebennem przez Zawadę, Szczebrzeszyn, Zwierzyniec. W Chełmie odgałęzienie na Włodawę. Kierunek Świdnik przez stację towarową Lublin Tatary. Kierunek Łuków przez Lubartów, Parczew, Radzyń Podlaski. Ruch pociągów osobowych do Łukowa został przywrócony w dniu 10 grudnia 2023 roku.

W czerwcu 2024 roku, ze stacji Lublin Główny odjeżdżało 78 pociągów, w ciągu doby. Można było dojechać do stacji: Biała Podlaska, Bohumin, Bydgoszcz Główna, Chełm, Dęblin, Gliwice, Gorzów Wielkopolski, Hrubieszów Miasto, Jagodin, Katowice, Kołobrzeg, Kraków Główny, Kraśnik, Lublin Airport, Łódź Fabryczna, Łuków, Parczew Kolejowa, Poznań Główny, Rzeszów Główny, Stalowa Wola Południe, Stalowa Wola Rozwadów, Szastarka, Szczecin Główny, Świnoujście, Terespol, Warszawa Wschodnia, Warszawa Zachodnia, Wrocław Główny, Zamość Wschód, Zielona Góra Główna.

Opracował Karol Placha Hetman