Chrzanów 05-05-2024r.

Historia lokomotywy parowej Pm36 Piękna Helena.

Dużym osiągnięciem fabryki w Chrzanowie był parowóz pospieszny Pm36, który został zaprojektowany przez profesora Kazimierza Zembrzuskiego, który kierował biurem konstrukcyjnym Fablok w okresie 1930–1939. Wyprodukowano jedynie dwa egzemplarze. Pierwszy z nich, wyposażony w aerodynamiczną otulinę Pm36-1, nr fabryczny 662. Ta otulina otrzymała złoty medal na Światowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu, w 1937 roku. W czasie drugiej wojny, lokomotywa została przejęta przez germańców, a następnie przez moskali i zaginęła i nigdy się nie odnalazła. Prawdopodobnie w 1952 roku, lokomotywa została zezłomowana na terenie CCCP. Drugi egzemplarz Pm36-2 „Piękna Helena”, bez otuliny, był wykorzystywany do celów badawczych. Lokomotywa szczęśliwie przetrwała drugą wojnę światową. Po ataku wermachtu na CCCP w 1941 roku, została zdobyta przez germańców. W 1944 roku, została wyewakuowany do Austrii, skąd w 1947 roku, wróciła do Polski. Lokomotywa pracowała na szlaku do 1966 roku, jako Pm36-1. Potem lokomotywa była eksploatowana w Lokomotywowni Wolsztyn. W 1973 roku, jako nieczynny eksponat została przekazana do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. W 1995 roku, parowóz został wyremontowany w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Pile i przywrócony do ruchu. Numer inwentarzowy zmieniono przy tym na dawny Pm36-2 i nazwano Piękna Helena. W kwietniu 2012 roku, skończył się resurs lokomotywy i nie jest eksploatowana.

Prace nad lokomotywą parową Pm36 rozpoczęto w 1936 roku, na zlecenie Ministerstwa Komunikacji. Zamówienie przedstawił profesor Antoniego Xiężopolskiego, członek Rady Technicznej Ministerstwa. Układ osi 2’C1’. W założeniu lokomotywa miała ciagnąć lekkie pociągi pospieszne z prędkością do 140 km/h. Otuliną opracowano w Instytucie Aerodynamicznym Politechniki Warszawskiej. Modele otuliny testowano w tunelu aerodynamicznym. Obie lokomotywy Pm36 nieco różniły się charakterystykami; Pm36-1 był cięższy o 2 700 kg, ale dzięki otulinie osiągał prędkość większą o 20 km/h, czyli planowane 140 km/h. Nie budowano kolejnych egzemplarzy, bo w rzeczywistości PKP nie potrzebował lokomotyw do lekkich pociągów pospiesznych. Lokomotywa Pm36 opalana lepszym gatunkiem węgla mogła ciągnąć 4-osiowe wagony osobowe o masie 665 ton, z prędkością 100 km/h lub 975 ton z prędkością 90 km/h. Lokomotywa Pm36, w dniu 19 stycznia 2003 roku, ustanowiła aktualny rekord prędkości wynikiem 128 km/h, na szlaku Leszno-Poznań.

Dane T-T lokomotywy Pm36:

Układ osi 2’C1’. Masa własna 84 300 – 87 000 kg. Masa służbowa 92 700 – 95 400 kg. Długość 14,84 m. Długość całkowita z tendrem 23,80 m. Wysokość 4,13 m. Średnica kół napędnych 2,00 m. Średnica kół tocznych 1,00 – 1,20 m. Ciśnienie w kotle 18 atm. Powierzchnia ogrzewalna kotła 198 m2. Powierzchnia przegrzewacza 71 m2. Powierzchnia rusztu 3,9 m2. Prędkość maksymalna 128 – 140 km/h.

Tender 32D36; Liczba osi 4. Masa tendra próżnego 31 500 – 32 900 kg. Masa tendra pełnego 70 500 – 72 900 kg. Ilość wody 32 m3. Ilość węgla 9 000 kg.

Opracował Karol Placha Hetman