Jaworzyna Śląska 2024-05-02

Historia parowozów TKi3.

Lokomotywa Parowa TKi3 to był parowóz używany Polsce. Parowóz miał pruskie oznaczenie T9-3, a potem germańskie oznaczenie 91-3-18. Lokomotywy były produkowane przez zakłady; Henschel, Union Gießerei Kőnigsberg (Gdańsk), Jung i inne. Lokomotywa należała do uniwersalnych tendrzaków i była produkowana w okresie 1901-1914. Zbudowano ponad 2 200 egzemplarzy, głównie dla Królewsko – Pruskiego Zarządu Kolejowego ale także dla Kolei Alzacko – Lotaryńskich i innych kolei prywatnych.

Lokomotywy TKi3 były wykorzystywane do lekkich pociągów osobowych i towarowych, o masie do 400-500 ton, głównie na liniach lokalnych i na małych odległościach, do 50 km. Były to krótkie szlaki, ale z trudnymi profilami przebiegu. Lokomotywy TKi3 były także wykorzystywane do prac manewrowych na dużych stacjach i bocznicach zakładowych. Lokomotywy TKi3 były także eksploatowane na terenach Rozbiorowej Polski. Można było je spotkać w; Poznaniu, Gdańsku, Katowicach i Wrocławiu. W okresie wielkiej wojny światowej, podążając za frontem, lokomotywy TKi3 trafiły na tory zaboru moskiewskiego i pracowały na przykład w Skierniewicach i w Warszawie. W 1920 roku, w ramach reparacji wojennych, Odrodzona Rzeczypospolita otrzymała 320 egzemplarzy lokomotyw, które w PKP oznaczono TKi3. Lokomotywy pracowały we wszystkich dyrekcjach PKP. 

Po drugiej wojnie światowej, w 1945 roku, w PKP pozostało 213 egzemplarzy. Od końca 40-lat XX wieku, lokomotywy były stopniowo spisywane ze stanu. Głównym powodem była praca lokomotywy na parę nasyconą. Kocioł nie miał przegrzewacza, dlatego pojazd był mało ekonomiczny. W dodatku była tendencja do zestawiania długich i ciężkich składów kolejowych, dla ciężkich lokomotyw parowych. Część lokomotyw przekazano na bocznice zakładów przemysłowych; hut, kopalni, elektrowni. Kilkadziesiąt przebudowano na lokomotywy bezogniowe, dla zakładów chemicznych. Ostatni egzemplarz serii TKi3 PKP został wygaszony w 1969 roku. W przemyśle lokomotywy TKi3 pracowały do 1979 roku. Do dziś w Polsce zachowało się 5 tego typu lokomotyw.

Dane T-T parowozu TKi3:

Układ osi 1-3-0, 1’C. Szerokość toru 1435 mm. Ciśnienie w kotle 12 atm. Kocioł nie ma przegrzewacza. Powierzchnia ogrzewalna kotła 107 m2. Powierzchnia rusztu 1,53 m2. Silnik typu bliźniaczego. Moc znamionowa 470 KM (345 kW). Średnica kół napędnych 1,35 m. Średnica kół tocznych 1,00 m. Prędkość konstrukcyjna 65 km//h. Siła pociągową 8 900 kg. Masa służbową 59 900 kg. Zapas węgla 2 000 kg.  Zapas wody 7 m3.

Opracował Karol Placha Hetman