Brzeszcze Jawiszowice 2023-08-31

Stacja kolejowa Brzeszcze Jawiszowice.

Współrzędne geograficzne: 49.972N 19.128E.

Gmina Brzeszcze.

Brzeszcze to jest gmina leżąca w Małopolsce Zachodniej. Brzeszcze są gminą położoną na samym skraju Województwa Małopolskiego i graniczą z Województwem Śląskim. Obszar gminy wyznaczają rzeki; od wschodu Soła, od zachodu Wisła. Geograficznie gmina leży w Kotlinie Oświęcimskiej. Gmina Brzeszcze graniczy z gminami: Oświęcim i Kęty (województwo małopolskie) oraz Wilamowice i Miedźna (województwo śląskie). Powierzchnia gminy to 4 613 hektarów. Gminę zamieszkuje 21 000 mieszkańców. Samo miasto Brzeszcze ma populacje około 12 000 mieszkańców. Przez Gminę przebiega droga wojewódzka Nr 949, która łączy miasto Brzeszcze z drogą wojewódzką Nr 948 na odcinku Kęty-Oświęcim. Także jest droga wojewódzka Nr 933 łącząca Pszczynę z Oświęcimiem i Chrzanowem, która dalej łączy się z autostradą A4.

Kościół rzymsko-katolicki parafii pod wezwaniem świetego Urbana został zbudowany i poświęcony w dniu 29 sierpnia 1876 roku. Mieszkańcy wsi wybudowali świątynię w zaledwie dwa lata, opierając się wyłącznie na własnych środkach finansowych i własnej pracy. Wcześniej mieszkańcy gminy korzystali z kościoła parafialnego w Oświęcimiu i pobliskiego kościoła w Jawiszowicach.

Osiedle mieszkalne Stara Kolonia zlokalizowane jest w sąsiedztwie kopalni, przy ulicach Górniczej i Kościuszki. Na osiedle składa się z czternastu wielorodzinnych budynków w regularnym układzie równoległych rzędów. Między poszczególnymi rzędami bloków znajdują się wspólne podwórka z niskimi, murowanymi budynkami gospodarczymi oraz ogródki, gdzie uprawiano głównie warzywa. Było to pierwsze w Brzeszczach osiedle o charakterze miejskim, zbudowane w okresie 1903-1909. Równocześnie, po drugiej stronie obecnej ulicy Kościuszki, wzniesiono zespół jednorodzinnych domów dla dyrekcji, inżynierów i sztygarów, nazwany Kolonią Urzędniczą.

W okresie 1914-1921, w walkach o odzyskanie przez Polskę niepodległości i obronę granic odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej, uczestniczyło około 150 mężczyzn z Brzeszcz. Wielu z nich zginęło. Walczyli w różnych armiach, przeciw różnym wrogom, jednak cel zawsze był jeden: wskrzesić i obronić niepodległą Rzeczpospolitą.

W czasie drugiej wojny światowej w Jawiszowicach (Jawischowitz) był obóz germański dla robotników przymusowych. Tuż po wybuchu drugiej wojny światowej germańcy włączyli cały Śląsk w swoje granice. Rozpoczął się brutalny okres prześladowania ludności Polskiej na Śląsku, dla której utworzono liczne obozy pracy przymusowej i obozy koncentracyjne. Wśród 45 obozów w południowej Polsce, następnie przekształcone w filie KL Auschwitz-Birkenau, podobóz Arbeits Lager Jawischowitz odznaczał się jednym z najwyższych wskaźników śmiertelności przebywających w nim więźniów, nazywanych podludźmi. Wszyscy zdawali sobie sprawę, iż skierowanie do podobozu w Jawiszowicach grozi szybką śmiercią. W historii obozów koncentracyjnych Arbeits Lager Jawischowitz był pierwszym obozem pomyślanym jako zaplecze siły roboczej więźniów do pracy w kopalni. Także w Brzeszczach był podobóz obozu koncentracyjnego KL Auschwitz w Brzeszczach na Borze. Był także podobóz w Budach. W Borze i Budach, do 1942 roku, przebywały głównie kobiety Narodowości Polskiej, a następnie także Polskie Żydówki i Żydówki z innych krajów europejskich.

Społeczność gminy Brzeszcze, jako społeczność miejska, to organizm młody. Pośród obecnych mieszkańców Brzeszcz niewiele jest osób mających tutaj kilkupokoleniowe korzenie. Wszystko za sprawą wieloletniej dyskryminacji osób Narodowości Polskiej na Śląsku. Były okresy, gdzie ponad 80 % ludności mówiła w Języku Polskim, a w dodatku większość z nich była ludnością dwujęzyczną. Obecnie ludność gminy w przeważającej mierze jest populacją przyjezdnych z różnych stron Polski, najczęściej z terenów wiejskich, do pracy w kopalni, ich dzieci oraz wnuków.

Stacja kolejowa Brzeszcze Jawiszowice.

Do 1978 roku, stacja nosiła nazwę Jawiszowice. Tylko w okresie drugiej wojny światowej stacja nosiła zniemczoną nazwę Jawiszowitz. Od dnia 1 stycznia 1979 roku, nazwę zmieniono na Brzeszcze Jawiszowice.

Stacja kolejowa Brzeszcze Jawiszowice jest położona na linii kolejowej Nr 93 Trzebinia – Zebrzydowice. Linia ma długość 81,408 km i jest zelektryfikowana. Prędkość maksymalna wynosi 120 km/h. Linia Nr 93 przebiega ze wschodu na zachód i przebiega przez województwo małopolskie i śląskie. Linia ma znaczenie państwowe.

Linia Nr 93 Trzebinia – Zebrzydowice powstała w drugiej połowie XIX wieku, z przeznaczeniem dla transportu towarów w kierunku południowo-zachodnim, do Austro-Węgier, Ostrawa.

W dniu 17 grudnia 1855 roku, otwarto odcinek z Dziedzic (Czechowice Dziedzice) w kierunku Ostrawy. Natomiast w dniu 1 marca 1856 roku, uruchomiono odcinek Trzebinia – Dziedzice.

W 1964 roku, zelektryfikowano odcinek Czechowice Dziedzice – granica Polska-Czechosłowacja. W 1971 roku, zelektryfikowano odcinek Trzebinia – Czechowice.

Stacja Brzeszcze Jawiszowice w ruchu osobowym była obsługiwana przez przewoźnika PolRegio i Koleje Śląskie. W grudniu 2015 roku, wstrzymano ruch osobowy, zastępując go komunikacją zastępczą. W tym czasie rozpoczęto remont kapitalny na szlaku. Wymieniono kilkanaście kilometrów torów, wiele rozjazdów i sieć trakcyjną. W wyniku remontów prędkość pociągów wzrosła do 120 km/h, a na odcinku do granicy nawet do 160 km/h. Pociągi towarowe mogą kursować z prędkością do 70 km/h. Remont przyczynił się do poprawy obsługi pociągów, które przewożą węgiel kamienny i innych towarów.

W dniu 1 października 2017 roku, ukończono remont i przywrócono połączenia kolejowe. Uruchomiono nowe połączenie Kraków Główny – Czechowice Dziedzice, które obsługiwane było przez przewoźnika PolRegio. Od 2019 roku, pociągi InterCity, kursujące przez Brzeszcze Jawiszowice, nie zatrzymują się na stacji. W budynku dworcowym zlikwidowano kasy biletowe. Pasażerowie korzystają z automatów biletowych na pociągi PolRegio i Kolei Śląskich.

W okresie 2018-2021, przeprowadzono drugi etap rewitalizacji linii kolejowej Nr 93 na odcinku Oświęcim – Czechowice-Dziedzice. Przeprowadzono remont 63 km torów, wymieniono 106 rozjazdów, unowocześniono 13 przejazdów drogowo-kolejowych i wyremontowano 45 obiektów inżynieryjnych.

Od 2022 roku, zwiększono liczbę połączeń osobowych Kraków – Oświęcim, do 9 par pociągów PolRegio. Odcinek Czechowice – Zebrzydowice jest obsługiwana przez samorządową spółkę Koleje Śląskie. Od 2022 roku, stację Brzeszcze Jawiszowice obsługiwała tylko relację PolRegio Kraków Główny – Czechowice Dziedzice, 5 par pociągów w ciągu doby.

Stacja Brzeszcze Jawiszowice dysponuje budynkiem dworca i dwoma peronami. Peron 1 jest od strony dworca i ma jedną krawędź. Peron 2 jest wyspowy i ma dwie krawędzie. Na stacji są cztery tory główne. Perony połączone są kładką, która prowadzi również na drugą stronę torów. Ruch pociągów prowadzony jest przez nastawnie „BJw" i „BJw1", które posiadają urządzenia mechaniczne scentralizowane z sygnalizacją świetlną. Rozjazdy mają napędy elektryczne. Obie nastawnie obsługują również zapory na przejazdach kolejowych; na północy ulica Pszczyńska (DW Nr 933), na południu ulica Lisicka. Na stacji nigdy nie było budynków kolejowego zaplecza technicznego. W 2022 roku, stacja obsługiwała do 20 pasażerów w ciągu doby.

Opracował Karol Placha Hetman