Frombork 2022-10-20

Stacja kolejowa Frombork.

Współrzędne geograficzne: 54.358N 19.676E.

Linia kolejowa Nr 254.

Artykuł opisuje szlak kolejowy Elbląg – Braniewo, czyli linię kolejową Nr 254. Linia ma długość 48,202 km. W 1948 roku, linia miała Nr 430. W 1988 roku, linia miała Nr 503a, a ostatecznie Nr 254.

Linia została zaprojektowana jako kolejna odnoga ze stacji Elbląg w kierunku północnym do Braniewa. Była to alternatywna trasa do Braniewa, która została nazwana Kolei Nadzalewowa. Nazwa ta wynika z wytyczenia trasy wzdłuż wybrzeża Zalewu Wiślanego. Niemiecka nazwa to Haffuferbahn. W zamyśle projektantów linia miała połączyć Elbląg z Królewcem i taką była. W okresie 1897 – 1899 zbudowano odcinek z Elbląga do Braniewa, gdzie Kolei Nadzalewowa połączyła się z Koleją Wschodnią. Dla budowy linii zorganizowano prywatne towarzystwo akcyjne w Królewcu. Koncesję na budowę linii uzyskano w dniu 24 grudnia 1897 roku. W maju 1899 roku, gotowy był odcinek Elbląg – Frombork, a we wrześniu 1899 roku, oddano odcinek Frombork – Braniewo.

W tym czasie (1899 rok) ukończono prace przy budowie dwóch nowych stacji w Elblągu: Elbląg Miasto oraz Elbląg Angielskie Źródło. Stacja Elbląg Miasto znajdowała się przy obecnej ulicy Skwer Ofiar Sprawy Elbląskiej. W 1901 roku, oddano do użytku nieduży, ale bogaty, wielobryłowy, trzykondygnacyjny budynek dworca. W wyniku wojny, dworzec został zniszczony, a następnie odbudowany w prostej formie, korzystając z zachowanych fundamentów. Obecnie równia stacyjna jest parkingiem. Ruch kolejowy przez stację Elbląg Miasto wstrzymano w 1958 roku, a odcinek biegnący przez miasto rozebrano w 1982 roku. W tym samym czasie zbudowano stację Elbląg Angielskie Źródło, którą umieszczono w pobliżu obecnej ulicy Pilawska.

Problem w tym, że odcinek linii kolejowej Elbląg (Elbląg Wschodni) – Elbląg Miasto – Elbląg Angielskie Źródło, przebiegał przez śródmieście Elbląga, dlatego w 1982 roku, ten odcinek został rozebrany.

Linia Kolei Nadzalewowej była bardzo ważna dla rozwoju regionu. Łączyła dwa ważne miasta w Prusach: Elbląg i Braniewo. Linia była intensywnie wykorzystywana. Przewożono płody rolne, ryby, drewno, węgiel oraz wyroby stalowe. Przewożono pasażerów, których rocznie było do 400 000 osób. Wśród pasażerów byli nie tylko mieszkańcy ale także letnicy (wczasowicze). W Tolkmicku i Fromborku wczasowicze przesiadali się na statki i płynęli do Krynicy Morskiej.

W czasie wielkiej wojny światowej linia kolejowa i cały region uniknął wielkich zniszczeń. Po wojnie ruch towarowy i osobowy szybko się odrodził i nawet zwiększył. Planowano budowę drugiego toru. Z początkiem 1945 roku, w wyniku działań wojennych, część obiektów kolejowych uległa zniszczeniu. Został wysadzony w powietrze most nad rzeką Pasłęka koło Braniewa. Na szczęście linia kolejowa nie została rozebrana przez sowieckie oddziały trofiejne. Odbudowa linii ze zniszczeń wojennych trwał do 1949 roku. Linia została włączona w majątek PKP. Linia dla Polskiej Gospodarki nie miała dużego znaczenia i funkcjonowała jako linia lokalna. Z uwagi na bliskość granicy państwowej z CCCP piękny rejon Zalewu Wiślanego nie mógł się prawidłowo rozwijać. Nakłady na utrzymanie linii kolejowej były nieduże. Podobnie nakłady na drogi kołowe były nieduże. Przez cały okres PRL kolej była jedynym środkiem transportu dla mieszkańców rejonu. Mieszkańcy korzystali z pociągów osobowych, aby dojeżdżać do pracy w zakładach na terenie Elbląga. Dopiero po 1989 roku, w rejonie zaczęło rozwijać się turystyka. Zwłaszcza Frombork stał się częstym celem wizyty turystów.

W okresie 1975 – 1982, zbudowano obwodnicę kolejową Elbląg, przenosząc ruch pociągów na zachodnia część miasta: Elbląg – Tropy – Elbląg Zdrój.

W 90-latach społeczeństwo Polskie zaczęło się bogacić. Coraz więcej rodzin było stać na własny samochód, którym często dojeżdżało do pracy w Elbląg. Spadała liczba pasażerów na linii. Ograniczano ilość połączeń z 6 do 2 par pociągów. Na początku 2006 roku, kursowała już tylko jedna para pociągów, co całkowicie wyeliminowało możliwość korzystania osób z transportu kolejowego dla dojazdu do szkoły i pracy. W dniu 1 kwietnia 2006 roku, zawieszono kursowanie pociągów osobowych. Od tej pory, na szlaku można spotkać tylko pociągi specjalne, o charakterze turystycznym. W okresie 2010 – 2013 roku, na szlaku kursowały pociągi turystyczne, tylko w okresie sobota – niedziela. Głównym operatorem tych pociągów było Pomorskie Towarzystwo Miłośników Kolei Żelaznych. W czerwcu 2015 roku, pojawiły się informacje o możliwej fizycznej likwidacji szlaku. Głównym argumentem jest brak funduszy na utrzymanie szlaku, a tym bardziej na remonty. Do chwili obecnej (2022 roku) linia Nr 254 fizycznie istnieje.

Pierwotny przebieg szlaku: Elbląg Miasto – Elbląg Angielskie Źródło – Dworzec Tolkmicko – Dworzec Frombork – Braniewo Górna Brama – Królewiec.

Obecny przebieg szlaku: Elbląg (dawny Dworzec Wschodni) – Elbląg Zdrój (dawny Elbląg Angielskie Źródło) – Rubno Wielkie – Jagodno – Kamienica Elbląska – Nadbrzeże – Suchacz Zamek – Kadyny – Tolkmicko – Święty Kamień – Frombork – Braniewo Brama – Braniewo.

Opracował Karol Placha Hetman