Jaworzyna Śląska 2022-07-22

Lokomotywy Elektryczne EU04 produkcji NRD w Polsce.

Lokomotywy elektryczne w Polsce.

Pierwsze elektryczne lokomotywy w Polsce zaczęto eksploatować w 1933 roku, na odcinku zaledwie 10 km, między stacjami kolejowymi Warszawa Wschodnia – Warszawa Zachodnia. Były to lokomotywy serii EL.100, firmy Metropolitan-Vickers, pozyskane poprzez Electrical Export, które w PKP oznaczono typ E01, a następnie EP01. Dwie lokomotywy zbudowano w Anglii, a pozostałe cztery w Pierwszej Fabryce Lokomotyw w Polsce Sp. Akc. w Chrzanowie. Produkcja w Polsce trwała od 1934 do 1936 roku.

W 1937 roku, oceniono że lokomotywy EP01 są za mocne do wykonywanych zadań i dlatego zużywają za dużo energii elektrycznej. Dlatego opracowano lokomotywy EL.200 i rozpoczęto ich produkcję w zakładach HCP Cegielski w Poznaniu. Dalszy rozwój polskich elektrycznych lokomotyw został przerwany najazdem armii niemieckiej na Polskę. Podczas drugiej wojny światowej, niewielka sieć linii zelektryfikowanych w węźle warszawskim został całkowite zniszczona i rozgrabiona.

Po drugiej wojnie światowej, zniszczony kraj z trudem podnosił się z ruiny. W Polsce nie zostały żadne lokomotywy elektryczne. Koncepcję zakupu i budowy nowej serii lokomotyw elektrycznych opracowało Centralne Biuro Konstrukcyjne Przemysłu Taboru Kolejowego (CBKPTK). W 1951 roku, kupiono w Szwecji osiem lokomotyw elektrycznych ASEA, które w PKP oznaczono typ EP03.

W 1949 roku, udało się odnowić współpracę przemysłową z Anglią i podpisano umowę z reprezentującym przemysł angielski komitetem „Contractors Committee for the Electrification of Polish Railways”. Zawarto kontrakt na dostawę silników trakcyjnych MV 185 R i innego wyposażenia elektrycznego. Były to urządzenia klasy zastosowanej przed wojną w lokomotywie elektrycznej typu EP01.

Lokomotywy elektryczne LEW EU04 z fabryki w NRD.

Równolegle, pod naciskiem Moskwy, podjęto współpracę z przemysłem NRD. Nie był to zły wybór, bo niemcy mieli już doświadczenia w elektryfikacji prądem przemiennym jednofazowym o napięciu 15 kV i częstotliwości 16⅔ Hz. W 1950 roku, podjęto rozmowy z przedstawicielami zakładów LEW Lokomotivbau – Elektrotechnische Werke i Hans Beimler Hennigsdorf w Hennigsdorfie, dotyczące zakupu elektrowozów i elektrycznych zespołów trakcyjnych. Problem polegał na tym, że w Polsce standardem był i jest prąd elektryczny 3 kV stały. To było dla niemców zupełną nowością. W okresie 1952 – 1954 niemcy opracowali prototypową lokomotywę. Początkowo lokomotywa elektryczna otrzymała oznaczenie serii E200. Ale tylko dwie pierwsze lokomotywy miały to oznaczenie; E201 i E202. Następnie zmieniono oznaczenie serii na E04 (numery od E04-1 do E04-25). Dostawy dla PKP trwały do 1960 roku.

Zgodnie z planem, lokomotywy E04 skierowano na szlak Warszawa – Gliwice. Lokomotywy ciągnęły zarówno pociągi towarowe jak i osobowe. Dlatego oznaczenie U – uniwersalna, było jak najbardziej poprawne. Lokomotywa EU04 prowadziła pociąg osobowy o masie 650 ton z prędkością 110 km/h oraz pociąg towarowy o masie 2 000 ton z prędkością 70 km/h. Lokomotywy były przypisane do lokomotywowni Warszawa Zachodnia, a także Łazy i Kraków Prokocim.

Lokomotywy EU04 były uznawane za nowoczesne, ale miały także wady. Najpoważniejszą było pękanie ostoi lokomotywy. Już w 1965 roku, wycofano z eksploatacji pierwszy egzemplarz EU04, a w 1969 roku, cztery kolejne lokomotywy. W marcu 1983 roku, ze stanu skreślono ostatnie sztuki. Ostatnia zachowana lokomotywa EU04-24 znajduje się w Muzeum w Jaworzynie Śląskiej. W 2012 roku, lokomotywa otrzymała nową malaturę.

Lokomotywa EU04 ma wiele wspólnych elementów z lokomotywą E05 (EU20), która jest sześcioosiowa.

Dane T-T lokomotywy elektrycznej EU04:

Układ osi Bo’Bo’. Masa służbowa 86 000 kg. Długość całkowita 16,32 m. Średnica kół 1,35 m. Typ silników elektrycznych GBM 530. Liczba silników 4 egzemplarze, po jednym na oś. Silnik trakcyjny GMB 530 posiadał moc ciągłą 420 kW i moc godzinową 530 kW. Moc ciągła 1 680 kW. Moc godzinowa 2 120 kW. Przekładnia zębata o przełożeniu 81:21, ma zęby skośne. Prędkość konstrukcyjna 110 km/h. System hamulca Knorr. W lokomotywie zamontowano urządzenie czuwakowe.

Opracował Karol Placha Hetman