Wagon osobowy 120A, Bwixt, „Bonanza”. 1972r.

Kraków 2022-07-18

Wagon osobowy 120A, Bwixt, Bh, Bp, B11p, „Bonanza”.

Wagon 120A, Bwixt, opracowano we Wrocławiu w fabryce PaFaWag w 1972 roku. Był eksploatowany od 1973 roku. Wagon 120A to jest odmiana produkowanych już wcześniej w Polsce wagonów standardu „Y” rodziny 104A. Wagon opracowano głównie na szlaki niezelektryfikowane, lokalne, o średnim natężenie ruchu pasażerskiego. Wagony całkowite zastąpiły wagony zbudowane przed 1945 rokiem, których jeszcze w 70-latach XX wieku w PKP był duży ilostan. Razem z wycofaniem ostatnich wagonów przedwojennych, wagony typu 120A, wspólnie z starszymi 43A, 101A i 102A, stały się podstawowym taborem w pociągach osobowych na liniach lokalnych w PKP. Po 2002 roku, wspólnie z piętrowymi wagonami serii Bhp, stały się jedynymi planowo użytkowanymi wagonami wyposażonymi w sprawne urządzenia ogrzewania parowego. Reszta wagonów miała tylko ogrzewanie elektryczne.

Wagon osobowy 120A. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman
Wagon osobowy 120A. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman

Wagon osobowy 120A. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman
Wagon osobowy 120A. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman

Wagon osobowy 120A. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman
Wagon osobowy 120A. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman

Wagon osobowy 120A. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman
Wagon osobowy 120A. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman

Wagon osobowy 120A. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman
Wagon osobowy 120A. 2022 rok. Zdjęcie Karol Placha Hetman

Po 1985 roku, wagony typu 120A były oznaczone serią Bh, a po 2009 roku, także Bp lub B11p.

Warto dodać, że wagony mają niektóre elementy wyposażenia takie same jak EZT EN57, które były równolegle produkowane w PaFaWag. W wagonach są te same fotele, stoliki, podsufitowe półki na bagaż. Montowano te same drzwi wewnętrzne. Stosowano te same technologie. Produkcję wagonów 120A zakończono ostatecznie w 1985 roku.

Dane T-T wagonu typu 120A:

Długość ze zderzakami 24,50 m. Szerokość 2,88 m. Wysokość 4,05 m. Rozstaw wózków 17,20 m. Ilość przedziałów 3. Ilość miejsc siedzących 88. Masa własna 38 000 – 38 500 kg. Typ wózka 4Anc lub 4Anc/2. Prędkość biegu 140 lub 160 km/h. Najmniejszy promień łuku 150 m. Podłoga wagonu znajduje się na wysokości 1,22 m nad główką szyny. Pierwszy stopień wejściowy jest umieszczony na wysokości 0,61 m nad główką szyny.

Wagon 120A jest przechodni i został wyposażony w drzwi na czołach wagonu, z przejściem zabezpieczonym pomostami i wałkami gumowymi. Drzwi suwane jednoczęściowe z aluminium. Drzwi przedziałowe przesuwane. Wejście do wagony zapewniają dwie pary drzwi na każdej burcie. Drzwi są podwójne obrotowo-składane, typu UIC. Z powodu tych drzwi wagon gwarowo nazwano „Bonanza” bo przypominają wejście do salonu na „dzikim zachodzie”. Wagon wyposażono w ogrzewanie parowe i elektryczne. Regulacja temperatury jest za pomocą termostatów. W wagonie zastosowano wentylację naturalną poprzez otwieranie okien i wywietrzniki umieszczone w dachu. Okna mają szerokości 1,20 m i na jednym boku jest ich 11, plus do tego dwa okna skrajne toalet. Okna dzielone, a górna ich część jest opuszczana. Szyby pojedyncze. W wagonie są dwie toalety umieszczone na końcach pudła wagonu. Toalety są wyjątkowo ciasne i są w układzie otwartym. Drzwi przejściowe do kolejnego wagonu są jednoczęściowe i odsuwają się na stronę gdzie nie ma toalety. Ciepła woda pochodzi z podgrzewacza wody w zbiorniku wodnym (2 × 400 Iitrów).

Ostoja wagonu 120A jest spawana ze stali 18G2ACu i 10HA, dostosowana do montażu sprzęgu samoczynnego. Konstrukcja pudła spawana z profili i pokryta blachą stalową St3SYCu o grubości 2 mm. Dach pokryty blachą stalową grubości 1,5 mm. W ścianach wypełnienie stanowi styropian. Podłoga drewniana jest przykryta winileum. Wnętrze wagonu jest wyłożone laminatem Unifleks. W przedziałach zamontowano kanapy miękkie, które są pokryte skajem. Rozstaw kanap 1,62 m, a środkiem jest przejście o szerokości 0,64 m.

Typ wózka tocznego 4Anc lub 4Anc/2. Wózki zostały wyposażone w prądnice elektryczne typu PW 114d-03, o mocy 4,5 kW. Wagon wyposażono w akumulatory typu kwasowego, o pojemności 495 Ah. Zestaw kołowy o średnicy koła 0,92 m. Zastosowano łożyska toczne. Hamulec systemu Oerlikona, typu Est4d/REL1/ML1, 2 cylindry, średnica cylindra 14″ (356 mm).

Obecnie (2022 rok) jest eksploatowanych kilkanaście wagonów 120A. Podczas napraw poziomu P5 kilkanaście wagonów dostosowano do przewozu rowerów. Jeden z krańcowych przedziałów otrzymał stanowiska dla umieszczenie rowerów i inne rozmieszczenie foteli pasażerskich. Natomiast w 2021 roku, Pomorski Zakład PolRegio przeprowadził naprawę poziomu P5 jednego wagonu 120A. Było to związane z przeznaczeniem wagonu do obsługi połączeń na Podlasiu przez autobus szynowy SA106 + wagon 120A. Już wcześniej na Podlasiu pozytywnie spisały się zestawy SZT SA106 + wagon 120A. Program pilotażowy miał przyczynić się do likwidacji białych plam w transporcie kolejowym oraz propagować turystykę na Podlasiu. W remontowanym wagonie całkowicie zmieniono jego wnętrze. Zabudowano nowe fotele. Umożliwiono obsługę pasażerów niepełnosprawnych i wykonano stojaki dla rowerów. Zamontowano ledowe oświetlenie.

Pojazdy SA106 + wagon 120A można spotkać na trasach Białystok – Suwałki, Białystok – Waliły, Białystok – Czeremcha, Białystok – Hajnówka oraz Hajnówka – Siedlce, a od 1 lipca 2021 roku, również na trasie do Siemianówki.

Obecnie (2022 rok) około 20 egzemplarzy wagonów 120A jest eksploatowanych w Polsce. Patrząc na aktualne trendy, to możliwe, że ilość ta nie zmniejszy się, a możliwe, że po generalnych remontach kolejne wagony powrócą na kolejowe szlaki. Ale już jako wagony nowoczesne, z automatycznymi drzwiami, toaletami w układach zamkniętych, klimatyzacją i dostosowane do obsługi pasażerów niepełnosprawnych.

Opracował Karol Placha Hetman

Kategorie: