Chabówka 2022-01-22

Lokomotywa Parowa Ty3, Ty43.

Lokomotywy Ty3 to polskie oznaczenie niemieckiego parowozu serii BR42 z okresu drugiej wojny światowej. Lokomotywy były produkowane przez różnych producentów. Po wojnie parowozy były produkowane w HCP i FABLOK, na podstawie elementów zostawionych w fabryce w Elblągu i otrzymały polskie oznaczenie Ty43. Produkcja trwała w okresie 1946 – 1949 i zbudowano 126 egzemplarzy. Układ osi 1’E (1-5-0 lub oOOOOO), polskie oznaczenie mała litera „y”.

Ty3.

Kiedy niemcy produkowali lokomotywy BR42 rząd niemiecki nakazał opracować uproszczoną wersję tej lokomotywy, aby obniżyć koszty produkcji i ilość zużytych materiałów. Było to koniecznie, bo niemcy potrzebowali tysiące lokomotyw, aby dalej prowadzić podbój Europy. Parowóz powstał poprzez połączenie kotła parowozu typu BR44 (Ty4) z układem podwozia parowozu BR52 (Ty2). Kocioł został przerobiony, aby uzyskał mniejszą masę, aby był odpowiedni nacisk na oś. W kotle skrócono rury ogniowe.

W okresie 1944 – 1945, fabryki niemieckie i pod okupacją niemiecką, na potrzeby wojenne zbudowano 844 egzemplarzy lokomotyw serii BR42. Po wojnie parowozy BR42 produkowano nadal dla Austrii i Zachodnich Niemiec.

Po wojnie, w Polsce były trzy parowozy serii BR42. Parowozy produkcji wojennej BR42 w PKP zostały oznaczone Ty3. Parowozy pracowały w Gdańsku, Poznaniu i Lublinie. W 1952 roku, parowozy te otrzymały nowe oznaczenie poprzez włączenie ich do nowej serii Ty43 i otrzymały numery Ty43-126, Ty43-127, Ty43-129. W 1990 roku, lokomotywa Ty43-126 została naprawiona w ZNTK Piła i został prenumerowany na historyczny numer Ty3-2.

Ty43.

Seria Ty43 była produkowana po drugiej wojnie światowej na podstawie części pozostawionych przez Niemców w zakładach Schichau w Elblagu. Parowozy były budowane w zakładach HCP w Poznaniu i FABLOK w Chrzanowie. Pierwszy parowóz został zbudowany w zakładach HCP w 1946 roku, i wyposażono w tender typu 32D47. Ogółem zbudowano 126 parowozów typu Ty43. Dwie lokomotywy dostarczono górnictwu, a resztę przekazano do PKP. Produkcja trwała w okresie 1946 – 1949. Parowozy Ty43 pracowały między innymi w Poznaniu, Wrocławiu, Szczecinie, Lublinie, Gnieźnie. W 50-latach, kilka lokomotyw wyposażono w stokery, które w 70-latach zdemontowano. Ostatnie parowozy zakończyły pracę w 1990 roku.

Ty43-9.

Ty43-9 Nr fabryczny 994. Rok budowy 1946 rok. Ostatnie miejsce pracy lokomotywy Ty43-9 to Sędziszów. W dniu 4 kwietnia 1990 roku, lokomotywa zakończyła służbę. Lokomotywa została odstawiona na stok do Lublina. W listopadzie 1993 roku, parowóz przekazano do skansenu Chabówka. Lokomotywa ma tender #0D43-9.

Dane T-T lokomotywy Ty3, Ty43:

Układ osi 1’E. Masa własna parowozu 86 700 kg. Masa służbową 96 000 kg. Długość z tendrem 23,00 m. Wysokość 4,40 m. Średnica kół napędnych 1,40 m. Średnica kół tocznych 0,85 m. Ciśnienie w kotle 16 at. Powierzchnia ogrzewalna kotła 199,60 m2. Powierzchnia ogrzewalna przegrzewacza 75,80 m2. Powierzchnia rusztu 4,70 m2. Typ tendra 30D43 lub 32D47. Prędkość konstrukcyjna 80 km/h.

Opracował Karol Placha Hetman