Chabówka 2021-12-23

Lokomotywa Parowa Ol12-7.

Lokomotywa parowa serii 329 to jest parowóz produkcji austriackiej. Do kotła tej lokomotywy opracowano przegrzewacz i parowóz otrzymał oznaczenie serii 429, który w Polsce w PKP został oznaczony Ol12. Parowóz był produkowany przez firmę Staats-Eisenbahn-Gesellschaft (StEG) w Wiedniu. Parowóz otrzymał układ jezdny o układzie osi 1’C1 (1-3-1), czyli polskie oznaczenie „l”. Parowóz został zaprojektowany przez austriackiego inżyniera Karla Gölsdorfa. Parowozy serii 429 były produkowane w okresie 1909 – 1917.

Para nasycona i para przegrzana.

Musimy napisać parę zdań o zamianie wody w parę mokrą, a następnie w parę suchą. Już z początkiem XIX wieku, naukowcy wiedzieli, że sprawność maszyny parowej wzrasta wraz ze wzrostem temperatury pary mokrej, która zamienia się w gaz, czyli nie ma w niej już cząsteczek wody. Z jednego kg wody w temperaturze 200 stopni C otrzymujemy 125 litrów pary o ciśnieniu 15 atm. Jednak przy tym samym ciśnieniu, w temperaturze 350 stopni C otrzymamy tej pary 165 litrów. Czyli 32 % więcej, przy nieznacznie większej ilości dostarczonej energii (spaleniu węgla). Co więcej. Para przegrzana zachowuje się jak gaz i wpuszczona do cylindra silnika rozpręża się nie skraplając się i wykonując większą pracę. Parę przegrzaną, czyli parę suchą otrzymuje się przez przegrzanie pary nasyconej w przegrzewaczu. Czyli w kotle musi być kolejna instalacja.

W lokomotywach parowych nie zawsze było konieczne stosowanie przegrzwacza i wiele lokomotyw nadal budowano bez przegrzewacza, czyli na parę mokrą. Takie lokomotywy były łatwiejsze w budowie i remontach. Wiele lokomotyw manewrowych w XX wieku budowano bez przegrzewaczy.

W 1839 roku, pierwsze testy montażu przegrzewaczy w parowozach wykonali w Anglii bracia Hawthornowie. Umieścili oni w dymnicy komorę z rurkami prowadzącymi parę mokrą. Jednak dopiero w 1892 roku, niemiecki inżynier Wilhelm Schmidt zbudował kocioł i silnik parowy na parę przegrzaną. Zbudował on także silnik parowy, który miał potrójne rozprężanie. W 1897 roku, przegrzewacz Schmidta z powodzeniem zamontowano w parowozie.

Parowóz Ol12.

Po wielkiej wojnie światowej w PKP znalazło się 106 parowozów typu Ol12. Były to parowozy, które do tej pory obsługiwały pociągi osobowe w zaborze austriackim. W 1945 roku, na stanie PKP było jeszcze 47 egzemplarzy parowozów Ol12. Były one eksploatowane w południowej części Polski na liniach o małym ruchu osobowym i towarowym. Lokomotywy pracowały do 1966 roku.

Lokomotywa jest wykonana z blach stalowych łączonych nitami. Kocioł o ciśnieniu roboczym pary do 15 atm jest zaopatrzony w przegrzewacz pary. Z przodu kocioł jest zaopatrzony w drzwi dwuskrzydłowe, rzadko stosowane. Lokomotywa była zaopatrzona w oświetlenie naftowe. Układ hamulcowy oparty o instalację sprężonego powietrza. Sprężarka jest umieszczona w przedzie lokomotywy po prawej stronie. Zbiorniki powietrza umieszczono po bokach kotła. Budka mechanika tak zwana pół-budka; część należy do parowozu, a część do tendra. Tender wykonany z blach łączonych nitami i mieści 16 m3 wody oraz 6 800 kg węgla. Ostoja tendra zaopatrzona jest w trzy osie z kołami tocznymi. Na końcu tendra umieszczono skrzynkę narzędziową.

Lokomotywa parowa Ol12-7.

Do chwili obecnej zachował się tylko jeden parowóz Ol12-7, numer fabryczny 3849, który jest eksponatem w skansenie Chabówka. Parowóz ten został wyprodukowany w 1912 roku. Lokomotywa trafiła do pracy w zaborze austriackim. W 1918 roku, została wpisana na stan PKP. Po drugiej wojnie światowej, w 1947 roku, parowóz Ol12-7 pracował na południu Polski. W 60-latach był na stanie MD Zagórz, następnie MD Żurawica. W sierpniu 1966 roku, lokomotywa została wykreślona z inwentarza PKP. We wrześniu 1973 roku, lokomotywę przekazano do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. We wrześniu 1991 roku, parowóz został przewieziny do Jaworzyny Śląskiej. W 1993 roku, parowóz został odbudowany w ZNTK w Pile. Trafił do skansenu Chabówka i czasami był wysyłany na szlak z okolicznościowymi pociągami. Kolejna naprawa rewizyjna powinna być wykonana do daty 29 czerwiec 2012 rok.

Lokomotywa może ciągnąć skład o masie 310 ton z prędkością 80 km/h. Egzemplarz w Chabówce jest pomalowany w typowe barwy parowozów osobowych używanych w PKP. W stosunku do pierwowzoru parowóz otrzymał instalacje elektryczną oraz podwyższoną skrzynie na węgiel przez dodanie burt z desek.

Dane T-T parowozu Ol12-7:

Średnica kół napędowych 1,57 m. Średnica kół tocznych 0,87 m. Ciśnienie pary w kotle 15 atm. Powierzchnia ogrzewalna kotła 119,6 m2. Powierzchnia ogrzewalna przegrzewacza 30,0 m2. Powierzchnia rusztu 3,1 m2. Masa służbowa 61 200 kg. Prędkość konstrukcyjna 80 km/h. Tender serii 16 C 11. Zapas wody 16 m3. Zapas węgla 6 800 kg. Masa służbowa tendra 39 000 kg. Całkowita masa służbowa lokomotywy 100 200 kg. Długość całkowita 16,95 m. Wysokość 4,65 m.

Opracował Karol Placha Hetman